عملیات "خیبر" و آرمان دست نیافتنی طالبان برای حکمرانی دوباره بر افغانستان
طالبان همه ساله با گرم شدن هوا سلسله عملیات جدیدی در افغانستان را طراحی و اجرا می‌کنند که اگرچه بیشتر جنبه نمایشی و تبلیغاتی به خود گرفته اما نشان از پا‌فشاری این گروه بر مواضع پیشین خود دارد.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، هر ساله با گرم شدن هوا، گروه طالبان عملیات بهاری خود را آغاز می‌کنند، امسال نیز که بخش اعظم نظامیان خارجی از افغانستان خارج شده و فقط 51 هزار نفر از این نظامیان باقی مانده‌اند، این گروه با انتشار اطلاعیه‌ای درباره عملیات بهاره خبر داد.
نام این عملیات «خیبر» ذکر شده و همان گونه که طالبان خود به این موضوع اشاره کرده، این نامگذاری نیز هدفمندانه صورت گرفته است.
این گروه در اطلاعیه خود تصریح کرده که در نتیجه «غزوه خیبر»، مسلمانان به رهبری پیامبر (صلی الله) قلعه‌های مستحکم، مراکز بسیار بزرگ و غنایم بسیاری را که در تصرف کفار بود فتح کردند و کفار به طور کامل از منطقه خارج شدند.
طالبان در رویای تصرف دوباره افغانستان
با ذکر این موضوع می‌توان دریافت که در آستانه خروج نیروهای خارجی از افغانستان، طالبان به افغانستان پس از نظامیان خارجی چشم دوخته است و رؤیای تصرف این کشور را در سر می‌پروراند.
داعیه برپایی امارت اسلامی هنوز هم در مواضع رسمی طالبان مشاهده می‌شود و یکی از دلایل شکست مذاکرات متعدد این گروه با جناح‌های مختلف عدم کوتاهی از این موضع است.
شواهد و قرائن نشان می‌دهد که این گروه برای سال جاری میلادی برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارد و برخی مقامات امنیتی افغان از بسیج طلاب مدارس مستقر در پاکستان خبر داده‌اند.
جامعه افغانستان دیگر حکومت طالبانی را برنمی‌تابد
هر چند ضعف دولت و ارگان‌های نظامی امنیتی افغانستان می‌تواند در ایجاد این آرمان طالبان نقش داشته باشد، اما بعید است جامعه افغانستان دیگر حکومت طالبانی را برتابد.
در سال‌های اخیر قیام‌های مردمی علیه طالبان به طور مکرر گزارش شده اما نمونه کامل خیزش علیه طالبان را باید در انتخابات ریاست جمهوری اخیر مشاهده کرد.
به رغم تحریم انتخابات از سوی طالبان و هشدارهای امنیتی این گروه، مردم با مشارکت وسیع خود «نه» بزرگی به طالبان و طالبانیسم گفتند.
ارزیابی نهادهای بین‌المللی مانند گروه بین‌المللی بحران نیز تأیید می‌کند که امکان تصرف افغانستان توسط طالبان وجود ندارد.
نیروهای خارجی در صدر اهداف طالبان/عدم موضع‌گیری طالبان درباره انتخابات
در اطلاعیه‌ای که طالبان برای اعلام عملیات بهاری خیبر منتشر کرده تمامی اهداف مورد نظر این گروه بیان شده است.
در صدر اهداف طالبان، نیروهای خارجی، مراکز نظامی و دیپلماتیک و پس از آن پیمانکاران نظامی و غیرنظامی نیروهای خارجی، مترجمین، کارمندان اداری، مقامات بلند رتبۀ دولت، اعضای کابینه، وکلای پارلمان، مسئولان امنیتی، افسران نظامی، دادستان‌ها، قاضیان و نیروهای امنیتی ذکر شده است.
اما این گروه در مورد دور دوم انتخابات که یکی از مهمترین تحولات افغانستان در 2014 می‌باشد، هیچ اشاره‌ای نکرده است.
طالبان پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از مردم خواسته بود تا در انتخابات شرکت نکنند و تهدید کرده بود که با حملات وسیع خود مانع برگزاری آن خواهد شد.
