جعفر مهراد رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در گفتگو با خبرنگار دانشگاهی باشگاه خبرنگاران گفت: متوسط تعداد نویسندگان مقالات که از سال 1981 توسط تامسون رویترز (ISI) نمایه سازی شده، به تدریج رو به افزایش گذاشته است. این رقم در سال 1981 از 2.48 نویسنده به طور متوسط به 3 نویسنده در اوایل دهه 1990 افزایش یافت که در اوایل دهه 2000 میلادی نیز به 4 نویسنده رسید. در سال 2012 الگوی چند نویسندگی به 5 نویسنده رسیده که در مقایسه با سال 1981 میلادی 5 برابر شده است، البته این در حالی است که هر چه متوسط تعداد نویسندگان مقالات علمی افزایش می‌یابد، نسبت تک نویسندگی رو به کاهش گذاشته است. 

وی افزود: در سال 1981 میلادی بیش از 30 درصد مقالات از الگوی تک نویسندگی تبعیت می‌کرد که این درصد در سال 2012 به 11 درصد کاهش یافته است. توسعه آموزش عالی در کشور و حضور موثر سیاست‌های تحقیقاتی که به سهم خود به افزایش تعداد نشریات علمی منجر شده است زمینه را برای انتشار مقالات علمی بیش از پیش فراهم آورده است. این وضعیت الگوی نویسندگی را نیز تغییر داده است. 

 

مهراد با عنوان اینکه در سال 1382 تنها 145 نشریه علمی مصوب کمیسیون نشریات معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بود تصریح کرد: این رقم در سال 1393 به 1020 عنوان افزایش یافته است. تعداد نشریات مصوب کمیسیون نشریات معتبر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال 1382 تنها 76 عنوان بود که در حال حاضر به رقم 331 عنوان بالغ شده است. 

 

وی درادامه گفت: در جمهوری اسلامی ایران و در ارتباط با تمام نشریات علمی کشور، تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله در تمامی حوزه‌های موضوعی، اشکال متفاوتی دارد. پایگاه ISC نشان می‌دهد که 31.51 درصد از مقالات علمی دارای دو نویسنده، 19.72 درصد از مقالات نشریات علمی کشور دارای سه نویسنده، 12.63 درصد دارای چهارنویسنده و 6.25 درصد از مقالات نیز دارای سه نویسنده هستند. تعداد مقالات دارای بیش از شش نویسنده رو به کاهش می‌گذارد. 

مهراد اظهار داشت: در حوزه فنی مهندسی، تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله از الگوی خاص خود تبعیت می‌کند. در این رشته 13.95 درصد مقالات دارای یک نویسنده، 34.47 درصد مقالات دارای دو نویسنده، 26.41 درصد مقالات دارای سه نویسنده و 14.34 درصد مقالات دارای چهار نویسنده هستند. الگوی نویسندگی از چهار نویسنده به بعد در حوزه فنی و مهندسی به یکباره فرق می کند، طوری که 4.52 درصد مقالات دارای پنج نویسنده، 3.42 درصد دارای شش نویسنده و 2.90 درصد مقالات دارای 7 نویسنده است. 

وی افزود: تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله در ISC در حوزه پزشکی تقریبا شبیه به الگوی نویسندگی در حوزه فنی مهندسی است. در این رشته 15 درصد مقالات از الگوی نویسندگی تک مولفی تبعیت می کند. مقالات دارای دو، سه و چهار نویسنده به ترتیب 37.72 درصد، 26.71 درصد و 12.94 درصد از مقالات را به خود اختصاص داده‌اند. در بررسی الگوی نویسندگی در حوزه پزشکی مشاهده می‌کنیم که کار تیمی به یک فرهنگ علمی مبدل شده است. در اینجا، بسیاری از مقالات از الگوی چند نویسندگی و بیشتر از 5، 6، 7، 8، 9، 10 و 11 نویسنده پیروی می‌کنند. 

 

مهراد تصریح کرد: الگوی نویسندگی در حوزه علوم پایه از یک حالت متعادل برخوردار است. در این حوزه، به ترتیب 9.62 درصد از مقالات، 26.31 درصد از مقالات، 25.10 درصد از مقالات و 16.12 درصد از مقالات از الگوی نویسندگی 1 تا 4 تبعیت می‌کنند. در حوزه علوم پایه مقالات دارای بیشتر از چهار نویسنده وجود دارد، طوری که 8.60 درصد از مقالات دارای پنج نویسنده، 4.98 درصد از مقالات دارای 6 نویسنده، و مقالاتی که بیشتر از 7، 8، 9، 10 و 11 نویسنده دارند در انتشار مقالات چاپ شده در مجلات علمی معتبر این رشته امری رایج و متداول است. 

 

وی اظهار داشت: مطالعه تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله در علوم کشاورزی در نشریات معتبر علمی نتایج متفاوتی به بار می‌آورد. در اینجا، 5.99 درصد از مقالات دارای یک نویسنده است که الگویی است پسندیده و مطلوب. به یکباره، الگوی دو نویسندگی 18.80 درصد از مقالات این رشته را پوشش می‌دهد. تقریبا 18.85 درصد از مقالات نیز توسط سه نویسنده به رشته تحریر درآمده است. در حدود 25.29 درصد از مقالات نیز دارای چهار نویسنده هستند. مقالاتی که دارای بیش از چهار نویسنده هستند به ترتیب سهمی برابر با 7.14  درصد، 11.68 درصد، 7.13 درصد و 5.14 درصد را به خود اختصاص داده اند. در رشته علوم کشاورزی بر اساس مستندات ISC مقالاتی وجود دارد که دارای 9، 10، 11 و 12 نویسنده هستند. 

 

وی خاطرنشان کرد: در علوم انسانی تعداد نویسندگان به ازای هر مقاله متفاوت با سایر رشته هاست. در اینجا، 22.73 درصد از مقالات از الگوی یک نویسندگی تبعیت می‌کنند. مقالاتی که توسط دو، سه و چهار نویسنده به رشته تحریر درآمده است به ترتیب سهمی برابر با 37.80 درصد، 11.93 درصد و 16.89 درصد را به خود اختصاص داده اند. در حوزه علوم انسانی نیز انتشار مقالات با نویسندگان بیشتر از چهار، شامل 5، 6، 7، 8، 9 و 10 نویسنده رایج است. 

انتهای پیام/