نشست «نشر کتاب از دیدگاه مقام معظم رهبری» با حضور محمدرضا سرشار، رئیس حوزه هنری استان تهران، نجفعلی میرزائی، رئیس خانه کتاب و مسعود معینی پور در سرای اهل قلم بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

سرشار در ابتدای این نشست گفت: جا دارد در ابتدای سخن یادی کنیم از استاد شهیدمرتضی مطهری که امروز مزین به نام ایشان است. کسی که به تعبیر حضرت امام (ره) آثارشان بی استثنا، آموزنده و روان بخش است و به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی چهارچوب نظام فکری جمهوری اسلامی ایران براساس تفکر شهید مطهری شکل گرفته است. در بحث امروز بنده به دو بخش کلی اشاره می کنم، یک بخش در مورد سیره، مطالبات، رهنمودها و مطالبات رهبر معظم انقلاب است، بخش دوم هم پاسخ هایی است که به این مطالبات داده شده است.

وی تصریح کرد: پیش از ورود به این مسائل چهار مسئله را مدنظر قرار می دهیم. نکته اول نوع نگاه انقلاب اسلامی به رسانه است. رویکرد حکومت به رسانه سابقه دیرینه ای دارد و چندین نظریه در مورد آن وجود دارد، اما آخرین نظریه ای که به ما هم خیلی نزدیک است نظریه مسئولیت اجتماعی است که 50 سال قبل در آمریکار گفته شده، یعنی برای نشریات مسئولیت اجتماعی قائل می شوند و آزادی را بی قید و شرط نمی دانند و معتقد هستند که نشریه ها و رسانه نسبت به جامعه مسئولیت هایی دارد.

رئیس حوزه هنری استان تهران با بیان اینکه نگاه رهبران جمهوری اسلامی به رسانه یک پله جلوتر از نگاه مسئولیت اجتماعی بوده است، اظهار داشت: حضرت امام (ره) کارکرد تربیت را برای رسانه ها قائل هستند. ایشان نشریات را به عنوان مربی مطرح می کنند و ما هم دغدغه های اسلام هم در عرصه تربیت را زیاد شنیده ایم.

سرشار با بیان اینکه کتاب های آگاهی بخش به عنوان وسیله ای برای به سعادت رساندن انسان ها در اسلام بسیار مهم است، گفت: به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی، اسلام پرچم دار کتاب خوانی است و اگر ما در مورد کتاب صحبت می کینم، مطالعه می کنیم و  در مورد گسترش صنعت نشر صحبت می کنیم در واقع در مورد کتاب های آگاهی بخش صحبت می کنیم. پیشینه و کارنامه اسلام در زمینه کتاب آشکار است. از طرف دیگر هم در طول تاریخ حکومت داری در ایران تنها دوره تاریخی که سیاست مدران مولف یا مترجم کتاب بوده اند دوره ما است، امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری.

این نویسنده افزود: زمانی که می خواهیم به سراغ شخصیت رهبر انقلاب اسلامی برویم با مجموعه ای از بیانات، رفتار و روایت هایی از زندگی ایشان روبرو هستیم و باید دید چگونه این مسائل را می توانیم دسته بندی کنیم. اینجا نیازمند مدل هستیم. دو مدل وجود دارد، ابتدا براساس چرخه تولید کتاب است، مدل دوم می تواند براساس مهندسی فرهنگی باشد.

رئیس حوزه هنری استان تهران با بیان اینکه رهبر انقلاب اسلامی در بازدید سال 91، هشت موضوع را دستور دادند، اظهار داشت: من مطالبات را فهرست بار می گویم، مطالباتی که حداقل تا الان بخشی از آن عملی می شد. از این میان سه مسئله به صورت مستقیم از سوی ایشان دستور داده شد که شامل طراحی الگوی پیشرفت دراز مدت نمایشگاه کتاب و نیز تحقیق در فضای برنامه ریزی برای توسعه فضای کتاب خوانی و همچنین طراحی بخشی برای ارزیابی کتاب های تولید شده در هر سال کشور بود که برخی از اینها را توقع داشتیم سال گذشته در نمایشگاه کتاب در حال اجرایی شدن ببینیم که اینگونه نبود و برخی از آنها نیز برای مدتی اجرا شد و پس از آن هم متوقف شد.