در بخشی از آن پیام آمده بود که «امارت اسلامی به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد که این پروسه جعلی دشمن موفق شود. به همین منظور ما به تمامی مجاهدین خود دستور داده‌ایم که با تمام توان، انتخابات را مختل کرده و کارمندان و مبلغان انتخاباتی، نیروهای امنیتی و دفاتر انتخابات را مورد حمله قرار دهند.»
در اطلاعیه‌ای که این گروه برای اعلام عملیات خیبر منتشر کرده است، هیچ اشاره‌ای به هدف قرار دادن کاندیداها، برنامه تبلیغاتی نامزدها، ستادهای انتخاباتی، اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی و غیره نشده است.
طالبان از عدم موافقیت در اخلال دور اول انتخابات به شدت ناراضی است
این ابهام ایجاد می‌شود که آیا هدف قراردادن دور دوم انتخابات از اهداف عملیات خیبر نیست؟ چنین انتظاری بعید است زیرا طالبان اعتقادی به انتخابات آن هم به گفته سخنگویان این گروه در حالی که افغانستان تحت اشغال نظامیان خارجی است، ندارد.
«ذبیح‌الله مجاهد» یکی از سخنگویان طالبان در مصاحبه با پایگاه اطلاع رسانی این گروه بیان کرده است که طالبان با وجود امارت اسلامی، رئیس جمهور دیگری را به رسمیت نمی‌شناسد.
اخبار غیر رسمی حکایت از آن دارد شورای رهبری طالبان از عدم اخلال دور اول انتخابات به شدت ناراضی است و استعفای «ملا عبدالقیوم ذاکر» رئیس کمیسیون نظامی این گروه، نه به خواست خود وی بلکه تحت فشار شورای رهبری و در اعتراض به عملکرد ناموفق وی در زمینه انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفته است.
مشارکت حدود هفت میلیون نفر از مردم افغانستان در انتخابات ریاست جمهوری، می‌تواند یکی از دلایل اعلام نشدن دور دوم انتخابات به عنوان هدف عملیات خیبر باشد.
سیاست عدم تقابل با مردم در عملکردهای اخیر طالبان مشاهده می‌شود؛ اعلامیه‌های اخیر این گروه که در اعیاد فطر و قربان با امضای ملا محمد عمر رهبر این گروه منتشر می‌شود، حکایت صریح از تلاش برای جلب حمایت مردم دارد.
در همین راستا می‌توان گفت که یکی از اهداف عملیات خیبر انتخابات خواهد بود اما به دلیل سیاستی که ذکر شد، از اهداف اعلام شده حذف گردیده است.
نوع عملیات‌ها
طالبان تصریح کرده است که در عملیات خیبر از تجربه پیشرفته جنگی استفاده خواهد کرد؛ بر اساس این اطلاعیه، عملیات‌های انتحاری، حملات نیروهای نفوذی به نظامیان افغان و خارجی و همچنین هدف قرار دادن مراکز بزرگ با موشک و نیروهای هجومی از تاکتیک‌های مهم عملیات بهاری خواهد بود.
با نگاهی به عملیات‌های اخیر طالبان در چند سال گذشته، به وضوح می‌توان دید که حملات رو در رو و مستقیم از دستور کار این گروه خارج شده است و این گروه به حملات چریکی، انتحاری، نفوذی و هدف قرار دادن اهداف از راه دور روی آورده‌اند زیرا این نوع حملات تلفات کمتر و کارایی بیشتری داشته‌اند.
حمله طالبان به اهداف خبرساز
در ماه‌های اخیر به خصوص در آستانه انتخابات طالبان حملات خود را معطوف به اهداف خبرساز کرده‌اند. حمله به رستورانی لبنانی و «هتل سرینا» در کابل که مقر حضور اتباع خارجی بودند را می‌توان از جمله عملیات‌های طالبان با هدف قرار گرفتن در تیتر خبرهای بین‌المللی ذکر کرد.
