مشهد:
آداب ویژه ماه مبارک رمضان در استان خراسان رضوی
در خراسان‌رضوي ماه رمضان با آداب و آیین زی‍ب‍‍ا و م‍‍ع‍ن‍و‌ی از گذشته های دور ت‍‍اک‍ن‍ون از ج‍‍ای‍گ‍‍اه ویژه ا‌ی در نزد مردم ب‍رخ‍ورد‌ار ب‍وده است
به گزارش گروه استان‌ها باشگاه خبرنگاران، در ماه رمضان مردم يك پارچه براى انجام تكاليف شرعى آماده مي‌شوند و در جهت بجا آوردن اين وظايف هر جمعيت و هر گروهى با آداب و تشريفات خاص خود مراسم رمضان را برگزار مي‌كنند.
در خراسان نيز چند روز قبل از ماه رمضان مردم به نظافت و پاكسازى خانهها و مساجد و حسينيهها مي‌پردازند.
همچنين مردم مايحتاج ماه مبارك رمضان را قبل از فرا رسيدن اين ماه تهيه مي‌كنند.
يكى از رسوم پسنديده در ماه مبارك رمضان آشتى و ايجاد الفت بين افرادى است كه به سببى از يكديگر كدورتى به دل دارند.
عقيده بر اين است كه اگر كسى روزه بگيرد در حالى كه از بستگان يا برادر دينى خود كدورتى به دل داشته باشد روزهاش مورد قبول درگاه خداوند نيست.
در اكثر نقاط ايران روز آخر ماه شعبان را روز «كلوخ اندازان» مي‌گويند. در اين روز ضمن اينكه مردم دور هم جمع مي‌شوند و به شادى و شادمانى مي‌پردازند خود را براى ماه رمضان آماده مي‌كنند. روز كلوخ اندازان بعضي‌ها در خانه بزرگ خانواده جمع مي‌شوند و بسيارى از مردم در صورت مناسب بودن هوا به باغها و گردشگاههاى اطراف شهر و آباديشان مي‌روند.
در مشهد نيز مردم روز كلوخ اندازان به بيرون از شهر مي‌روند و آن روز را به شادى سپرى مي‌كنند.
قابل توجه اينكه عدهاى از مردم يك روز و بعضى دو تا سه روز قبل از ماه رمضان، روزه پيشوازى مي‌گيرند.
در گذشته مردم ماه مبارك رمضان را با رؤيت هلال ماه آغاز مي‌كردند به اين صورت كه مردم غروب روز آخر ماه شعبان به بالاى منارهها، گلدستهها و پشت بام‌ها مي‌رفتند و بانگاه دقيق در آسمان به جستجوى ماه مي‌پرداختند و در صورت مشاهده ماه اعمال مخصوص ماه رمضان را بجا مي‌آوردند.
امروزه نيز علاوه بر اين كار، با استماع از صدا و سيما و شنيدن حكم مراجع جامع الشرايط، رمضان را آغاز مي‌كنند.
در مشهد عقيده دارند وقتى هلال ماه رمضان را ديدند بايد به شمشير نگاه كنند. اگر شمشير نباشد به سبزه، گل، آب يا به چراغ نگاه مي‌كنند.
در قديمالايام براى بيدار شدن در سحرهاى ماه رمضان و تشخيص وقت دقيق سحر از وسايل و روشهاى گوناگونى از جمله: ستارگان، بانگ خروس، صداى نقاره، طبل و شيپور، بوق حمام، توپ در كردن و جار كشيدن استفاده مي‌كردند.
اما امروزه زنگ ساعت متداولترين وسيلهاى است كه از آن براى بيدار شدن در سحر استفاده مي‌كنند.
غير از اين مورد كوبيدن ديوار همسايه و يا به صدا درآوردن زنگ در يا تلفن و نيز صداى مناجات، از گلدستههاى مساجد از ديگر روشهاى بيدار شدن در سحر مي‌باشد.
نحوه بجا آوردن اعمال سحر و خوردن سحرى در شهرها و روستاهاى مختلف تفاوت‌هايى دارد. اما آنچه بيشتر معمول است به اين صورت است كه ساعتى به سحر مانده اهل خانه بيدار مي‌شوند و وضو مي‌گيرند و مشغول خواندن دعاى سحر و قرآن مي‌شوند. بعد از ختم دعا و قرآن نيت مي‌كنند و خوردن سحرى را آغاز مي‌كنند.
