به گزارش
خبرنگار پارلمانی باشگاه خبرنگاران، بیش از سی و سه سال از اولین تجربه شکل‌گیری مجلس شورای اسلامی در جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد؛ پر رنگ‌تر شدن حضور زنان در مجلس همواره یکی از دغدغه‌های فعالان اجتماعی بوده و در هر دوره از انتخابات مجلس این خواسته به نقطه اوج خود می‌رسد.
با وجود تلاش بانوان و تأکید بسیاری از نمایندگان مجلس برای افزایش حضور بانوان در خانه ملت، تعداد بانوانی که توانسته‌اند با انتخاب مردم وارد مجلس شوند، نه تنها از عدد ۱۴ در «مجلس پنجم» تجاوز نکرده است بلکه این تعداد پس از «مجلس هفتم» در مجالس بعدی با سیر نزولی مواجه شده است.
تعداد کل نمایندگان زن از دوره اول تا نهم مجلس شورای اسلامی، 78 نفر بوده است.
از سوی دیگر طی 9 دوره مجلس شورای اسلامی تنها 50 زن توانسته‌اند به پارلمان راه پیدا کنند؛ چراکه 28 نماینده از 78 نماینده زن، به صورت تکراری در مجلس حضور داشته‌اند؛ در این میان 27 نماینده (بدون محاسبه تکرار حضور در دوره‌های مختلف)، از حوزه انتخابیه تهران بوده‌اند.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهند بیشترین حضور نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی از کلانشهر تهران بوده و حضور نمایندگان زن مجلس از سایر کلان‌شهر‌ها کمتر بوده است. این سهم در شهرهای بزرگ و کوچک گاهی به صفر می‌رسد و برخی شهرهای بزرگ کشور در 9 دوره مجلس هیچ نماینده زنی نداشته‌اند، که از این پدیده با عنوان مشارکت سیاسی کانونی نام می‌برند.
نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی و حوزه‌های انتخابیه
بخش قابل توجهی از نمایندگان کلانشهر تهران به دلیل قرار گرفتن در فهرست‌های انتخاباتی احزاب و جریان‌های سیاسی شناخته شده، موفق شده‌اند به مجلس شورای اسلامی راه یابند.
مجلس اول؛ مریم بهروزی، گوهرالشریعه دستغیب، عاتقه صدیقی و اعظم طالقانی(هر چهار نماینده از حوزه انتخاباتی تهران)
مجلس دوم؛ مرضیه حدیدچی(دباغ)، گوهرالشریعه دستغیب، مریم بهروزی، عاتقه صدیقی (هر چهار نماینده از تهران)
مجلس سوم؛ مرضیه حدیدچی(دباغ)، گوهرالشریعه دستغیب، مریم بهروزی، عاتقه صدیقی (هر چهار نماینده از تهران)
مجلس چهارم؛ مریم بهروزی، پروین سلیحی، منیره نوبخت، مرضیه وحیددستجردی و نفیسه فیاض‌بخش (تهران)، اختر درخشنده (کرمانشاه)، فخرالتاج امیرشقاقی و فاطمه همایون‌مقدم (تبریز)، قدسیه سیدی‌علوی (مشهد)
مجلس پنجم؛ سهیلا جلودارزاده، فاطمه رمضان‌زاده، نفیسه فیاض‌بخش، فاطمه کروبی، منیره نوبخت، مرضیه وحیددستجردی و فائزه هاشمی (تهران)، مرضیه حدیدچی‌دباغ، الهه راستگو (همدان)، شهربانو امانی(ارمیه)، نیره اخوان‌بی‌طرف، زهرا پیشگاهی‌فرد(اصفهان)، قدسیه علوی، مرضیه صدیقی (مشهد)
مجلس ششم؛ سهیلا جلودارزاده، فاطمه حقیقت‌جو، فاطمه راکعی، وحیده علائی‌طالقانی، جمیله کدیور، الهه کولایی (تهران)، شهربانو امانی (ارومیه)، سیده فاطمه خاتمی (مشهد)، طاهره رضازاده (شیراز)، حمیده عدالت (دشتستان)، اکرم مصوری‌منش(اصفهان)، اعظم ناصری‌پور (اسلام‌آباد‌غرب) و مهرانگیز مروتی (خلخال)
