بازدید از غار کتله‌خور، برنامه‌ای که گنجاندن آن را برای یک روز تفریحی به همه می‌شود توصیه کرد آن هم غاری که شگفتی‌های خاص خود را دارد.

این گزارش به هیچ وجه یک گزارش تخصصی و علمی از غار کتله‌خور نیست بلکه مربوط به به یک بازدید صرفا تفریحی که شامل حال اغلب گردشگران است، می‌شود.

غار کتله‌خور هفت طبقه دارد

غار کتله‌خور، می‌گویند به غار علیصدر همدان متصل است و انسان کنونی توان کشف راه‌های اتصال این دو را نیافته است.

غار کتله‌خور غاری خشکی - آبی است که در میان بومی‌های محلی به کتل کوتول معروف است.

قرار گرفتن در میان کوه‌ها و یا پستی و بلندی موجود در داخل غار از  دلایل نام‌گذاری این غار با عنوان کتله‌خور است.

کتله‌خور نه تنها یکی از زیباترین جاذبه‌های زنجان بلکه از زیباترین‌های ایران محسوب می‌شود که در 165 کیلومتری مرکز استان قرار گرفته است.

در محوطه غار کتله‌خور آنچه که در دید نخست جلوه می‌‌کند چندین ساختمان، آلاچیق‌های تکمیل شده و نیمه تمام و یک محوطه خاکی پست و گود در میانه که در شرایط طبیعی جای پارک خودروهای بازدیدکنندگان محسوب می‌شود.

ورودی غار بازدید کننده را به یاد گلایه‌های یکی از غارنوردان حرفه‌ای می‌اندازد که بزرگ شدن دهانه غار منجر به تسهیل خشکی آن می‌شود و دلیل آن را  پستی بلندی‌های ایجاد شده در زمین غار اعلام می‌کند.

دور شدن از  دهانه غار کتله‌خور و عادت کردن چشم به محیط، به صورت ناگهانی روشنایی غیرطبیعی (غارنوردان حرفه‌ای آنها را غیر کارشناسی می‌دانند) که حاصل نصب لامپ‌های متنوع است توجه را جلب می‌کند.

چشم که به محیط غار عادت کرد متوجه حضور افرادی در برخی از نقاط خاص غار می‌شوید که با هدف هدایت و راهنمایی بازدیدکنندگان در آنجا حضور دارند، ولی آنها فقط در صورتی حرف می‌زنند که یا از آنها سئوال شود و یا اینکه به سنگ، قندیل و یا دیوارها دست بزنید.

عبور از مسیر‌ها که در برخی مواقع مشکل است زیرا که به دلیل حساسیت‌های موجود طناب‌کشی شده و بازدید کننده فقط از آن مسیر باید عبور کند که گاهی بسیار هم مشکل است.

نام‌گذاری‌های مختلف برای فضاهای پیش رو برای دالان یا سالن‌های مختلف غار کتله‌خور که به نظر می‌رسد متناسب با اشکال موجود در آنها انتخاب شده بود جلب توجه می‌کند.

این مسیرهای واقعا مشکل در مواقعی مانع ادامه مسیر برای برخی از بازدیدکنندگان هم می‌شود.

عبور از مسیرهای هدایت شده از جمله یک پل چوبی (ریل) که کناره‌های آن هم با توری خاصی پوشیده شده بود که از قضا بیشترین نامگذاری هم در آنجا دیده می‌شود.

فضاهای باز و مسطحی در داخل غار وجود دارد که شبیه شبستان جلوه می‌کند چرا که ستون‌هایی خاص در این محوطه‌ها وجود دارد.

نامگذاری اشکال موجود در غار با نام‌های طبیعت

از دیگر مواردی که در ادامه مسیر به سمت انتهای غار کتله‌خور جلب توجه می‌کند، عنوان‌های انتخاب شده برای فضاها یا اشکال مختلف موجود در داخل غار انتخاب شده است، میدان شیر خوابیده، میدان بیستون، میدان چهل‌ ستون، سه‌راهی کوهی، میدان پنج‌شیر، تالار عروس، تونل قندیلی، اتاق عقد، پای فیل، شتر باجهاز، عروس و داماد، میدان شمع، دو جادوگر، نخل سوخته، میدان مریم مقدس و... نام‌هایی هستند که بر روی این محیط‌ها یا اشکال ثبت شده است.

