به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،عباس خاراباف: انجمن‌های مختلف در سراسر جهان به پاس‌داشت تلاش دانشمندان، از آنها تقدیر کرده و با اهدای جوایز آنها را یاری کرده‌اند. چرا که این جوایز حمایت مالی و اعتباری از دانشمندان محسوب می‌شود و آنها را به ادامه تحقیقات و نشر علم مصمم‌تر می‌کند. از این رو نمی‌توان نقش تاثیرگذار جوایز علمی را در پیشرفت دانش نادیده گرفت.

چرا جوايز علمي؟
هرجا بحث بر ایجاد انگیزه برای انجام کاری است، راه حل ایجاد رقابت به میان می‌آید. رقابت‌های سازنده علمی تنها با هدف توسعه علم خواهد بود و این هدف به طرق مختلف ممکن خواهد شد، از كانون توجه قرار گرفتن رشته‌های مختلف برای روی‌آوردن افراد جدید به تحقیق در آن زمینه گرفته تا راحت‌تر شدن انجام تحقیقات بعدی برای برندگان این جوایز به دلیل اعتبار و شناخت جهانی از آنها. البته در کنار این اعتبار جوایز نقدی هم قابل چشم‌پوشی نیستند زیرا اغلب تحقیقات با صرف هزینه همراه خواهد بود.

از سوی دیگر در برخی گروه‌های جامعه خصوصا جوانان دیده می‌شود که دیدگاهی نامناسب نسبت به کارهای علمی وجود دارد، چشم‌اندازی که علم را بسیار سخت و طاقت‌فرسا جلوه داده که در مواردی مانع ورود مستعدان به سوی آن خواهد شد. وقتی جوانان ببینند که دانشمندان معاصر هم مانند بازیگران و ثروتمندان مورد علاقه‌شان، مورد احترام خاصی هستند و قابلیت کسب اعتباری جهانی‌ دارند، این روند تغییر خواهدکرد.

جوایزی برای تشویق
سالیانه حدود 390 جایزه معتبر در حوزه‌های مختلف علم و تکنولوژی در سراسر جهان ارائه می شود که به ترتیب ذیل می‌توان آن‌ها را تقسیم کرد:

• 51 جایزه در زمینه‌های مهندسی، علوم کامپیوتر، نوآوری و فناوری‌های مربوط به آن از جمله مدال آی‌‌تريپل‌اي (IEEE) در زمینه مهندسی برق و جایزه نت‌فلیکس (Netflix) که به برندگان یک مسابقه الگوریتم‌نویسی داده می‌شود
• 50 جایزه ریاضیات از جمله جایزه تقریبا 1 میلیون دلاری آبل (Abel) از سال 2003 / 1382 و مدال فیلدز (Fields Medal) از سال 1936/1315 
• 35 جایزه شیمی از جمله نوبل شیمی و مدال دوسالانه کلوس(Kolos Medal) از 1998 / 1377 
• 25 جایزه و مدال مربوط به علوم بهداشت و درمان از جمله نوبل پزشکی و مدال مانسون (Manson Medal)
• 24 جایزه در زمینه زیست شناسی از جمله جایزه سالانه 500 هزار دلاری گروبر (Gruber prize) در زمینه ژنتیک از سال 2001 / 1380 
• 22 جایزه از جمله جوایز نوبل فیزیک و مدال لورنتز (Lorentz) در زمینه فیزیک 
• 18 جایزه برای حمل و نقل هوایی و فناوری فضایی از جمله جایزه 50 میلیون دلاری آمریکا (America's Space Prize) که از سال 2010 / 1389 در انتظار تیم طراحی برگزیده خود است و یا مدال برادران رایت
• 18 جایزه زمین شناسی از جمله مدال کانادایی لوگان (Logan Medal) 
• 13 جایزه نجوم از جمله مدال جیمزکریگ واتسون (The James Craig Watson Medal) 
• 9 جایزه مربوط به علوم اجتماعی، از جمله جایزه حدود 70 هزار دلاری جان اسکایت (Johan Skyte Prize) از سال 1995 / 1374 مخصوص علوم سیاسی
• 7 جایزه علوم مربوط به محیط زیست مانند جایزه نقدی راشل کارسون (Rachel Carson Prize) 
• 7 جایزه جغرافیا از جمله مدال ویکتوریا
• 4 جایزه مربوط به کشاورزی از جمله جایزه جهانی غذا (World Food Prize) از سال 1987 / 1366
• 3 جایزه فسیل شناسی از جمله مدال رومر-سیمپسون (Romer-Simpson Medal ) 
• 1 جایزه انرژی تحت عنوان جایزه جهانی انرژی که به اقتصادی ترین و دقیق ترین شیوه مصرف انرژی داده می‌شود 
• 1 جایزه برای علم اقیانوس‌شناسی به نام هیداکا (Hidaka Prize)،
• 77 جایزه دیگر عمومی و متفرقه از جمله نوبل اقتصاد و یا چالش امنیت (Global Security Challenge) که جایزه‌ای بیش از 500 هزار دلاری برای بهترین تکنولوژی امنیتی است.

