محمد بسام الملک عضو ائتلاف معارضان سوری گفت مصر طرحی جامع برای راه حل سیاسی و نظامی در مورد حل بحران سوریه دارد که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

وی با اشاره به اینکه طرح مصر مورد قبول ائتلاف معارضان سوریه بوده و با طرح دی مستورا فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه متفاوت است، گفت: تلاش‌هایی وجود دارد تا گفت‌وگوها در مورد بحران سوریه به مصر منتقل شود.

طرح آمریکا و عربستان برای سوریه این بار از زبان مصر مطرح می‌شود؟

چندی پیش عبدالله دوم پادشاه اردن به واشنگتن رفت و در آنجا با باراک اوباما رئیس جمهور این کشور دیدار کرد. پادشاه اردن سپس به مصر رفته با عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر در آنجا دیدار کرد و از آنجا عازم ریاض شد و با ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان دیدار کرد.

عبدالله دوم و السیسی پس از دیدار در قاهره بیانیه مشترکی را صادر کردند که بر لزوم چشم‌انداز سیاسی برای حل بحران سوریه حکایت و تأکید می‌کرد؛ راه حلی که حافظ حاکمیت ملی سوریه و امنیت منطقه‌ای آن بوده و بنیان‌های سیاسی و اقتصادی یک دولت را برای سوری‌ها تضمین کند.

از سوی دیگر عربستان در چند وقت اخیر تلاش‌های زیادی را برای نزدیکی قطر و ترکیه به مصر انجام داده است که می‌تواند تلاشی برای همراه کردن آنکارا و دوحه با این طرح مصر و خنثی کردن تلاش احتمالی آنها برای به شکست کشاندن طرح قاهره باشد.

در این میان چند سؤال مطرح است: اول اینکه آیا مصر ــ که هم اکنون با بحران‌های سیاسی و اقتصادی داخلی دست و پنجه نرم می‌کند ــ  به حد و اندازه‌ای رسیده است که بتواند به این سرعت وارد معادلات منطقه‌ای شده نقش ایفا کند؟

دوم: در شرایطی که سامح شکری وزیر خارجه مصر به‌خاطر سفر به عراق از سوی بندر بن سلطان ــ مشاور ملک عبدالله و مسئول سابق دستگاه اطلاعاتی این کشور‌ ــ توبیخ می‌شود و قاهره هم اکنون تا حدود زیادی به کمک‌های اقتصادی عربستان اتکا دارد، آیا السیسی می‌تواند به‌صورت مستقل از ریاض طرحی را در مورد سوریه که یکی از مهمترین پرونده‌های منطقه‌ای برای آل‌سعود است، مطرح کند؟

«طلال عتریسی» کارشناس مسائل منطقه‌ای می‌گوید: هنوز زود است ورود مصر به خط بحران سوریه را انقلاب در چارچوب کلی این بحران بدانیم، زیرا مصر بدون هماهنگی با عربستان قدرت ابتکار عمل را در این خصوص ندارد و سعودی‌ها نیز هنوز در مورد حل و فصل دیپلماتیک بحران سوریه تصمیم نهایی را نگرفته‌اند.

عقب‌نشینی ریاض و واشنگتن در بحران سوریه از طریق طرح مصر

در حالی که روند بازگشایی سفارتخانه کشورهای خارجی در سوریه سرعت گرفته است و بعد از بازگشت سفیر سلطان‌نشین عمان که سفارت خود را در دمشق نبسته بود، کویت سفارت خود را در این شهر بازگشایی و سفیر خود را تعیین می‌کند، وزارت کشور سوریه نیز اعلام کرد که سفارت دمشق در کویت دوشنبه هفته جاری بازگشایی خواهد شد. به‌دنبال کویت، کشور تونس است که با وجود فشارهای عربستان تصمیم خود را برای اعزام سفیر جدیدی به دمشق گرفته است. مصر نیز آماده افزایش وظایف سفارت خود با تعیین سفیر جدیدی است. سفارت مصر درحد کاردار فعالیت می‌کند.

بین کشور های اروپایی نیز ایتالیا، اسپانیا و آلمان نیز تصمیم گرفته‌اند تا هیئت‌هایی را برای بررسی نیازهای لجستیکی و امنیتی سفارتخانه‌های خود به دمشق اعزام کنند.

در این میان به نظر می‌آید عربستان تنها کشوری است که همچنان بر سناریوی رفتن بشار اسد تأکید دارد و معتقد است که هر ائتلافی بین معارضان معتدل و نظام سوریه باید مشروط به رفتن بشار اسد باشد.

بر اساس گفته‌های ائتلاف معارضان سوری، طرح مصر در مورد رفتن بشار اسد مطلبی را مطرح نکرده است. (مهمترین بند طرح ابتکاری مصر برای حل بحران سوریه شامل اتحاد معارضین سوریه و تشکیل شورای ملی متشکل از 100 شخصیت است تا راه‌حل‌هایی را برای پایان دادن به درگیری‌های داخلی ارائه کنند و همچنین در بند دیگری شامل تشکیل دولت تکنوکرات به‌ریاست «ریاض حجاب» و عمل نکردن به قانون اساسی فعلی و اصلاح قوانین ویژه انتخابات از دیگر بندهای طرح پیشنهادی مصر است.) پیش از این عربستان و واشنگتن تأکید داشتند هر راه حلی برای بحران سوریه باید شامل کنار رفتن بشار اسد از صحنه قدرت در سوریه باشد.

از دید ناظران سیاسی ، عربستان و آمریکا که نمی‌توانند به‌صورت علنی قانع شدن به ماندن اسد و پذیرش معادلات جدید در صحنه سوریه را اعلام کنند، آن را از زبان مصر و طرح این کشور برای بحران سوریه بیان کرده‌اند.

نشست قاهره برای حل بحران سوریه یا پررنگ کردن نقش مصر و حذف مسکو

طرح مصر برای بحران سوریه در حالی مطرح می‌شود که یک منبع در وزارت خارجه روسیه اعلام کرده است، دیدار بین نمایندگان دولت سوریه و معارضان این کشور پایان ماه آینده در مسکو برگزار خواهد شد و چهار روز به طول خواهد انجامید.

سازمان ملل نیز اعلام کرده است که از طرح مسکو برای گفت‌وگو بین نظام سوریه و معارضان این کشور که قرار است در ژانویه آینده در روسیه برگزار شود، استقبال می‌کند.

محمد بسام الملک عضو گروه موسوم به «ائتلاف معارضان سوریه» که از سوی عربستان، قطر، ترکیه و آمریکا مورد حمایت است، گفت که برخی گرایش‌ها وجود دارد تا گفت‌وگو در مورد بحران سوریه به مصر منتقل شود.

در شرایطی که روسیه در تلاش است تا معارضان سوری و نظام این کشور را برای گفت‌وگو در مسکو دور هم جمع کند، طرح مصر با هر پس‌زمینه‌ای که مطرح شده باشد خود به خود موازی تلاش‌های روسیه قرار می‌گیرد و این سؤال را مطرح می‌کند: آیا این طرح قصد دارد مسکو را که اخیراً بعد از شکست عربستان و آمریکا از براندازی نظام سوریه، به محور اصلی این بحران تبدیل شده است، هدف قرار دهد یا اهداف دیگری از جمله احیای نقش منطقه‌ای مصر و حذف مسکو را دنبال می‌کند؟ تحولات آینده بیشتر به این سؤال پاسخ می‌دهد.