در ادامه این نشست محمدرضا سرشار با اشاره به صحبت های رئیس جمهور در افتتاحیه نمایشگاه کتاب با بیرون آوردن شناسنامه خود از جیبش و معرفی مشخصات خود گفت: براساس طراحی مدلی که بنده با همکاری صالحی امیری در زمان ریاست جناب آقای روحانی در مرکز تحقیقات استراتژی مجمع تشخیص مصلحت نظام طراحی کردم سه شأن برنامه ریزی حمایت و نظارت در مورد نوع حضور دولت در مسئله فرهنگ طرح شد. در این زمینه اگر بخواهیم به این سوال پاسخ دهیم که دولت چگونه به مطالبات اخیر رهبری در حوزه کتاب پاسخ داده است بر مبنای این مدل می توانیم آن را در سه شأن رئیس جمهور، وزیر ارشاد و معاون فرهنگی بررسی کنیم.

وی افزود: مطالعه من نشان می دهد پاسخ دولت به این مطالبات دارای دوگانگی است و یکپارچگی در سطوح سیاسی مدیریت کشور در این زمینه وجود ندارد یعنی وزیر ارشاد و رئیس جمهور مواضع خاص خود را دارند و معاون فرهنگی وزیر ارشاد و مدیران سازمان های تابعه نظر دیگری. آنچه که من دریافتم این است که مسئولان و مدیران معاون فرهنگی به دلیل آشنایی نزدیکشان با مشکلات در چارچوب قانون صحبت می کنند اما در لایه های بالاتر اظهار نظرها عمدتا سیاسی است و به همین خاطر تناقض وجود دارد.

سرشار با بیان اینکه صحبت رئیس جمهور در مورد ممیزی بیش از همه چیز خلط اولویت ها در بحث کتاب است، اظهار داشت: مشکل نویسندگان ما ممیزی نیست مشکل گرانی کاغذ است. در کشوری که هزاران تن الیاف چغندر قند آن می سوزد مسئله اول کتاب ممیزی مطرح می شود در حالی که این اشتباه است. دو سال قبل مقام معظم رهبری دستور داد که برای مسئله کاغذ فکری شود اما هنوز می بینیم که مواد اولیه آن تامین نمی شود. دستگاه های مورد نیاز تامین نمی شود و آنچه که هست نیز به روز نمی شود حتی به فکر توسعه نشر الکترونیکی هم نیستند و به جای آن صحبت از ممیزی می کنیم. جالب اینکه نظر مقام معظم رهبری و متون اسلامی در بحث ممیزی کاملا به وضوح مطرح شده است.

رئیس حوزه هنری استان تهران در پایان اظهار داشت: ابعاد مسئله ممیزی کاملا مشخص است مشکل از اجرای ماست اگر اثری از نظر  ارزش های اجتماعی آثار تخریبی دارد باید جلویش گرفته شود. اما آقای رئیس جمهور می فرمایند بهترین ممیزان خود مردم هستند این جملات ایشان را اگر امام راحل خوانده بود نمی بایست جلوی انتشار آیات شیطانی را هم بگیرند چون افراد جامعه خودشان می توانند استدلال کنند که چه کتابی برای آنها خوب نیست. امیدوارم با طراحی کارگروه بررسی اندیشه های راهبردی رهبری در موسسه خانه کتاب در آینده نزدیک بتوانیم خروجی ها در زمینه نشر کشور حاصل شود.

