به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،در نمایشگاه دستاوردهای وزرات دفاع به مناسبت هفته دولت و سالروز صنعت دفاعی علاوه بر موشک‌های کروز قدیر و نصر بصیر و پهپاد رهگیر کرار-4، پهپاد شناخته شده مهاجر-4 برای مأموریت‌های نقشه‌برداری (فتوگرامتری) دقیق هوایی نیز به همراه یک نمونه تغییر یافته از آن به نمایش در آمده بود.

همچنین در هفته دفاع مقدس با حضور جانشین وزارت دفاع از پهپادی مسلح به موشک‌های هوا به هوا رونمایی شد که ظاهراً از خانواده مهاجر-4 است. در این گزارش ضمن مروری بر تاریخچه پهپاد مهاجر-4 به بررسی نمونه تغییر آن و 2 مأموریت جدید نقشه برداری و رزم هوایی برای این پهپاد می‌پردازیم.


هواپیمای بدون سرنشین مهاجر-4 جهت عملیات مراقبت هوایی و شناسایی اهداف در فاصله 150 کیلومتری طراحی و ساخته شد. در این پهپاد ضمن استفاده از طرح مرسوم دُم دوگانه (Twin Boom) و نزدیک به طرح H شکل که در مهاجر-2 و 3 نیز مشاهده شده اقدام به تغییر مجدد طراحی بال و بدنه نیز گردیده که به افزایش بیش از پیش کارایی و ارزش عملیاتی این نسل منجر شد به طوری که مهاجر-4 بیش از مهاجر-3 مورد توجه قرار گرفته و هم در یگان‌های ارتش و هم در سپاه به طور کامل و به تعداد بالا عملیاتی شده است.

بدنه مهاجر-4 در قیاس با نمونه‌های قبلی از حالت مدور به حالت مکعبی نزدیکتر شده است. همچنین به جای استفاده از طرح بال بالا در مهاجر-2 و 3 در مهاجر-4 از طرح بال پایین (نصب بال در پایین بدنه) استفاده شده است که دارای مزایایی نسبت نمونه‌های قبلی است از جمله سطح مقطع راداری کمتر، کاهش سطح هواپیما از روبرو، کمک اثر سطح به بلند شدن پرنده در صورت برخاست از باند و همچنین کاهش نیروی مقاوم (درگ) القایی.
البته باید گفت در مهاجر-4 از بالچه‌های نوک بال نیز که باعث کاهش درگ القایی می‌شود استفاده می‌شود که کاهش مصرف سوخت و افزایش برد پروازی را نتیجه می‌دهد.

تغییرات طراحی مهاجر-4 که بلوغ طراحی پهپادهایی در این رده را نشان می‌دهد، به همین جا ختم نشده بلکه شکل بال این پرنده نیز بهبودهای زیادی یافته است از جمله به جای شکل پیکانی بال‌های مهاجر-2 و 3 در این نمونه از بال ذوزنقه‌ای (بال‌هایی با زاویه پسگرایی در لبه حمله و پیشگرایی در لبه فرار) استفاده شده است که علاوه بر کاهش درگ به افزایش سفتی بال نیز کمک می‌کند، ضمن اینکه مساحت بال نیز افزایش یافته که به افزایش نیروی بالا برنده و در نتیجه افزایش وزن برخاست و محموله قابل حمل می‌انجامد.

از این رو بیشینه جرم مهاجر-4 به 175 کیلوگرم می‌رسد که در مقایسه با 85 کیلوگرم برای مهاجر-2 به حدود 2 برابر افزایش یافته است. همچنین مداومت پروازی این نمونه نیز در بیشترین ارقام اعلام شده به حدود 3.3 تا 4.7 برابر مهاجر-2 رسیده است.

با توجه به برد پروازی این هواپیما که کاملاً از دید کاربر خارج می‌شود امکان هدایت آن به وسیله کاربر از ایستگاه کنترل زمینی به دو صورت نیمه خودکار و یا تمام خودکار وجود دارد. در حالت نیمه خودکار، کاربر با دیدن اطلاعات پروازی هواپیما که در صفحه نمایش ایستگاه نشان داده می‌شود، هواپیما را متناسب با مأموریت، کنترل و هدایت می نماید.

در حالت تمام خودکار، مختصات جغرافیایی نقاط از پیش تعیین شده و مسیر پرواز توسط کاربر از طریق ایستگاه کنترل زمینی در حافظه تجهیزات الکترونیکی هواپیما ذخیره شده و هواپیما با استفاده از سامانه GPS و ارتفاع‌سنج می‌تواند مسیرهای از پیش تعیین شده را طی نماید. کاربر در حین پرواز می‌تواند در مسیر پرواز تصحیحات مورد نظر فرمانده عملیات را اعمال نماید.