اهدافی مانند کاروان‌‌ها، پایگاه‌ها و دیگر مراکز نظامی دیگر به تعدد سال‌های گذشته نیست زیرا از 150 هزار نیروی خارجی اکنون یک سوم در افغانستان باقی مانده‌اند، امنیت اکثر مناطق افغانستان به نیروهای افغان واگذار شده و در نیتجه کاروان‌های گشتی و تدارکاتی نیروهای خارجی کاهش یافته است.
همچنین تعداد پایگاه‌ها نیز تقلیل یافته و در نتیجه اهداف این گروه به وفور سابق نیست و از این روی طالبان برای مطرح شدن در صحنه سیاسی نیاز به هدف قرار دادن مراکزی دارند که این گروه را در سر خط خبرهای بین‌المللی قرار دهد.
به همین دلیل انتظار می‌رود این گروه در عملیات خیبر تمرکز بیشتری به حریم‌های استراتژیک داشته باشد.
بر اساس گزارش رسانه‌ها و منابع امنیتی افغان، در روز نخست عملیات خیبر، مراکز مختلفی در ولایت‌های متعدد آماج حملات این گروه قرار گرفت.
طالبان ادعا می‌کند که در روز نخست عملیات خیبر، 231 حمله صورت گرفته است اما هیچ یک از این حملات بازتاب خبری گسترده‌ای نداشتند.
به دلایل فوق انتظار می‌رود که طالبان در عملیات خیبر علاوه بر حملات روزمره، عمدتاً به دنبال اهدافی باشند که نه مردم افغانستان بلکه نظامیان افغان و خارجی و اتباع کشورهای غربی را هدف قرار گیرند و این گروه را در سرخط خبرها قرار دهد.
تأکید بر خروج کامل نیروهای خارجی
نکته دیگری که در اطلاعیه طالبان به چشم می‌خورد، تأکید بر خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان است.
بر اساس مصوبه کنفرانس «شیکاگو»، قرار است تا پایان ماه دسامبر سال جاری میلادی (دی ماه 93)، نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند.
برخی از کشورهای عضو ناتو مانند آمریکا و انگلیس در تلاش هستند تا پیمان امنیتی با کابل امضا کرده و بخشی از نیروهای خود را در قالب این پیمان در افغانستان باقی بگذارند.
مقدمات این کار فراهم شده و فقط امضای رئیس جمهور افغانستان باقی مانده است اما حامد کرزی از امضای آن سر باز زد ولی 2 کاندیدای پیشتاز ریاست جمهوری وعده داده‌اند که آن را امضا خواهند کرد.
طالبان در اطلاعیه خود هشدار داده است که باقی ماندن تعداد اندکی از نظامیان خارجی در افغانستان برای این گروه قابل قبول نیست و «جهاد» همچنان ادامه خواهد یافت.
این پیام طالبان می‌تواند خط بطلانی باشد بر دیدگاه برخی از کارشناسان که معتقد هستند پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، این گروه مذاکره با آمریکا و دولت افغانستان را آغاز خواهد کرد.
این گروه تصریح کرده است که تا خروج آخرین سرباز خارجی و برپایی نظام اسلامی، جهاد ادامه خواهد داشت.
با این وصف باید گفت که طالبان همچنان یک اپوزیسیون مسلح باقی خواهد ماند مگر آن که اختلافات عناصر برجسته این گروه که در ماه‌های اخیر بیشتر مشاهده می‌شود، سبب تغییر این دیدگاه گردد.
نتیجه‌گیری
در آخرین ماه‌های حضور نظامیان خارجی در افغانستان، طالبان عملیات خیبر را به امید تصرف افغانستان آغاز کرده‌اند. هر چند امید طالبان قابل تحقق نیست اما نشان از پایداری این گروه بر اصول و مواضع گذشته است.
طالبان تلاش کرده تا در این اطلاعیه جنگی، رفتار نرم و مردم محوری داشته باشد و توجیه حذف انتخابات از هدف‌های عملیات خیبر می‌تواند در راستای همین سیاست قابل توجیه باشد.