بخش‌های مختلف غار کتله‌خور حاصل تجمع‌های مختلف آهکی است که هرکدام بر اساس شباهتی که به یکی از اشیاء دنیای واقعی داشته‌اند به این اسامی خوانده می‌شوند.

از ویژگی‌های منحصر به فرد این غار می‌توان وجود ستون‌های آهکی عظیم اشاره کرد که حاصل به هم پیوستن استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌های آهکی هستند که باعث شده‌اند این غار خود نگهدارنده خود باشد یعنی اینکه این ستون‌های عظیم نقش نگهدارنده‌هایی را بازی می‌کنند که مانع از فروریختن سقف غار می‌شود.

حضور محسوس خفاش‌ها

در  نقطه پایانی غار که با یک تور بزرگ مانع ادامه حرکت می‌شود و  فردی که در صورت طرح سئوال به آنها پاسخ می‌دهد و آنچه در بین حرف‌هایش جالب توجه است پر بودن محوطه غار از خفاش است که با دقت در اطراف می‌توان آنها را البته در نقطه انتهایی غار دید.

بازدید از این غار و تجربیات کسب شده در مسیر رفت در بازگشت به بازدید کننده کمک می‌کند تا راهپیمایی آسان‌تری به سمت خروج داشته باشد.

بازدید از غار کتله‌خور هر چند بسته به سرعت طی مسیر توسط بازدید کننده دارد ولی با صرف سه ساعت (داخل غار) می‌توان از این غار بازدید کرد.

مشکل موجود در مسیر علاقه‌مندان به بازدید از غار کتله‌خور این است که تابلوی راهنمایی در مسیر زنجان به طرف غار کتله‌خور به غیر از چند مورد مشاهده نمی‌شود و اگر راه را بلد نباشی بدون شک در پیدا کردن مسیر دچار مشکل خواهی شد.

مشخصات غار

غار کتله‌خور در دل کوه‌های آهکی جنوب استان زنجان در پنج کیلومتری بخش گرماب در 85 کیلومتری شهرستان خدابنده واقع شده و از شرق با استان همدان و غرب با استان کردستان هم مرز است.

این غار در سال 1331 توسط یک تیم کوهنوردی با همکاری سید اسدالله جمالی شناسایی و ثبت شد هر چند مردم معروف به شاهسون‌های افشاری ساکن در منطقه همواره به داخل آن رفت و آمد داشته‌اند.

برای دسترسی به غار کتله‌خور باید از روستاهای کرسف و زرین‌آباد گذشته و در منطقه شمالی منطقه دهانه غار را مشاهده کرد.

شسته شدن طبیعی و فرسایش آهک موجب به وجود آمدن غار کتله‌خور شده است و دهانه غار در ارتفاع 11 متری مسیل که مشرف بر آن است قرار گرفته است و ابتدای غار تا عمق 150 متری شبیه به راسته بازارهای معمولی است که فقط سقف آن کوتاه‌تر و کف آن بسیار ضخیم‌تر از بازار است.

از عمق 150 تا 700 متری گشایش خاصی در مسیرها ایجاد و شعبات متعددی یافته است.

ادامه مسیر فضایی وسیع شبیه به شبستان مساجد را پیش رو قرار می‌دهد که در ضلع شرقی آن استخر آبی زلال و گوارا قرار گرفته است.

مطالعات انجام شده طی سال‌های گذشته بیانگر آمد و رفت انسان‌ها به غار کتله‌خور به عنوان پناهگاه انسانی است چرا که سفال‌های شکسته در آنجا پیدا شده است.

داخل غار تا انتهای مسیر بازگشایی شده برای بازدید مردم برق رسانی شده هر چند برخی کارشناسان نوع این روشنایی را برای غار کتله‌خور مناسب نمی‌دانند و معتقد هستند این نوع روشنایی‌ها به آن آسیب می‌زند.

در چند محل صعب العبور در داخل غار چند مورد ریل نصب شده که بازدید کنندگان از روی آن عبور می‌کنند.

این غار بیشتر در فصول بهار و تابستان مورد بازدید قرار می‌گیرد اما در فصل‌های پاییز و زمستان نیز دسترسی به آن امکانپذیر است.