نجفعلی میرزایی در ادامه این نشست گفت: ایده‌ها و مطالبات در حوزه کتاب علاج بحران‌های جدی کشور در این زمینه کتاب است و اگر بخواهیم کاملاً مردمسالارانه و دموکراتیک هم صحبت کنیم نباید از یاد ببریم التزام به ایشان حکم دستور شرعی را دارد و کسی که خارج از این حرکت کند خارج از نظام تشرع حرکت کرده و ما همگی با عقلانیت این التزام را باور داریم. فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه کتاب را می‌توان در مدل‌های مختلفی طراحی و اجرایی کرد. بسیاری از این مدل‌ها یک آبشخور دارند و لذا برخورد این اصحاب باید با تسامح بیشتری همراه باشد.

وی با اشاره به اینکه ممیزی اجازه چاپ دادن یا ندادن به یک کتاب نیست گفت: این تفکر کاملاً غلط است. در روایت اسلامی آمده است که برای انتشار دانش برای مخاطب و سطوحی منع وجود دارد و باید زمان و مکان را در نظر گرفت. مساله ممیزی فرا‌تر از اجازه دادن و یا اجازه ندادن برای انتشار یک اثر است.در فرمایشات حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری می بینیم که اصل ممیزی به صورت امری عقلانی پذیرفته شده و اساساً در دنیای معاصر در هیچ کجا نیست که شکل‌های مختلف آن را اجرا نکنند. منظور امام و رهبری از ممیزی هم این نیست، بلکه برخورد درون سیستمی میان کتاب و پذیرفتن تنوع و سلایق امری است که خاص رهبری است و می‌شود از آن به نوعی انعطاف هم تعبیر کرد.

رئیس خانه کتاب تصریح کرد: اگر صحبت از ایجاد مدل‌های مختلف ممیزی می‌کنیم نباید این صحبت‌ها به بحث‌ها و درگیری‌های جناحی بیانجامد بلکه منظورمان تبیین مدل‌هایی است که بتواند این مساله را به یک بحث کار‌شناسی تبدیل کند. من از صحبت‌های رئیس جمهور برداشت آقای سرشار را نکرده ام. بلکه آقای روحانی منظورشان این بود که اگر به خود مردم اعتماد کنیم مشکل ممیزی حل می‌شود وگرنه مساله ممیزی که امری است قانونی و عقلانی که وجود دارد. همه ما می‌دانیم از نظر شرعی نشر یک اندیشه انحرافی حرام است اما به اختلاف آرا میان اندیشمندان چگونه باید نگاه کنیم؟ به نظر من میزگردهای تخصصی در این زمینه می تواند راه گشا باشد.

میرزایی افزود: به اعتقاد من منظور رئیس جمهور برداشتن ممیزی نبود. ایشان بر این باور است انسانی که واعظ درونی نداشته باشد واعظ بیرونی بر او تاثیر نمی‌گذارد. اصل ممیزی از نظر رئیس جمهور یعنی انسان خود کنترلی کند و من تا الان هیچ اشاره و کنایه‌ای در مورد عدم نیاز به ممیزی در کلام آقای روحانی ندیده ام. ممیزی باید فرا‌تر از مساله نشر دیده شود. باید آن را به عنوان یک الگو مورد توجه قرار داد و ما در موسسه خانه کتاب تلاش دمی کنیم با استفاده از نخبگان در عرصه‌های مختلف در این زمینه به یک مدل مشخص برسیم.

وی با بیان اینکه ممیزی یعنی اخلاق سازی و ساماندهی تولید اندیشه گفت:متاسفانه امروز با اختلافات فاحشی با الگوی ممیزی روبرو هستیم. به باور من ممیزی باید در اخلاق و فرهنگ ما باشد نه در کتاب‌هایمان؛ اگر یک درصد حجم آگهی‌ها تلویزیونی و رادیویی که به تبلیغ خوراکی‌های مضر می‌پردازند را به بخش کتاب اختصاص دهیم بسیاری از مشکلات فرهنگی ما حل می‌شود.

انتهای پیام/اق