با توجه به نیاز ما انسانها به تامین مواد غذایی و بهداشت لزوم آشنایی با فرآیندهایی که موجب کاهش و خسارت به محصولات کشاورزی، دامی و بهداشتی میشود، دوچندان شده است. یکی از این فرآیندها، وجود آفات از جمله حشرات در مجموعه فعالیتهای کشاورزی و بروز مقاومت در برابر آفتکشها و حشرهکشهاست.
مقاومت حشرهها فرآیندی تکاملی است که در آن تواناییهایی بروز میکند که این توانایی به سازش ژنتیکی منجر میشود و در نتیجه آن حشره در برابر دوز خاصی از حشرهکش زنده میماند.
حشرات به چند طریق در برابر حشرهکشها مقاومت نشان میدهند:
1ـ مقاومت فیزیولوژیکی که غالبا دلایل سوختوسازی (متابولیکی) دارد. در این نوع مقاومت حشرهکش بسرعت در بدن حشره تجزیه میشود.
2ـ مقاومت رفتاری که در این نوع مقاومت، حشره به محل سمپاشی شده نزدیک نمیشود.
3ـ مقاومت ریختشناختی (مرفولوژیکی) که از مقاومت ساختمان بدن حشره ناشی میشود؛ مانند حشراتی که سطح بدنشان پوشیده از پرز است و حشرهکش امکان نفوذ به بدن حشره را ندارد.
اما
عواملی که موجب بروز انواع گوناگون مقاومت و تعیین سرعت بروز این
مقاومتها در حشرهها میشود و هنگام مبارزه با حشرهها حتما باید به آنها
توجه شود،
به این شرح است:
1ـ سابقه مصرف حشرهکش که موجب میشود حشره در برابر آن نوع حشرهکش مقاومت نشان دهد.
2ـ تعداد نسل. مثلا حشراتی مانند کنه که حدود ده نسل در سال دارند، مقاومت بیشتری به حشرهکشها نشان میدهند.
3 ـ تحرک و مهاجرت. اگر حشره در یک محل ساکن باشد، احتمال بروز مقاومت در آن نسبت به حشرهای که به خارج و داخل منطقه سمپاشی شده حرکت میکند، بیشتر است.
4ـ پایداری حشرهکش. برخلاف تصورات عموم مبنی بر آنکه «هرچه حشرهکش پایدارتر باشد، بیشتر عمل میکند»، اگر دوام حشرهکش در محیط زیاد باشد، احتمال بروز مقاومت در حشرات بیشتر میشود. به همین دلیل مقاومت در برابر ترکیبات بادوام از جمله د.د.ت بیشتر بوده است.
5ـ سمپاشی پیدرپی. سمپاشی با حشرهکشهای متفاوت و بهصورت نامنظم، احتمال بروز مقاومت را کاهش میدهد.