به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، درشرايطي که امت اسلامي هم ازنظر زماني وهم ازحيث ذهني، عصر و دوره پيامبر اکرم (ص) را پشت سر مي گذاشت و از معيارهاي اخلاقي وارزشي جامعه عصرنبوي فاصله مي گرفت ،شخصيتي ديده به جهان گشود که سيمايش يادآور سيماي نوراني پيامبر مهرورحمت بود و سيرت ومنش ورفتارش خاطره آن حضرت را درذهن ها زنده مي کرد.

 اين شخصيت، نبيره پيامبراکرم (ص) بود؛ جوان برومندي که روز عاشورا، هنگامي که به عنوان اولين عضو از خاندان اهل بيت (ع) آماده شد جان خود را در راه خدا نثار کند، امام حسين (ع) توصيف معروف وبه يادماندني شان از وي را برزبان جاري کردند وبا اشاره به قد وقامت حضرت علي اکبر (ع) که درحال حرکت به سوي ميدان نبرد بود ،فرمودند:« هرگاه مشتاق زيارت پيامبر اکرم(ص) مي شديم، به علي اکبر (ع) نگاه مي کرديم زيرا او شبيه ترين فرد به پيامبر(ص) در صورت و سيرت و سخن گفتن بود».

اين جمله کوتاه درعين توصيف شخصيت يک جوان از نسل چهارم سلاله پيامبر اکرم(ص) ،بيانگر دور شدن امت از ارزش ها و سنت هايي است که رسول خدا (ص) درجامعه نوبنياد اسلامي ازخود به يادگار گذاشتند؛ امري که سبب شد امام حسين (ع) براي احياي اين سنت هاي فراموش شده قيام کنند ودين جد بزرگوارشان را برپا دارند .

 درباره اين که حضرت علي اکبر(ع) سال 33(هـ.ق) به دنيا آمدند يا سال 43 (هـ.ق) ويا غير اين دو، بين علما ومورخان اختلاف است .اما همين اختلاف، سبب اختلاف نظر علما ومورخان دراين باره شده است که آيا امام سجاد (ع) فرزند بزرگ تر امام حسين (ع) بوده اند يا حضرت علي اکبر (ع)؟ .به نظر شيخ مفيد در «ارشاد» ،حضرت علي اکبر(ع) هنگام شهادت 19سال داشتند و بنا براين ديدگاه ، فرزند بزرگ تر امام حسين (ع)، امام سجاد (ع) بوده اند ونه حضرت علي اکبر (ع) .

 اين ديدگاه با آنچه در مجالس عزاداري درباره حضرت علي اکبر (ع) گفته مي شود بيشترهمخواني دارد. علاوه براين، با توجه به اين که معمولا امامت به فرزند بزرگ تر مي رسد و امام بعد از امام حسين (ع)هم، امام سجاد (ع) هستند ، مي توان ديدگاه شيخ مفيد را درست تر از ساير ديدگاه ها دانست.

علت انتخاب نام علي اکبر(ع)

در اسلام، نام گذاري فرزند بسيار مورد توجه قرار گرفته و انتخاب نام مناسب يکي از حقوق فرزند بر پدر و مادر شمرده شده است. امام علي(ع) در اين باره در نهج البلاغه مي فرمايند:« و حق الولد علي الوالد ان يحسن اسمه؛ يکي از حقوق فرزند اين است که براي او نام نيک انتخاب کنند». امام حسين(ع) دراين راستا وبه دليل علاقه بسياري که به پدر بزرگوارشان داشتند و مي خواستند ياد و نام آن حضرت را در اذهان زنده نگه دارند، دو (وبه نقلي سه ) پسر خود را «علي» نام نهادند.

تداعي کننده ارتباط عاطفي وايماني

امام حسين(ع) در سيما و سيرت حضرت علي اکبر(ع)، پيامبر اکرم(ص) را مشاهده مي کردند و هرگاه دلتنگ جد بزرگوارشان مي شدند، به فرزند برومند خود نگاه مي کردند و با تماشاي آن حضرت، جان ودل داغدارخود را تسلي مي دادند . حضرت علي اکبر(ع) نه فقط براي پدربزرگوارشان يادآور پيامبر اکرم(ص) بودند که ساير خاندان آن حضرت نيز چنين حسي داشتند و آن گاه که از دوري و فراق پيامبر اکرم(ص) غمگين مي شدند و شوق ديدار پيامبر اکرم(ص) در جانشان شعله مي کشيد، به حضرت علي اکبر(ع) نگاه مي کردند.