تأکید بر جهاد حتی با حضور یک سرباز خارجی در افغانستان و امید برپایی نظام اسلامی در این اطلاعیه، نشان می‌دهد که طالبان بر نظامی‌گری اصرار دارد و نظام کنونی افغانستان را اسلامی نمی‌داند؛ از این رو با روی کار آمدن دولت آینده افغانستان که متعهد به امضای پیمان امنیتی است، مصالحه بین این گروه و دولت دور از انتظار خواهد بود.
/ انتهای پیام
نام این عملیات «خیبر» ذکر شده و همان گونه که طالبان خود به این موضوع اشاره کرده، این نامگذاری نیز هدفمندانه صورت گرفته است.
این گروه در اطلاعیه خود تصریح کرده که در نتیجه «غزوه خیبر»، مسلمانان به رهبری پیامبر (صلی الله) قلعه‌های مستحکم، مراکز بسیار بزرگ و غنایم بسیاری را که در تصرف کفار بود فتح کردند و کفار به طور کامل از منطقه خارج شدند.
طالبان در رویای تصرف دوباره افغانستان
با ذکر این موضوع می‌توان دریافت که در آستانه خروج نیروهای خارجی از افغانستان، طالبان به افغانستان پس از نظامیان خارجی چشم دوخته است و رؤیای تصرف این کشور را در سر می‌پروراند.
داعیه برپایی امارت اسلامی هنوز هم در مواضع رسمی طالبان مشاهده می‌شود و یکی از دلایل شکست مذاکرات متعدد این گروه با جناح‌های مختلف عدم کوتاهی از این موضع است.
شواهد و قرائن نشان می‌دهد که این گروه برای سال جاری میلادی برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارد و برخی مقامات امنیتی افغان از بسیج طلاب مدارس مستقر در پاکستان خبر داده‌اند.
جامعه افغانستان دیگر حکومت طالبانی را برنمی‌تابد
هر چند ضعف دولت و ارگان‌های نظامی امنیتی افغانستان می‌تواند در ایجاد این آرمان طالبان نقش داشته باشد، اما بعید است جامعه افغانستان دیگر حکومت طالبانی را برتابد.
در سال‌های اخیر قیام‌های مردمی علیه طالبان به طور مکرر گزارش شده اما نمونه کامل خیزش علیه طالبان را باید در انتخابات ریاست جمهوری اخیر مشاهده کرد.
به رغم تحریم انتخابات از سوی طالبان و هشدارهای امنیتی این گروه، مردم با مشارکت وسیع خود «نه» بزرگی به طالبان و طالبانیسم گفتند.
ارزیابی نهادهای بین‌المللی مانند گروه بین‌المللی بحران نیز تأیید می‌کند که امکان تصرف افغانستان توسط طالبان وجود ندارد.
نیروهای خارجی در صدر اهداف طالبان/عدم موضع‌گیری طالبان درباره انتخابات
در اطلاعیه‌ای که طالبان برای اعلام عملیات بهاری خیبر منتشر کرده تمامی اهداف مورد نظر این گروه بیان شده است.
در صدر اهداف طالبان، نیروهای خارجی، مراکز نظامی و دیپلماتیک و پس از آن پیمانکاران نظامی و غیرنظامی نیروهای خارجی، مترجمین، کارمندان اداری، مقامات بلند رتبۀ دولت، اعضای کابینه، وکلای پارلمان، مسئولان امنیتی، افسران نظامی، دادستان‌ها، قاضیان و نیروهای امنیتی ذکر شده است.
اما این گروه در مورد دور دوم انتخابات که یکی از مهمترین تحولات افغانستان در 2014 می‌باشد، هیچ اشاره‌ای نکرده است.
طالبان پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از مردم خواسته بود تا در انتخابات شرکت نکنند و تهدید کرده بود که با حملات وسیع خود مانع برگزاری آن خواهد شد.
در بخشی از آن پیام آمده بود که «امارت اسلامی به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد که این پروسه جعلی دشمن موفق شود. به همین منظور ما به تمامی مجاهدین خود دستور داده‌ایم که با تمام توان، انتخابات را مختل کرده و کارمندان و مبلغان انتخاباتی، نیروهای امنیتی و دفاتر انتخابات را مورد حمله قرار دهند.»
