به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران زنجان ؛مقبره ملاحسن در فاصله دو و نیم كیلومتری جنوب شهر سلطانیه قرار گرفته است، که احتمالا"در دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده ، یا به طور کلی در دوران مغول جزو پایتخت یعنی سلطانیه بوده است .

اما در حال حاضر تک بنای زیبای مقبره در دشت پهناور خود نمائی می کند ، در مورد تاریخ بنای مقبره ملاحسن شیرازی چند نظریه وجود دارد.

عده ای آن را از بناهای زمان صفویه می دانند و عده ای نیز آنرا به اوائل قرن هشتم و آغاز دوره صفویه نسب می دهند به هر صورت بنای نامبرده بعلت طرح خاص خود بی اندازه مورد توجه با ستانشناسان می باشد.

این بقعه در فاصله دو و نیم كیلومتری جنوب شهر سلطانیه قرار گرفته است، این بقعه از نمای بیرونی هشت ضلعی که چهار ضلع بزرگ آن به طول 30/8 متر و چهار ضلع کوچک به طول 75/5 متر است .

در نمای داخلی با تركیب و تلفیق ایوان های جانبی به مربع تبدیل شده است ایوان های چهارگانه در طبقه همكف با دهلیز های زیبایی به یكدیگر مرتبط شده اند ایوان های كوچك كه به دو طبقه تقسیم شده اند با یك راه پله ارتباطی با ایوان های بزرگ در طبقه همكف مرتبط شده اند، حاصل این ارتباط گنبد دو پوششه زیبایی است كه بر هسته چهارگوش مركزی جای گرفته است .

تزئینات داخلی مقرنس كاری گچی، در دوره فتحعلی شاه قاجار صورت گرفته است در دو طرف ورودی این مجموعه ساختمانی مشتمل بر اتاقهای نگهبانی و سرایداری وجود دارد، دیوار اتاقها از نمای بیرونی به طاق نماهایی تبدیل گردیده است و در وسط آن واژه های الله، محمد و علی به خط كوفی معقل نوشته شده است و در حاشیه طاقنما عبارت لا اله الا الله تكرار شده است. این مقبره در زمان شاه‌ طهماسب صفوی برای «مولانا حسن كاشی» معروف به «شیرازی» از علمای حكمت‌ الهی در جنوب شرق محوطه تاریخی گنبد سلطانیه ساخته شد.

اشعاری بخط نستعلیق در داخل گنبد هر کتیبه ای گچبری شده است در ساختن داخل گنبد ظرافت خارق العاده بکار رفته است و گچبری های جالبی شامل مقرنس های گچی و شمسه هائی برنگ قرمز بسیار زیبا سطح داخل گنبد را پوشانده است . بر بالای ورودی بقعه ، پنجره بزرگی به چشم می خورد که نور داخل بقعه را تامین می کند.

مقبره ملاحسن دارای گنبدی شلجمی سه پوش است که در معماری قدیم ایران سابقه نداشته است گنبد داخلی که دارای تزئینات گچبری است بوسیله تیرهای چوبی به گنبد میانی وصل گردیده است گنبد اخیر اندکی به ضخامت یک آجر ساخته شده است .

گنبد سوم یا گنبد خارجی که دارای فرم بسیار زیبائی است دو گنبد زیرین را می پوشاند . تزئینات گنبد شامل معقلی های پرکار درگریو گنبد و کاشیکاری های فیروزه ای بسیار ارزنده است ./س