 این هواپیما توانایی فیلمبرداری و عکسبردای هوایی، ارسال تصاویر ویدئویی به صورت زنده (و امکان ضبط تصاویر در ایستگاه کنترل زمینی)، توانایی برنامه‌ریزی رفت و برگشت و اجرای مأموریت به صورت رایانه‌ای و خلبان خودکار و ارسال دائم اطلاعات پروازی را دارد.

از این هواپیما می‌توان در عملیات مراقبت هوایی و شناسایی در قالب عکسبرداری و فیلمبرداری هوایی از عمق مواضع دشمن، جنگ الکترونیکی، رله ارتباطی، دیده‌بانی، هدف‌یابی و گرا دادن به واحدهای توپخانه، کنترل ترافیک، کنترل نوار مرزی به منظور مبارزه با قاچاق، مطالعات هواشناسی، عکسبرداری جهت تهیه نقشه‌های جغرافیایی و یا دیگر مأموریت‌های مورد نیاز استفاده کرد.

گفتنی است محموله مراقبت و شناسایی مهاجر-4 شامل دوربین جلونگر (FLTV)، دوربین پایین‌نگر (DLTV)، پلتفرم دو درجه آزادی و دوربین عکسبرداری است.
به گزارش مشرق، هواپیمای مهاجر-4 با حداکثر سرعت گشت‌زنی 180 کیلومتر بر ساعت دارای مداومت پروازی 5 تا 7 ساعت بوده (در برخی موارد 3 تا 5 ساعت اعلام شده) و می‌تواند در شرایط جوی گوناگون مأموریت خود را به بهترین صورت اجرا کند.

این هواپیمای بدون سرنشین برای آغاز مأموریت امکان پرتاب از روی پرتابگر با گاز فشرده را دارد و بازیافت این هواپیما متناسب با سفارش مشتری به وسیله چتر و یا ارابه فرود صورت می‌گیرد.

بیشینه سرعت مهاجر-4 به حدود 200 کیلومتر بر ساعت رسیده سقف پرواز آن 15000 پا (حدود 4500 متر) عنوان شده است که نسبت به مهاجر-2 و 3 که تا 11هزار پا توان صعود داشتند حدود 36 درصد بهبود را بیان می‌کند بنابر این مهاجر-4 محدوده وسیع‌تری را می‌تواند پوشش دهد. طول این هواپیمای بدون سرنشین 3.64 متر و دهانه بال 5.30 متر است که در قیاس یا مهاجر-2 حدود 70 سانتیمتر کشیده‌تر و 1.5 متر دهانه بال بیشتری دارد.

جنس بدنه این پهپاد از مواد مرکب است که علاوه بر کاهش وزن پرنده موجب کاستن از سطح مقطع راداری آن نیز می‌شود. ارابه فرود این پرنده فاقد چرخ بوده و در واقع چیزی بین اسکید و ارابه فرود معمولی است که ضمن داشتن برخی مزایای نمونه چرخ‌دار، از وزن کمتری برخوردار است.

از طرح موفق مهاجر-4، نمونه‌های دیگری نیز ساخته شده که هدهدA/100 و شاهین از آن جمله‌اند. این نمونه‌ها تفاوت‌هایی نیز با نمونه پایه دارند. مثلاً هدهدA/100 حدود 10 سانتیمتر کشیده‌تر بوده و دهانه بال آن 5.33 متر است و بیشینه وزن پرتاب آن نیز 210 کیلوگرم اعلام شده که طبعاً تفاوت‌هایی در کارایی پرنده متناسب با نیازهای جدید به دنبال خواهد داشت.

این پهپاد در مأموریت‌های مختلف شناسایی در یگان‌های مختلف نیروهای مسلح شامل سپاه و ارتش در حال خدمت بوده و حتی در مأموریت‌های نظارت هوایی بر ناوهای هواپیمابر آمریکایی در آب‌های جنوبی ایران و خلیج فارس نیز شرکت داشته است.

در تصاویر منتشر شده از نمایشگاه دستاوردهای وزارت دفاع علاوه بر نمونه معمول مهاجر-4 نمونه‌ای متفاوت از آن نیز دیده می‌شود. در این پهپاد جدید، طراحی بدنه در بخش‌های دماغه و بخش انتهایی بدنه پس از محل نصب بال و نیز در اطراف موتور نسبت به مهاجر-4 فعلی تغییر کرده‌اند.