مجلس هفتم؛ فاطمه آلیا، لاله افتخاری، الهام امین‌زاده، فاطمه رهبر، سهیلا جلودارزاده، نفیسه فیاض‌بخش (تهران)، فاطمه آجرلو (کرج)، نیره اخوان‌بی‌طرف، رفعت بیات (زنجان)، هاجر تحریری نیک‌صفت (رشت)، عشرت شایق(تبریز)، عفت شریعتی (مشهد) و مهرانگیز مروتی (خلخال)
مجلس هشتم؛ فاطمه آلیا، لاله افتخاری، زهره الهیان، فاطمه رهبر و طیبه صفایی (تهران)، فاطمه آجرلو (کرج)، نیره اخوان‌بی‌طرف (اصفهان)، عفت شریعتی (مشهد)
مجلس نهم؛ فاطمه آلیا، فاطمه رهبر، زهره طیب‌زاده نوری و لاله افتخاری (تهران)، سکینه عمرانی (سمیرم)، حلیمه عالی(زابل)، نیره اخوان‌بی‌طرف (اصفهان)، شهلا میرگلوبیات (ساوه و زرندیه) و مهناز بهمنی (سراب)
حضور قانون‌گذاران زنان نماینده در هیئت رئیسه مجلس
حضور زنان در هیئت‌رئیسه مجلس اول تا نهم فقط یک‌بار اتفاق افتاده است، تا مجلس پنجم به دلیل پایین‌بودن تعداد آنان در مجلس، هیچ‌گونه نماینده زنی در هیئت‌رئیسه مجلس حضور نداشت، ولی برای اولین‌بار، سهیلا جلودارزاده (نماینده دوره پنجم، ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی) منشی هیئت‌رئیسه مجلس ششم شد که در هر چهار اجلاسیه این دوره از مجلس حضور داشت.
جایگاه نمایندگان زن در کمیسیون‌های تخصصی مجلس
نمایندگان زن مجلس بیشتر در کمیسیون‌های بهداشت و درمان، فرهنگی و اصل نود قانون اساسی حضور داشته‌اند، برعکس در کمیسیون‌های مرتبط با حوزه‌های عمران، مسکن و شهرسازی، بودجه، انرژی و اقتصادی حضور زنان کمتر بوده است.
این ترکیب نشان می‌دهد که نمایندگان زن در 9 دوره مجلس بیشتر تمایل داشته‌اند در فعالیت‌های اجتماعی مشارکت کنند که بخشی از آن به دلیل تمایل آنان برای حمایت بهتر از حقوق زنان و خانواده بوده است.
برای قضاوت نهایی راجع به میزان مشارکت بانوان در ادوار مختلف مجلس باید هم کمیت و هم کیفیت عملکرد نمایندگان زن مجلس مورد توجه قرار گیرد؛ افزایش نمایندگان زن مجلس به صورت مستقیم، اثرگذاری آنان بر روندهای تقنینی و نظارت پارلمانی را افزایش می‌دهد، حضور موثر بانوان نماینده در مجامع بین‌المللی پارلمانی بخشی از تبلیغات روانی مخالفان نظام برای تداعی نقض حقوق زنان را با چالش جدی مواجه می‌کند.
فعالیت بیشتر احزاب و جریان‌های سیاسی برای افزایش حضور بانوان در رقابت‌های انتخاباتی مجلس می‌تواند گامی موثر برای افزایش حضور آنها در مجلس شورای اسلامی باشد.
«فاطمه رهبر» رئیس فراکسیون زنان مجلس نهم با اشاره به طرح استانی شدن حوزه‌های انتخابیه که کلیات آن در مجلس رای آورده است، گفت: در گذشته پیشنهادی برای افزایش حضور نمایندگان زن در مجلس شورای اسلامی ارائه داده بودیم که این پیشنهاد دوباره مطرح شده است که براساس آن در حوزه‌های انتخابی کشور که بالای ۵ نفر کرسی در مجلس شورای اسلامی دارند حضور حداقل یک نفر از بانوان واجد شرایط نامزدی نمایندگی در مجلس شورای اسلامی در لیست انتخاباتی استانها پیش‌بینی گردد.
رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: از سوی دیگر این موضوع نیازمند حمایت‌های قانونی است تا با فرهنگ‌سازی ایجاد شده بتوانیم شاهد افزایش حضور زنان در مجلس باشیم.
وی افزود: در صورتی که این پیشنهاد به تصویب برسد حداقل ۲۵ نفر از نمایندگان در دوره جدید خانم‌ها خواهند بود.
امید است در انتخابات پیش روی مجلس شورای زمینه‌های لازم برای حضور بیشتر زنان در رقابت‌های انتخاباتی مجلس فراهم آید، چراکه از دوره اول تا نهم مجلس، در بهترین حالت تعداد زنان نماینده از 14 نفر افزایش نیافته است، حضور درصد معقولی از بانوان در مجلس شورای اسلامی می‌تواند در شناسایی بهتر آسیب‌های اجتماعی و خلاهای تقنینی مرتبط با زنان و خانواده موثر باشد.
همچنين زنان بیشتری باید خود را در معرض انتخاب مردم قرار دهند و مردم اعتماد خود را به حضور زنان در پارلمان نشان دهند تا قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی ضمن حمایت از زنان، بتواند از پشتوانه بیشتری در میان نیمی از جمعیت کشور برخوردار باشد.
«مهناز بهمنی» نماینده 45ساله مردم سراب یکی از نمایندگان زن مجلس نهم است، وی دارای مدرک فوق‌لیسانس مدیریت است و 46 درصد آرای شهرش را جذب کرده است. بهمنی در کمیسیون اقتصادی فعالیت می‌کند.
وی در گفتگو با
خبرنگار پارلمانی باشگاه خبرنگاران، با اشاره به ضرورت نقش و حضور پر رنگ زنان در مجلس دهم، گفت: تقریبا 5 درصد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی خانم هستند.
عضو کمیسیون اقتصادی افزود: باتوجه به مشکلات حوزه زنان از جمله اشتغال، بیمه زنان خانه‌دار و کاهش ساعت کاری زنان، باید در جهت حضور بیشتر زنان در مجلس دهم تلاش کرد.
بهمنی ادامه داد: ما به عنوان زنان قانون‌گذار در خانه ملت خواستار حضور بیشتر آنان در انتخابات پیش روی مجلس هستیم چراکه حضور حداکثری زنان قانون‌گذار در «خانه ملت» شاه کلید حل مشکلات حوزه زنان است.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: بنده نماینده یک منطقه محروم هستم و نمی‌توانم صد در صد مشکلاتی را که پیگری می‌کنم تنها به حوزه زنان اختصاص دهم، چراکه مسائل مهمی در حوزه انتخابیه‌ام وجود دارد که باید متذکر شده و در اولویت قرار دهم.
بهمنی با اشاره به سخنرانی زنان نماینده به عنوان موافق و مخالف در جریان بررسی لوایح در صحن علنی مجلس، بیان داشت: در جریان رای اعتماد به کابینه دولت یازدهم عملا زنان نتوانستند به عنوان موافق و مخالف صحبت کنند، با اینکه ما بسیار تلاش کردیم که صحبت کنیم.
وی ادامه داد: در آیین نامه مجلس شورای اسلامی جنسیت لحاظ نشده و برای هر 290 نفر از نمایندگان تنها یک احتمال وجود دارد که به عنوان موافق و مخالف صحبت کند، با این وجود به آقای لاریجانی رئیس مجلس گفتم که از نظر تناسب و عدالت این مهم صحیح نیست که وی گفت که «ما اینجا به عنوان نماینده مردم فعالیت می‌کنیم و آقا و خانم مطرح نیست؛ اما متاسفانه با این تفاسیر در اذهان عمومی اینگونه مطرح می‌شود که زنان در مباحث شرکت نمی‌کنند.»
نماینده مردم سراب در رابطه با نطق‌های میان دستور خود در مجلس نهم خاطر نشان کرد: حدود 5، 6 نطق داشته‌ام که بیشتر به حوزه انتخابیه و مشکلاتی که در حوزه انتخابیه وجود دارد، اختصاص داشته است.
انتهای پیام/