بعد از كسب و كار روزانه، روزه داران براى اداى نماز مغرب و عشا يا به مسجد مي‌روند و يا در خانه نماز بجا مي‌آورند و نزد خانواده خويش افطار مي‌كنند.
آنهايى كه در مسجد با جماعت نماز مي‌خوانند اغلب در همان مسجد بين دو نماز روزه خود را باز مي‌كنند.
به اين صورت كه هر شب از طرف كسانى كه نذر دارند خرما، زولبيا، باميه، شيرينى يا حلوا بين نمازگزاران تقسيم مي‌شود.
غذاهاى افطار اغلب ساده و سبك است و روزه داران از خوردن غذاهاى سنگين پرهيز مي‌كنند. يكى از رسوم پسنديده در ماه مبارك رمضان افطارى دادن مي‌باشد و آنهايى كه استطاعت مالى دارند چند روز از ماه رمضان را افطارى مي‌دهند.
در ماه مبارك رمضان در اغلب مساجد و تكايا و بسيارى از خانهها ختم قرآن برگزار مي‌شود و مردها و زن‌ها جداگانه در مجالس ختم قرآن شركت مي‌كنند.
شب‌هاى ماه رمضان واقعاً شب‌هاى عبادت و نيايش است. انسان احساس مي‌كند كه جز توسل به درگاه الهى و ستايش ذات پروردگار راه ديگرى ندارد و آن علاقه و كشش قلبى و عواطف انسانى و روحانى ايجاب مي‌كند كه انسان به سوى مجالس مذهبى و زيارت حضرت رضا عليهالسلام و استفاده از مجالس و محافل مذهبى رهسپار شود و از بركات و فضائل و روحانيت اين مجالس بهرهمند شود.
در اين مجالس كه يك ساعت بعد از افطار تا نيمه شب برگزار مي‌شود ابتداء دو ساعت مراسم تلاوت قرآن مجيد و تفسير آن است و سپس مراسم روضه خوانى، وعظ و خطابه توسط وعاظ درباره زندگانى ائمه اطهار و درباره مسائل مذهبى برگزار مي‌شود و از مستمعين و حضّار و مدعوين با چاى، ميوه، زولبيا و باميه پذيرايى مي‌شود. حدود نيمه شب مجلس تمام مي‌شود.
ايام شهادت حضرت على عليهالسلام مصادف با روزهاى نوزدهم، بيستم و بيست و يكم ماه مبارك رمضان است. در اين ايام مسلمانان و دوستداران مولاى متقيان در ماتم و حزن و اندوه فرو مي‌روند و همه جا يكپارچه سياهپوش مي‌شود.
كسب و كار و بازار يكسره تعطيل، و تعزيه و عزادارى در همه جا برپا مي‌گردد. اين ايام با شب‌هاى قدر مصادف است و شيعيان شب هنگام تا سحر به دعا و نيايش پروردگار مشغول مي‌باشند و در تمام مساجد و تكايا در سوگ امام، نوحهخوانى و سينهزنى بر پاست.
در مشهد روزهاى نوزدهم و بيست و يكم هيئت‌هاى مذهبى در حال سينه زدن و زنجير زدن به حرم مطهر حضرت رضا عليهالسلام مشرف مي‌شوند و پس از عزادارى در حرم به حسينيهها و تكيههاى خود برميگردند.
در ديگر شهرهاى استان خراسان نيز دستههاى سينهزنى و زنجيرزنى در خيابان‌ها راه افتاده و به عزادارى مي‌پردازند.
شب‌هاى نوزدهم، بيست و يكم و بيست و سوم ماه مبارك رمضان، شب‌هاى احيا شيعيان تا سحر به عبادت و خواندن قرآن و دعا مشغول مي‌شوند.
بسيارى از مردم در مساجد و برخى هم در خانه اعمال و مراسم احيا را بجا مي‌آورند.
روز بيست و هفتم ماه رمضان را كه مصادف با كشته شدن ابن ملجم مي‌باشد، مردم جشن مي‌گيرند و شادى مي‌كنند. در اين شب بازار انواع خوراكي‌ها از جمله كلهپاچه رونق بسيار دارد.