از دیگر تغییرات این نمونه نسبت به مهاجر-4 فعلی، میزان کمی افزایش طول بدنه در جلوی محل نصب بال، نصب بال‌ها در میانه بدنه و تغییرات اندکی در طراحی بخش‌های دُم و اتصال آن به بال است. با تغییر اعمال شده در شکل بدنه پیرامون موتور، هوای بیشتری به موتور برخورد کرده که در نتیجه خنک‌کاری موتور بهبود می‌یابد.


با تغییر اعمال شده در محل عمودی نصب بال، مهاجر-4 جدید به پهپادی با‌ل‌وسط در مقایسه با مهاجر-4 فعلی که بال‌پائین است تبدیل گردیده. این تغییر دارای مزیت‌هایی همچون افزایش بیشینه ضریب برآ و کاهش از سرعت واماندگی پهپاد است که به معنی امکان پرواز با سرعت گشت‌زنی کمتر و در نتیجه افزایش مداومت پرواز است.

البته کارایی نهایی این تغییر باید در بررسی همزمان با سایر پارامترهای متأثر از آن بررسی گردد.

در تغییر طراحی بخش دماغه نیز تلاش برای کاهش نیروی مقاوم هوا و بهبود شکل آیرودینامیکی مشهود است. به علاوه در این پهپاد بالچه‌های نوک بال که در نمونه معمول مهاجر-4 وجود دارد حذف شده و در عوض دهانه بال پهپاد تا حدودی افزایش یافته است که خود به افزایش نیروی بالا برنده (برآ) منجر می‌شود.
با توجه به تصاویر منتشر شده از بازدید ریاست مجلس از نمایشگاه دستاوردهای وزارت دفاع به نظر می‌رسد نام گونه جدید مهاجر-4، پهپاد صادق باشد. در تصویر زیر با دقت به شکل دماغه و محل نصب بال می‌توان این نکته را دریافت. همچنین یکی از بوم‌های اتصال دم مربوط به بال راست نیز در تصویر دیده می‌شود.

به گزارش مشرق، محققان و صنعتگران سازمان جغرافیایی و صنایع هوایی وزارت دفاع و با مشارکت متخصصان دانشگاهی با نصب دوربین‌های پیشرفته نقشه‌برداری بسیار دقیق هوایی اقدام به توسعه نمونه نقشه‌برداری هوایی پهپاد مهاجر-4 نموده‌اند.

به نظر می‌رسد سامانه تصویربرداری جدید نصب شده در این پهپاد یکی از انواع مشکات-1 یا ساعد-4 باشد که دارای یک دوربین عکسبرداری با تفکیک بالا و یک دوربین فیلمبرداری هستند که به صورت پائین‌نگر نصب شده‌اند.

ساعد-4 یک سامانه عکسبرداری دیجیتال هوایی است و محموله آن شامل یک دوربین اندازه متوسط دیجیتال و با قدرت تفکیک فوق العاده و همچنین یک دوربین فیلمبرداری پائین‌نگر است. پردازش و استخراج اطلاعات از تصاویر بازیافت شده توسط نرم‌افزارهای پردازش تصویر مخصوص این سامانه انجام می‌پذیرد. این سامانه به صورت تاکتیکی طراحی شده و به راحتی آماده نصب و بهره‌برداری می‌شود.

امکان کنترل و خاموش و روشن شدنه سامانه در صورت نیاز و امکان عکسبرداری خودکار از قابلیت های دیگر ساعد-4 است.

همراستا با محدوده دید دوربین عکسبرداری، یک دوربین ویدئویی پائین‌نگر به عنوان ویزور با قابلیت Z/W پیوسته نصب گردیده است و فرامین کاربر بر روی تصویر ویدئویی حک می‌گردد.

مشخصات فنی بخش عکسبرداری سامانه شامل حسگر 39 مگاپیکسل با ابعاد هر پیکسل 6.8*6.8 میکرومتر، نسبت تصویر 4:3، حجم فایل خام هر عکس حدود 40 مگابایت و حداکثر تعداد تصاویر قابل ذخیره 40 فریم برای کارت 16 گیگابایت است. فاصله زمانی عکسبرداری خودکار 3 الی 10 ثانیه، فاصله کانونی 50 یا 80 میلیمتر و زاویه دید افقی 34 درجه با لنز 80 یا 43 درجه با لنز 50 بوده و جرم این سامانه 4 کیلوگرم با پایه برای نصب و با ابعاد 155*265*160 میلیمتر است.

دوربین ویزور سامانه نیز دارای توان بزرگنمایی اپتیکی 10 برابر با قدرت تفکیک افقی (TVL) 530 و زاویه دید افقی 4.6 درجه زاویه بسته و 46 درجه زاویه باز است.