در اطلاعیه‌ای که این گروه برای اعلام عملیات خیبر منتشر کرده است، هیچ اشاره‌ای به هدف قرار دادن کاندیداها، برنامه تبلیغاتی نامزدها، ستادهای انتخاباتی، اعضای کمیسیون‌های انتخاباتی و غیره نشده است.
طالبان از عدم موافقیت در اخلال دور اول انتخابات به شدت ناراضی است
این ابهام ایجاد می‌شود که آیا هدف قراردادن دور دوم انتخابات از اهداف عملیات خیبر نیست؟ چنین انتظاری بعید است زیرا طالبان اعتقادی به انتخابات آن هم به گفته سخنگویان این گروه در حالی که افغانستان تحت اشغال نظامیان خارجی است، ندارد.
«ذبیح‌الله مجاهد» یکی از سخنگویان طالبان در مصاحبه با پایگاه اطلاع رسانی این گروه بیان کرده است که طالبان با وجود امارت اسلامی، رئیس جمهور دیگری را به رسمیت نمی‌شناسد.
اخبار غیر رسمی حکایت از آن دارد شورای رهبری طالبان از عدم اخلال دور اول انتخابات به شدت ناراضی است و استعفای «ملا عبدالقیوم ذاکر» رئیس کمیسیون نظامی این گروه، نه به خواست خود وی بلکه تحت فشار شورای رهبری و در اعتراض به عملکرد ناموفق وی در زمینه انتخابات ریاست جمهوری صورت گرفته است.
مشارکت حدود هفت میلیون نفر از مردم افغانستان در انتخابات ریاست جمهوری، می‌تواند یکی از دلایل اعلام نشدن دور دوم انتخابات به عنوان هدف عملیات خیبر باشد.
سیاست عدم تقابل با مردم در عملکردهای اخیر طالبان مشاهده می‌شود؛ اعلامیه‌های اخیر این گروه که در اعیاد فطر و قربان با امضای ملا محمد عمر رهبر این گروه منتشر می‌شود، حکایت صریح از تلاش برای جلب حمایت مردم دارد.
در همین راستا می‌توان گفت که یکی از اهداف عملیات خیبر انتخابات خواهد بود اما به دلیل سیاستی که ذکر شد، از اهداف اعلام شده حذف گردیده است.
نوع عملیات‌ها
طالبان تصریح کرده است که در عملیات خیبر از تجربه پیشرفته جنگی استفاده خواهد کرد؛ بر اساس این اطلاعیه، عملیات‌های انتحاری، حملات نیروهای نفوذی به نظامیان افغان و خارجی و همچنین هدف قرار دادن مراکز بزرگ با موشک و نیروهای هجومی از تاکتیک‌های مهم عملیات بهاری خواهد بود.
با نگاهی به عملیات‌های اخیر طالبان در چند سال گذشته، به وضوح می‌توان دید که حملات رو در رو و مستقیم از دستور کار این گروه خارج شده است و این گروه به حملات چریکی، انتحاری، نفوذی و هدف قرار دادن اهداف از راه دور روی آورده‌اند زیرا این نوع حملات تلفات کمتر و کارایی بیشتری داشته‌اند.
حمله طالبان به اهداف خبرساز
در ماه‌های اخیر به خصوص در آستانه انتخابات طالبان حملات خود را معطوف به اهداف خبرساز کرده‌اند. حمله به رستورانی لبنانی و «هتل سرینا» در کابل که مقر حضور اتباع خارجی بودند را می‌توان از جمله عملیات‌های طالبان با هدف قرار گرفتن در تیتر خبرهای بین‌المللی ذکر کرد.
اهدافی مانند کاروان‌‌ها، پایگاه‌ها و دیگر مراکز نظامی دیگر به تعدد سال‌های گذشته نیست زیرا از 150 هزار نیروی خارجی اکنون یک سوم در افغانستان باقی مانده‌اند، امنیت اکثر مناطق افغانستان به نیروهای افغان واگذار شده و در نیتجه کاروان‌های گشتی و تدارکاتی نیروهای خارجی کاهش یافته است.
