به گزارش خبرنگار میراث فرهنگی باشگاه خبرنگاران، پرداختن به گنجینه‌های بی‌بدیل فرهنگی و هنری این مرز و بوم نه تنها امری جذاب و ضروری است شناسایی و معرفی تمامی جنبه‌های فرهنگی و هنری لازمه جامعه پویا و باهویت است.

نکاح نامه‌های دوره قاجار یا عقدنامه‌های کنونی دسته از اسناد تاریخی هستند که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته‌اند.

این اسناد دارای جنبه‌های زیباشناختی و تزیینی و هم دارای جنبه تاریخی اسنادی و منعکس کننده وضعیت اقتصادی و اجتماعی جامعه عصر خود هستند.

عقدنامه‌های دوره قاجار بیشتر به ستایش زیبایی‌ها دنیایی و شادی‌های می‌پردازد و به همین خاطر به رنگ‌ها و نقش‌ها طلا و لاجورد و خط خوش آراسته شده‌اند.

نکاح‌نامه‌ها و عقدنامه‌ها در بین همه مردم عصر قاجار اعم از طبقات خاصه و عامه وجود داشته و این واقعیت آشکار است که مشکل و سبک نگارش آنها متناسب با طبقات مختلف جامعه با هم متفاوت باشد.

زیبایی و جذابیت این نوشته‌ها بی تردید با اهمیت و مقبولیت موضوع آن‌ها یعنی ازدواج مرتبط بوده است.

ازدواج به عنوان رکنی مهم در تکامل فردی و رشد اجتماعی در فرهنگ غنی ایران مورد توجه آحاد جامعه بوده است.

ازدواج نهادی از تحقق عشق و زمینه برای بقای نسل جامعه به شمار می‌رفته‌ و لذا دامنه تاثیر این پیوند میمون و مبارک ازمحدوده‌های فردی به وادی اجتماعی گسترش یافته است.

در متن عقدنامه‌های ازدواج قاجاری ظرایفی وجود دارد که باور اطلاعاتی در باب جهان بینی، آداب اجتماعی و خصایل آن دوره را به نمایش می‌گذارد. مواردی چون اعتقاد به اوقات سعد و نحس، که همواره به مبارک بودن زمان جاری شدن زمان عقد اشاره دارد.

از دیگر موارد قابل تامل عقدنامه‌ها قاجاری می‌توان به القاب زوجین اشاره کرد که نثر آهنگین و موزون دارند و به جز جنبه تشریفاتی آن می‌توان به دانش وسیعی در مورد شغل، شأن اجتماعی مرتبه علمی، وضعیت معیشتی، سوابق اجتماعی و موارد دیگر رسید برخی القاب چون « عالم العامل»، «علامة العلما»، «جامع العقول و المتقول» و ... برای معرفی دامادی بوده که در کسوت روحانیت و اهل علم بوده است.

در این عقدنامه‌ها به القابی نظیر «شرافت پناه»،‌«عمده الاکابر» و «اصالت و نجابت توامان» بر می‌خوریم که صاحب لقب به طیفه اشراف دلالت می‌کند.

در خصوص القاب عروس‌ها دقایق و ظرایف جالبی وجود دارد« عاقله»، « رشیده» و «بالغه» به سلامت عقل، رشد جسمانی و قابلیت باروری اشاره دارد.

القابی چون «خورشید نقاب»،«قمر احتجاب»،«گلگونه چهره»،«طلعت ثریا» و «حواسیرت» به زیبایی و عفت عروس اشاره دارد.

ابعاد هنری عقدنامه‌های قاجاری بسیار گسترده و شایسته تاملی جدی است. تعلق این آثار به قشرهای مختلف اجتماعی و حیطه‌های گوناگون جغرافیایی موجب بینندگان آثاری متنوع و زیبا شده و شناسنامه گویا، ذائقه اقشار و اقدام مختلف ایران را در یک برهه تاریخی به نمایش می‌گذارد.

در آخر به جا و لازم است به این موضوع اشاره شود که اسناد تاریخی می‌تواند خصایل فرهنگی اجتماعی، اعتقادی اقوام و ملت‌ها را آشکار کند. این آثار برای شناخت عمیق فرهنگی، درک آداب و رسوم و ظرایف اجتماعی که عمدتا از چشم همگان مخفی مانده امری اجتناب ناپذیر است.


انتهای‌پیام/ اس