سامانه عکسبرداری هوایی مشکات-1 نیز برای تولید تصاویر عریض (Panoramic) توسعه یافته است که جهت عملیات شناسایی یک منطقه گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد. به کمک این سامانه هواپیما با یک بار گذر از روی منطقه هدف، با انجام هر بار عکسبرداری، تصویری به دست می‌آید که عرض آن 3 برابر طول (در جهت حرکت هواپیما) و با دید افق تا افق 110 درجه خواهد بود.

این سامانه متشکل از یک دوربین عکسبرداری جاروب خطی دیجیتالی بسیار پیشرفته با قدرت تفکیک فوق العاده به همراه یک دوربین ویدئویی پائین‌نگر (DLTV) جهت دید متناظر همزمان است. عکس‌های گرفته شده توسط این سامانه بر روی هارد نیمه هادی مقاوم در برابر شوک، ذخیره می‌گردد و پس از فرود پرنده، پردازش و استخراج اطلاعات از تصاویر بازیافت شده توسط نرم‌افزارهای پردازش تصویر مخصوص این سامانه انجام می‌پذیرد.

از توانمندی‌های این سامانه می‌توان به امکان عکسبرداری تک فریم یا پی در پی خودکار با فاصله زمانی متناسب اشاره نمود به طوری که بدون هیچ گونه فاصله، تصاویر دارای پوشش مشترک طولی مناسب خواهند بود.

از مشخصات فنی دوربین این سامانه هم باید به تعداد پیکسل 160 مگاپیکسل (7500*21250 پیکسل) با حجم فایل خام هر عکس 307 یا 922 مگابایت بسته به نوع تصویر اشاره کرد. سرعت انتقال اطلاعات دوربین به رایانه صنعتی در این سامانه با انتقال از طریق شبکه محلی LAN با سرعت 1000 مگابایت بر ثانیه است.

ابعاد حسگر موجود در سامانه مشکات-1 برابر 160*170 میلیمتر، فاصله کانونی 90 میلیمتر، زاویه دید 104.33 درجه در عرض و 37 درجه در طول و جرم 12 کیلوگرم است. مشخصات فنی دوربین ویزور سامانه نیز شامل توان بزرگنمایی اپتیکی 10 برابر، قدرت تفکیک افقی 530، زاویه دید افقی 4.6 درجه زاویه بسته و 46 درجه زاویه باز است.

در پهپاد مهاجر-4 با طراحی تغییر یافته، علاوه بر سامانه عکسبرداری هوایی پائین‌نگر و دوربین جلونگر نصب شده در جلو و پائین دماغه، یک سکوی پایدار شده 2 درجه آزادی نیز در زیر بدنه به کار گرفته شده که در نمونه‌های نظامی مهاجر-4 نیز از ادوات اصلی شناسایی است.

به این ترتیب و با توجه به وزن تقریبی سکوهای 2 درجه پایدار شده می‌توان گفت مجموع وزن محموله‌های نصب شده روی مهاجر-4 جدید دستکم 50 درصد سنگین‌تر از مهاجر-4 معمولی است.

به گزارش مشرق، برای مأموریت‌های مراقبتی خصوصاً تعقیب اهداف متحرک، دوربین‌های فیلمبرداری نصب شده روی یک سکوی پایدار شده 2 درجه آزادی مناسب هستند اما برای تصویربرداری، دوربین‌های جلونگر و پائین‌نگر مزیت‌های خاص خود را دارند.

در واقع به نظر می‌رسد یکی از اهداف تغییر در طراحی شکل دماغه مهاجر-4 ایجاد امکان نصب سامانه‌های نقشه‌برداری در کنار سکوی پایدار شده است در حالی که در مهاجر-4 معمولی سامانه نقشه‌برداری در محل سکوی پایدار شده نصب شده است.

در پهپاد مهاجر-4 نقشه‌برداری، ویژگی‌های تثبیت شده آن نظیر قابلیت اطمینان در ترکیب با سامانه‌های پیشرفته و دقیق تصویربرداری منجر به ایجاد یک سامانه قابل اتکاء و توانمند برای تولید نقشه‌های دقیق هوایی شده‌اند که در کاربری‌های نظامی و غیرنظامی با کیفیت بالایی نیازهای فرماندهان، متخصصان و پژوهشگران مختلف را فراهم می‌نماید.

در دومین روز از هفته دفاع مقدس نیز نمونه‌ای از پهپادهای ایرانی مجهز به دو موشک از گونه میثاق-1 رونمایی شد. این پهپاد که در واقع همان گونه جدید مهاجر-4 است با یک دوربین جلونگر در دماغه، یک سکوی پایدار شده 2 درجه آزادی زیر بدنه و یک موشک میثاق در زیر هر بال به نمایش در آمده است.