بازگشت علم به کانون توجه
در مصاحبه واحد آسیای نشریه نیچر (natureasia) با چهار تن از برندگان هندی جایزه اینفوسیس (Infosys Prize)، صحبت‌های جالبی رد و بدل شد. اين افراد ضمن بیان اینکه ارزش تحقیقات از میزان ارجاع و شناخته شدن توسط دانشمندان دیگر نشات می‌گیرد و نه جوایز، بیان کردند: در دنیای امروزکه ذهن‌های جوان و با استعداد توسط صنایع در حال رشد محاصره شده‌اند وجود منافع مالی بیشتر یعنی کارهای بسیاری برای انجام هست و چنین جوایزی مانند خود دانشمندان، به علم کمک خواهد کرد.

هر ساله تعداد انگشت شماری به جمع جوایز علمی اضافه می‌شود. پس از جوایزی همچون برادران رایت و بعد از آن نوبل در چهار رشته و روی کارآمدن صدها جایزه دیگر در سایر رشته‌ها ، جوایز آسیایی و اسلامی هم در راهند، مانند جایزه تنگ (Tang Prize) که لقب نوبل آسیایی را گرفته و جایزه مصطفی در جهان اسلام که امید بر کسب اعتباری حداقل به اندازه نوبل برای آن وجود دارد.

پول و اعتبار، چرا جایزه و چرا نقدی؟
خبرگزاری نیچر، بعد از مراسم اهدای جایزه 3 میلیون دلاری فیزیک (Fundamental Physics Prize) در سال 2013/1392، مقاله‌ای چاپ کرد که در آن چنین آمده بود: بنیان‌گذاران این جوایز امیدوارند برندگان آنها الگو و الهام‌بخش نسل آینده برای روی آوردن به کارهای علمی باشند و بودجه و شان و احترام را به رشته خود جذب کنند. اگر قرار باشد قدردانی از دانشمندان انجام شود و علاوه بر نشان‌ها و اعلام رسمی و مزایای آن، مبلغی به پاس‌داشت انجام این تحقیات ستودنی هديه شود به این ترتیب به نوعی سرمایه نه تنها به عالم بلکه به علم نیز تزریق شده است زيرا بسياري از دانشمندان مبلغ جايزه خود را برای خرید تجهیزات علمی و تامين بودجه لازم براي تحقيقات دانشگاهي هزينه مي كنند.

به هر حال اهمیت این جوایز تنها به جنبه مالی آنها محدود نیست. تجربه نشان داده که برندگان آن‌ها در صورت تمایل برای ادامه، از فرصت‌های شغلی بیشتر و حمایت‌های مالی در تحقیقات خود برخوردار خواهند شد.

جایزه علمی و فناوری پیامبر اعظم(ص)
جایزه مصطفی(ص) هم جدیدترین جایزه عالی علم و فناوری است که قرار است هر دو سال یک‌بار به دانشمندان و پژوهشگران برتر جهان اسلام اعطا ‌شود. این جایزه به احترام نام پیامبر اسلام (ص) و به دلیل تأکید بسیار آن حضرت به علم‌آموزی، به نام یکی از القاب ایشان، مصطفی، به معنای برگزیده نام‌گذاری شده است. این جایزه در سال جاری برای نخستین بار اهدا خواهد شد.
برگزیدگان در هر رشته علاوه بر دریافت لوح و مدال مخصوص جایزه، مبلغ ۵۰۰ هزار دلار جایزه ویژه نیز دریافت می‌کنند که مبلغ آن از محل موقوفات جایزه تأمین می‌شود.

جایزه مصطفی در سال ۱۳۹۱ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است. شورای سیاست‌گذاری متشکل از دانشگاه‌ها و مراکز علمی بزرگ ایران و جهان اسلام بر روند اعطای این جایزه نظارت می‌کند. این جایزه به طرح‌هایی تعلق می‌گیرد که زمینه‌ساز بهبود زندگی بشر بوده و در آن‌ها محققان دست به نوآوری‌های مشهود در مرزهای دانش و فناوری زده باشند.