در قديم در شهرستان بجنورد اعضاى هر خانواده شب بيست و هفتم دور هم جمع ميشدند و زنان لباس گلى مي‌پوشيدند و جشن مي‌گرفتند و براى افطار كلهپاچه بار مي‌گذاشتند.
هنگام خوردن كله پاچه هر يك از اعضاى خانواده چاقويى در دست مي‌گرفت و به كله گوسفند حمله مي‌بُرد تا از كله گوسفند جز استخوان چيزى باقى نمي‌ماند./ز
در خراسان نيز چند روز قبل از ماه رمضان مردم به نظافت و پاكسازى خانهها و مساجد و حسينيهها مي‌پردازند.
همچنين مردم مايحتاج ماه مبارك رمضان را قبل از فرا رسيدن اين ماه تهيه مي‌كنند.
يكى از رسوم پسنديده در ماه مبارك رمضان آشتى و ايجاد الفت بين افرادى است كه به سببى از يكديگر كدورتى به دل دارند.
عقيده بر اين است كه اگر كسى روزه بگيرد در حالى كه از بستگان يا برادر دينى خود كدورتى به دل داشته باشد روزهاش مورد قبول درگاه خداوند نيست.
در اكثر نقاط ايران روز آخر ماه شعبان را روز «كلوخ اندازان» مي‌گويند. در اين روز ضمن اينكه مردم دور هم جمع مي‌شوند و به شادى و شادمانى مي‌پردازند خود را براى ماه رمضان آماده مي‌كنند. روز كلوخ اندازان بعضي‌ها در خانه بزرگ خانواده جمع مي‌شوند و بسيارى از مردم در صورت مناسب بودن هوا به باغها و گردشگاههاى اطراف شهر و آباديشان مي‌روند.
در مشهد نيز مردم روز كلوخ اندازان به بيرون از شهر مي‌روند و آن روز را به شادى سپرى مي‌كنند.
قابل توجه اينكه عدهاى از مردم يك روز و بعضى دو تا سه روز قبل از ماه رمضان، روزه پيشوازى مي‌گيرند.
در گذشته مردم ماه مبارك رمضان را با رؤيت هلال ماه آغاز مي‌كردند به اين صورت كه مردم غروب روز آخر ماه شعبان به بالاى منارهها، گلدستهها و پشت بام‌ها مي‌رفتند و بانگاه دقيق در آسمان به جستجوى ماه مي‌پرداختند و در صورت مشاهده ماه اعمال مخصوص ماه رمضان را بجا مي‌آوردند.
امروزه نيز علاوه بر اين كار، با استماع از صدا و سيما و شنيدن حكم مراجع جامع الشرايط، رمضان را آغاز مي‌كنند.
در مشهد عقيده دارند وقتى هلال ماه رمضان را ديدند بايد به شمشير نگاه كنند. اگر شمشير نباشد به سبزه، گل، آب يا به چراغ نگاه مي‌كنند.
در قديمالايام براى بيدار شدن در سحرهاى ماه رمضان و تشخيص وقت دقيق سحر از وسايل و روشهاى گوناگونى از جمله: ستارگان، بانگ خروس، صداى نقاره، طبل و شيپور، بوق حمام، توپ در كردن و جار كشيدن استفاده مي‌كردند.
اما امروزه زنگ ساعت متداولترين وسيلهاى است كه از آن براى بيدار شدن در سحر استفاده مي‌كنند.
غير از اين مورد كوبيدن ديوار همسايه و يا به صدا درآوردن زنگ در يا تلفن و نيز صداى مناجات، از گلدستههاى مساجد از ديگر روشهاى بيدار شدن در سحر مي‌باشد.
نحوه بجا آوردن اعمال سحر و خوردن سحرى در شهرها و روستاهاى مختلف تفاوت‌هايى دارد. اما آنچه بيشتر معمول است به اين صورت است كه ساعتى به سحر مانده اهل خانه بيدار مي‌شوند و وضو مي‌گيرند و مشغول خواندن دعاى سحر و قرآن مي‌شوند. بعد از ختم دعا و قرآن نيت مي‌كنند و خوردن سحرى را آغاز مي‌كنند.
بعد از كسب و كار روزانه، روزه داران براى اداى نماز مغرب و عشا يا به مسجد مي‌روند و يا در خانه نماز بجا مي‌آورند و نزد خانواده خويش افطار مي‌كنند.
آنهايى كه در مسجد با جماعت نماز مي‌خوانند اغلب در همان مسجد بين دو نماز روزه خود را باز مي‌كنند.