پس از پهپاد سریر که در سال گذشته معرفی شد، این پهپاد دومین نمونه مشاهده شده با موشک هوا به هوا است. اگر پهپاد رهگیر کرار-4 را که برای مأموریت‌های هوا به هوا ساخته شده در نظر بگیریم، مهاجر-4 جدید، سومین پهپاد با قابلیت رزم هوایی خواهد بود. هر چند که ممکن است دو پهپاد قبلی هنوز وارد عملیات نشده باشند و پهپاد مهاجر-4 جدید به دلیل آمادگی عملیاتی بالا سریع‌تر با مأموریت جدید تطبیق داده شده و از این لحاظ اولین پهپاد عملیاتی رزم هوایی ایران باشد.
پهپادها با توجه به مداومت پروازی مناسب، سطح مقطع راداری و ابعاد فیزیکی کوچک و امکان حمل حسگرهای مختلف، از توان بالقوه بالایی برای کشف اهداف هوایی در ارتفاعات متوسط و پائین برخوردار هستند.

این امر در ترکیب با ویژگی‌های پروازی پهپادها که آنها را به اهدافی با امکان درگیری دشوار برای جنگنده‌های امروزی تبدیل می‌کند از دلایل روی آوردن سازندگان مطرح پهپاد در دنیا به استفاده از آنها در نقش رزم هوا به هوا در آینده است.

موشک نصب شده روی مهاجر-4 جدید مانند پهپاد سریر، موشک دوش‌پرتاب سطح به هوای هدایت فروسرخ (IR) میثاق-1 است که مانند نمونه‌های خارجی مشابه، قابلیت استفاده به صورت هوا به هوا را نیز دارد. این موشک 10.86 کیلوگرم جرم دارد که با احتساب پرتابگر لوله‌ای خود، به جرم 16.9 کیلوگرم می‌رسد.

میثاق-1 که دارای سرجنگی به جرم 1.42 کیلوگرم است با شلیک از زمین به سرعت قابل توجه 600 متر بر ثانیه، سقف پرواز 4هزار متر و برد 500 تا 5هزار متر می‌رسد.
با توجه به حذف بخش‌هایی از پرتابگر که مربوط به ارتباط با نفر شلیک کننده است، قاعدتاً از وزن این سلاح کاسته شده و به کارگیری آن روی پهپاد را با توجه به محدودیت‌های بار قابل حمل تسهیل نموده. همچنین با توجه به جرم این سلاح و سایر تجهیزات قابل مشاهده در پهپاد مهاجر-4 جدید، می‌توان میزان محموله قابل حمل توسط آن را دستکم 30 کیلوگرم تخمین زد.

با توجه به بازه عملکرد دمایی موشک میثاق-1 که بین مثبت 60 درجه تا منفی 40 درجه است، در آینده ممکن است شاهد نصب آن و نمونه‌های جدید مانند میثاق-2 بر روی پهپادهای بلندپروازتر از مهاجر-4 نیز باشیم زیرا با وجود کاهش دما با افزایش ارتفاع، دمای منفی 40 درجه در ارتفاعات بیش از 8هزار متری اتفاع می‌افتد که البته با توجه به فصول سال نیز تغییراتی در این مورد رخ می‌دهد.

به هر حال، مهاجر-4 توانایی استفاده از موشک‌های خود را در بالاترین سقف پرواز قابل دستیابی خواهد داشت. همانطور که در گزارش پهپاد رهگیر کرار-4 توضیح داده شد، استفاده از پهپادها برای رزم هوایی امری بسیار جدید در دنیا بوده و جمهوری اسلامی ایران در این زمینه عملاً پیشگام است.

استفاده از پهپاد مهاجر-4 به عنوان یک طرح موفق و قابل اطمینان در مأموریت‌های جدید، منجر به کاهش هزینه، زمان و ریسک رسیدن به یک محصول مطابق با نیازهای روز و آینده گشته و به این ترتیب می‌توان تجهیزات جدید را به سرعت در اختیار نیروهای مسلح قرار داد.

در مأموریت رزم هوایی نیز این پهپاد با توجه به مداومت پروازی مناسب خود به کمک یگان‌های پدافند هوایی کشور خواهد آمد تا جمهوری اسلامی ایران با اتکا به مجموعه توان پدافندی خود، دست برتر را در از بین بردن امکان غافلگیری و کاستن از حجم تهاجم اولیه دشمن داشته باشد.