همچنین تعداد پایگاه‌ها نیز تقلیل یافته و در نتیجه اهداف این گروه به وفور سابق نیست و از این روی طالبان برای مطرح شدن در صحنه سیاسی نیاز به هدف قرار دادن مراکزی دارند که این گروه را در سر خط خبرهای بین‌المللی قرار دهد.
به همین دلیل انتظار می‌رود این گروه در عملیات خیبر تمرکز بیشتری به حریم‌های استراتژیک داشته باشد.
بر اساس گزارش رسانه‌ها و منابع امنیتی افغان، در روز نخست عملیات خیبر، مراکز مختلفی در ولایت‌های متعدد آماج حملات این گروه قرار گرفت.
طالبان ادعا می‌کند که در روز نخست عملیات خیبر، 231 حمله صورت گرفته است اما هیچ یک از این حملات بازتاب خبری گسترده‌ای نداشتند.
به دلایل فوق انتظار می‌رود که طالبان در عملیات خیبر علاوه بر حملات روزمره، عمدتاً به دنبال اهدافی باشند که نه مردم افغانستان بلکه نظامیان افغان و خارجی و اتباع کشورهای غربی را هدف قرار گیرند و این گروه را در سرخط خبرها قرار دهد.
تأکید بر خروج کامل نیروهای خارجی
نکته دیگری که در اطلاعیه طالبان به چشم می‌خورد، تأکید بر خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان است.
بر اساس مصوبه کنفرانس «شیکاگو»، قرار است تا پایان ماه دسامبر سال جاری میلادی (دی ماه 93)، نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند.
برخی از کشورهای عضو ناتو مانند آمریکا و انگلیس در تلاش هستند تا پیمان امنیتی با کابل امضا کرده و بخشی از نیروهای خود را در قالب این پیمان در افغانستان باقی بگذارند.
مقدمات این کار فراهم شده و فقط امضای رئیس جمهور افغانستان باقی مانده است اما حامد کرزی از امضای آن سر باز زد ولی 2 کاندیدای پیشتاز ریاست جمهوری وعده داده‌اند که آن را امضا خواهند کرد.
طالبان در اطلاعیه خود هشدار داده است که باقی ماندن تعداد اندکی از نظامیان خارجی در افغانستان برای این گروه قابل قبول نیست و «جهاد» همچنان ادامه خواهد یافت.
این پیام طالبان می‌تواند خط بطلانی باشد بر دیدگاه برخی از کارشناسان که معتقد هستند پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان، این گروه مذاکره با آمریکا و دولت افغانستان را آغاز خواهد کرد.
این گروه تصریح کرده است که تا خروج آخرین سرباز خارجی و برپایی نظام اسلامی، جهاد ادامه خواهد داشت.
با این وصف باید گفت که طالبان همچنان یک اپوزیسیون مسلح باقی خواهد ماند مگر آن که اختلافات عناصر برجسته این گروه که در ماه‌های اخیر بیشتر مشاهده می‌شود، سبب تغییر این دیدگاه گردد.
نتیجه‌گیری
در آخرین ماه‌های حضور نظامیان خارجی در افغانستان، طالبان عملیات خیبر را به امید تصرف افغانستان آغاز کرده‌اند. هر چند امید طالبان قابل تحقق نیست اما نشان از پایداری این گروه بر اصول و مواضع گذشته است.
طالبان تلاش کرده تا در این اطلاعیه جنگی، رفتار نرم و مردم محوری داشته باشد و توجیه حذف انتخابات از هدف‌های عملیات خیبر می‌تواند در راستای همین سیاست قابل توجیه باشد.
تأکید بر جهاد حتی با حضور یک سرباز خارجی در افغانستان و امید برپایی نظام اسلامی در این اطلاعیه، نشان می‌دهد که طالبان بر نظامی‌گری اصرار دارد و نظام کنونی افغانستان را اسلامی نمی‌داند؛ از این رو با روی کار آمدن دولت آینده افغانستان که متعهد به امضای پیمان امنیتی است، مصالحه بین این گروه و دولت دور از انتظار خواهد بود.
/ انتهای پیام
منبع: خبرگزاری فارس