به اين صورت كه هر شب از طرف كسانى كه نذر دارند خرما، زولبيا، باميه، شيرينى يا حلوا بين نمازگزاران تقسيم مي‌شود.
غذاهاى افطار اغلب ساده و سبك است و روزه داران از خوردن غذاهاى سنگين پرهيز مي‌كنند. يكى از رسوم پسنديده در ماه مبارك رمضان افطارى دادن مي‌باشد و آنهايى كه استطاعت مالى دارند چند روز از ماه رمضان را افطارى مي‌دهند.
در ماه مبارك رمضان در اغلب مساجد و تكايا و بسيارى از خانهها ختم قرآن برگزار مي‌شود و مردها و زن‌ها جداگانه در مجالس ختم قرآن شركت مي‌كنند.
شب‌هاى ماه رمضان واقعاً شب‌هاى عبادت و نيايش است. انسان احساس مي‌كند كه جز توسل به درگاه الهى و ستايش ذات پروردگار راه ديگرى ندارد و آن علاقه و كشش قلبى و عواطف انسانى و روحانى ايجاب مي‌كند كه انسان به سوى مجالس مذهبى و زيارت حضرت رضا عليهالسلام و استفاده از مجالس و محافل مذهبى رهسپار شود و از بركات و فضائل و روحانيت اين مجالس بهرهمند شود.
در اين مجالس كه يك ساعت بعد از افطار تا نيمه شب برگزار مي‌شود ابتداء دو ساعت مراسم تلاوت قرآن مجيد و تفسير آن است و سپس مراسم روضه خوانى، وعظ و خطابه توسط وعاظ درباره زندگانى ائمه اطهار و درباره مسائل مذهبى برگزار مي‌شود و از مستمعين و حضّار و مدعوين با چاى، ميوه، زولبيا و باميه پذيرايى مي‌شود. حدود نيمه شب مجلس تمام مي‌شود.
ايام شهادت حضرت على عليهالسلام مصادف با روزهاى نوزدهم، بيستم و بيست و يكم ماه مبارك رمضان است. در اين ايام مسلمانان و دوستداران مولاى متقيان در ماتم و حزن و اندوه فرو مي‌روند و همه جا يكپارچه سياهپوش مي‌شود.
كسب و كار و بازار يكسره تعطيل، و تعزيه و عزادارى در همه جا برپا مي‌گردد. اين ايام با شب‌هاى قدر مصادف است و شيعيان شب هنگام تا سحر به دعا و نيايش پروردگار مشغول مي‌باشند و در تمام مساجد و تكايا در سوگ امام، نوحهخوانى و سينهزنى بر پاست.
در مشهد روزهاى نوزدهم و بيست و يكم هيئت‌هاى مذهبى در حال سينه زدن و زنجير زدن به حرم مطهر حضرت رضا عليهالسلام مشرف مي‌شوند و پس از عزادارى در حرم به حسينيهها و تكيههاى خود برميگردند.
در ديگر شهرهاى استان خراسان نيز دستههاى سينهزنى و زنجيرزنى در خيابان‌ها راه افتاده و به عزادارى مي‌پردازند.
شب‌هاى نوزدهم، بيست و يكم و بيست و سوم ماه مبارك رمضان، شب‌هاى احيا شيعيان تا سحر به عبادت و خواندن قرآن و دعا مشغول مي‌شوند.
بسيارى از مردم در مساجد و برخى هم در خانه اعمال و مراسم احيا را بجا مي‌آورند.
روز بيست و هفتم ماه رمضان را كه مصادف با كشته شدن ابن ملجم مي‌باشد، مردم جشن مي‌گيرند و شادى مي‌كنند. در اين شب بازار انواع خوراكي‌ها از جمله كلهپاچه رونق بسيار دارد.
در قديم در شهرستان بجنورد اعضاى هر خانواده شب بيست و هفتم دور هم جمع ميشدند و زنان لباس گلى مي‌پوشيدند و جشن مي‌گرفتند و براى افطار كلهپاچه بار مي‌گذاشتند.
هنگام خوردن كله پاچه هر يك از اعضاى خانواده چاقويى در دست مي‌گرفت و به كله گوسفند حمله مي‌بُرد تا از كله گوسفند جز استخوان چيزى باقى نمي‌ماند./ز
