از شکل گیری"شبنم" تا پایان راه + تصاویر

به گزارش خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران، اصول ترمودینامیکی تشکیل ابر و مه و باران با شبنم یکی است. برخی ابر و مه را با بخار آب اشتباه می گیرند. بخار آب دیده نمی شود، بازدم آدمی حاوی مقداری بخار آب بوده و نامریی است. تنها در هوای سرد این بخار تبدیل به مه شده و دیده می شود، البته خیلی سریع دوباره تبخیر شده و نامریی می شود. در مناطق شرجی حتی در هوای نه چندان سرد نیز بازدم آدمی تولید مه می کند.


ابر یا مه قطرات بسیار ریز آب است که در هوا معلق می ماند. باران از به هم چسبیدن این ذرات ریز و تشکیل قطره بزرگتر حاصل می شود که به خاطر وزن زیاد سقوط می کند.اگر هوا به اندازه کافی سرد باشد، به جای باران، برف می بارد. مثلا زمانیکه در جنوب تهران باران می بارد، جریان بادی که به کوه های شمال برخورد می کند، ابرها را بالاتر می برد و چون در ارتفاع بالاتر هوا سردتر است، به جای باران، برف می بارد.

در یک هوای توفانی و متلاطم بهاری یا پاییزی که جریان هوا ، قطرات آب را به سمت بالا می برد، سردی هوا باعث یخ زدن آن و تشکیل تگرگ می شود. هر چه این جریان رو به بالا، قویتر باشد، ذرات تگرگ نیز درشت تر می شود تا جایی که وزن غلبه کرده و سقوط می کنند. در برخی مناطق، تگرگ به اندازه توپ تنیس نیز گزارش شده است. شما تصور کنید چه جریان هوای قدرتمندی نیاز است تا تگرگی به این اندازه بر روی زمین سقوط کند.


هرگاه شما با عینک در یک زمستان سرد به منزل خود وارد شوید، قطرات ریز شبنم را که باعث کدورت شیشه های عینک می شود، خواهید دید. این کدورت تا زمان هم دما شدن عینک با محیط خانه پایدار است، چون گرم شدن شیشه عینک مجددا باعث تبخیر آن قطرات می شود. اجسام سرد باعث میعان بخشی از رطوبت هوای مجاور و تشکیل شبنم می شوند. این دلیل خیسی و نمناکی آنهاست.

شبنم یا ژاله معمولا هنگام صبح بر روی گیاهان و اجسام سرد دیگر تشکیل می شود. مقدار این رطوبت برای گیاهان قابل مقایسه با باران نیست، اما در مناطق خشک، کمک بزرگی برای تامین آب از سوی گیاهان است. معمولا در شبهای آرام و بدون باد با هوای نسبتا صاف می توان انتظار شبنم بیشتری داشت. در واقع شبنم یا ژاله نشان دهنده یک شب و صبحی شاعرانه است. آرام بودن هوا و صاف بودن شب به اختلاف دما و سردتر شدن اجسام و گیاهان برای تشکیل شبنم کمک می کند.

در هر محیط طبیعی، هوا مقداری رطوبت به صورت بخار آب دارد که آب و هوای منطقه و دمای آن، طبق اصول ترمودینامیک، تعیین کننده میزان رطوبت هواست. در واقع میزان بخار هوا در یک حالت تعادل به سر می برد. در حالت معمول، گرم شدن هوا رطوبت آن را بالا می برد و برعکس، سردی هوا سبب کاهش رطوبت می شود. به همین دلیل در زمستان رطوبت هوا پایین می آید و افراد دارای پوستهای خشک و حساس را به دردسر می اندازد. از طرفی رطوبت زیاد هوا در مناطق شمالی و جنوب کشور ما اگر چه برای لطافت پوست مناسب است، اما تحمل گرمای هوا را دشوار می سازد. شاید باور این موضوع سخت باشد که پوست آدمی در هوای خشک، به شرطی که دما آهسته بالا رود، قادر است حتی دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه را نیز تحمل کند. دلیل آن تعریق و تبخیر آب از سطح پوست است که از بالا رفتن دمای بدن جلوگیری می کند. اگر کف پا به میزان کافی عرق کند، یا با استفاده از ژلهای مخصوص می توان با تمرین کافی بر روی زغال های آتشین راه رفت، چون گرمای زغال صرف تبخیر آب روی پوست می شود.



انتهای پیام/