تاکيد امام حسين(ع) بر اين شباهت،درحقيقت اشاره به يک اصل مهم اسلامي است که حيات معنوي جامعه اسلامي در گرو ارتباط عاطفي وايماني با پيامبر اکرم(ص) است؛ امري که با حاکميت افرادي چون معاويه ويزيد ،کمرنگ شده وجامعه به باورهاي جاهلي بازگشته بود.

ضمن آن که، اشاره به اين شباهت در روز عاشورا وبه هنگام حرکت جوان برومند شان براي نبرد ،شايد به اين دليل باشد که حقانيت نهضت وقيام خود براي احياي دين جد بزرگوارشان را با بياني عاطفي مورد تاکيد قرار دهند . جمله نجواگونه آن حضرت که شدت علاقه خود را به فرزندشان علي اکبر(ع)، ابراز مي کنند، چنين است: «اللهم اشهد علي هوالاء القوم فقد برزاليهم غلام اشبه الناس خَلقا و خُلقا و منطقا برسولک محمد(ص) کنا اذا اشتقنا الي وجه رسولک نظرنا الي وجهه؛ خداوندا گواه باش ؛ جواني براي جنگ با آنان مي رود که شبيه ترين مردم به پيامبر(ص) از جهت صورت و سيرت و سخن گفتن است و ما هرگاه مشتاق ديدار پيامبرت مي شديم به او نگاه مي کرديم.»

سه شباهت علي اکبر(ع) به پيامبر اکرم(ص)

اگرچه ظاهراً در تاريخ به تفصيل، ويژگي هاي سيرت و صورت حضرت علي اکبر(ع) بيان نشده است اما همين جمله کوتاه، سه شباهت علي اکبر(ع) به پيامبر اکرم(ص) را بيان مي کند. اول؛ شباهت اخلاقي است. آن چه از اين روايت استفاده مي شود اين است که حضرت علي اکبر (ع) اخلاقي بسيار نيکو و پسنديده داشت و در اين نيک خُلقي به پيامبر اکرم(ص) که قرآن، خُلق آن حضرت را تحسين مي کند، شباهت داشت.

مي دانيم که قرآن کريم از حُسن اخلاق پيامبراکرم(ص) با تجليل و تحسين ياد مي کند و مي فرمايد: وَاِنِّک لَعَلي خُلُقٍ عَظيمٍ (قلم/۴). بر اثر همين حسن خلق و نوع رفتار پيامبر اکرم(ص) با مردم بود که اسلام با سرعت چشمگيري گسترش يافت. دوم؛ شباهت ظاهري و جسماني است که با تعبير «خَلقاً» در روايت به آن اشاره شده است. بنابر توصيف امام حسين(ع)، حضرت علي اکبر(ع) از نظر چهره و سيما نيز به پيامبر اکرم(ص) شباهت کامل داشت، اين شباهت بين اصحاب پيامبر اکرم (ص) هم که آن حضرت را ديده بودند، معروفيت داشت و تمام بني هاشم و اصحاب پيامبر(ص) وقتي دلتنگ آن حضرت مي شدند به زيارت حضرت علي اکبر(ع) مي رفتند. سومين شباهت، شباهت حضرت علي اکبر(ع) به پيامبر اکرم(ص) در سخن گفتن و نحوه گفتار بود. چنان که مسلم است، پيامبر اکرم(ص) بياني بسيار زيبا و فصيح داشتند و بسيار روشن و واضح سخن مي گفتند و خوش بيان، خوش لحن و خوش صدا بودند.

از اين رو، حضرت علي اکبر(ع) اين خصوصيات را از جدش رسول خدا(ص) به ارث برده بود و کاملاً شبيه آن حضرت سخن مي گفت. تاکيد حضرت علي اکبر(ع) در رجزخواني هاي روز عاشورا، بر قرابت و نزديکي به پيامبر اکرم(ص)، خود گواهي عيني بر اين توصيف امام حسين(ع) از فرزند برومندشان است. او در هنگامه نبرد با يزيديان چنين مي سرايد: «انا علي بن الحسين بن علي/ نحن و بيت ا... اولي بالنبي/ من شبث ذاک و من شمرالدني...؛ من علي پسر حسين بن علي(ع) هستم. به خانه خدا سوگند که ما به پيامبر(ص) نزديک تريم از اين شبث( بن ربعي از لشکريان يزيد) و از شمر پست...».