به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران، حمید چیت چیان در آیین گشایش نخستین همايش ملي "بازيافت آب، راهبردي اصولي در مديريت بحران آب"، از بحران آب به عنوان چالش اصلي جهان در هزاره سوم یاد کرد و گفت: تامين امنيت آبي در قرن 21 دغدغه اصلي دولت‌ها بوده و براساس گزارش سازمان ملل متحد در اجلاس جهاني مكزيك، در سال 2006 بيش از 1.2 ميليارد نفر از مردم جهان از دسترسي به آب شرب بهداشتي محروم بودند كه اين تعداد در سال 2025 به 2.8 ميليارد نفر و در سال 2050 به چهار ميليارد نفر برسد.

وی افزود: به اين ترتيب حدود 40 درصد از جمعيت 9 ميليارد نفري جهان در سال 2025 به آب سالم دسترسي نخواهند داشت به طوري‌كه در اين سال از هر پنج نفر مردم جهان، دو نفر دغدغه‌ تامين آب خواهند داشت.

چيت چيان ادامه داد: ايران به دليل قرار گرفتن در منطقه خشك و نيمه‌ خشك جهان و با ادامه روند موجود در استفاده از آب، بحران آب را با شدت بيشتري تجربه خواهد کرد.

***تنش آبي در همين نزديکي

وي تصريح كرد: در حال حاضر با حدود 9 ميليارد مترمكعب اضافه برداشت از منابع آب زيرزميني (منتهي به سال 1391)، افت حدود 20 متري سطح آبخوان‌هاي كشور، كاهش بارش، افزايش بي‌سابقه مصارف بویژه در بخش كشاورزي و كاهش 46 درصدي رواناب‌هاي سطحي و با حدود 1700 مترمكعب سرانه آب تجديدپذير در معرض تنش آبي قرار داريم.

وزير نيرو بابيان اينكه در سال‌هاي آينده نيز با ادامه روند موجود و با رسيدن به سرانه آب تجديدپذير حدود 1000 مترمكعب در معرض بحران شديد آب قرار خواهيم گرفت اظهار داشت: هم اکنون در برخی مناطق پرآب کشور مانند حوضه دریاچه ارومیه و شرق تبریز، سرانه آب تجدیدپذیر کمتر از 600 مترمکعب است.

وي گفت: چنانچه هرچه سريعتر در زمينه مديريت بهينه منابع آب مبتني بر اصول مديريت يكپارچه منابع آب، استفاده از پساب‌ها و زهاب‌ها، فناوري‌هاي نوين و استفاده از منابع نامتعارف آب در استحصال و مصرف آب و بسياري موارد ديگر اقدام نكنيم در مبحث توسعه دچار عقب‌ماندگي خواهيم شد.

*** 6500 روستا فاقد آب شرب

چيت چيان ادامه داد:با وجود شرايط فوق در بخش توسعه آب و تامين آب شرب، اين حياتي‌ترين ماده براي زندگي بشر، دچار مشكلات عديده خواهيم شد.

وی بابيان اينكه  اکنون 6500 روستای کشور فاقد منابع آب شرب هستند و توسط تانکر از مناطق دوردست آب شرب منتقل می شود افزود: چنانچه اقدام های اصولي و علمي در اين زمينه انجام ندهيم و از تمام منابع آب در اختيار به درستي استفاده نكنيم، نسل آينده كشور را دچار چالش‌هاي جبران‌ناپذيري خواهيم کرد.

وزیر نیرو سپس با بیان آنکه اکنون در تنش آبی هستیم و روز به روز به سمت بحران آبی حرکت می کنیم، اظهار داشت: اگر کشوری 20 تا 40 درصد از منابع آب تجدیدشونده خود را استفاده کند، در دامنه مطمئن قرار دارد.

وي بابيان اينكه حداکثر میزان مجاز برای استفاده از منابع آب تجدیدشونده 60 درصد است اما اکنون از 120 میلیارد مترمکعب، 96 میلیارد مترمکعب مصرف می شود اظهار داشت:در حال حاضراز منابع آب تجديد شونده به جای 60 درصد 80 درصد استفاده می شود که این فشار زیاد به منابع طبیعی وارد و خشکی تالاب هایی مانند هامون، بختگان و دریاچه ارومیه را رقم زده است.

چیت چیان تصریح کرد: ما از حد مجازی که قوانین الهی در طبیعت اجازه داده، عبور و آسیب های شدیدی در ابعاد مختلف به منابع طبیعی وارد کرده ایم.

*** کمبود 20ميليارد مترمکعب آب در سدهاي کشور

وی در ادامه گفت: مجموع سدهای در دست اجرا و اجرا شده در کشور 66 میلیارد مترمکعب آب در سال تنظیم می کند در حالی که کل روان آب های موجود کشور 46 میلیارد مترمکعب است.

وزير نيرو گفت:از سدهایی که ساخته شده و یا در حال ساخت، حدود 20 میلیارد مترمکعب فاقد آب هستند که اين امر به خاطر تغییر اقلیم، کاهش بارش ها، افزایش تبخیر، افزایش برداشت ها در بالادست و کاهش بارش های موثر بوده است.

وي افزود: در کشوری که روزی 88 میلیارد مترمکعب روان آب جریان داشته اکنون این میزان به 46 میلیارد مترمکعب رسیده است استفاده از روش های گذشته پاسخگوی نیازهای ما نیست و نیازمند بازنگری هستیم.

***آلودگي 40 برابري منابع آب با رهاسازي فاضلاب

چيت چيان بابيان اينكه يكي از منابعي كه مي‌تواند نقش مهمي در تامين آب برخي مصارف ايفا كند، استفاده از فاضلاب‌هاي تصفيه‌شده شهري، روستايي، صنايع و نيز زهاب‌هاي كشاورزي است تصريح كرد: در جهان پيشرفته، ديگر به فاضلاب به عنوان يك ماده زايد نگاه نمي‌شود بلكه از آن به عنوان منابع آب خاكستري يادشده و حداكثر استفاده از آن به عمل مي‌آيد.

وي ادامه داد: در كشورهاي پيشرفته و پرآب جهان نيز استفاده از اين منابع و حتي پسماندهاي حاصل از فرآيند تصفيه، كاربرد بسياري دارد و بسياري از كشورهاي كم‌آب جهان نيز توانسته‌اند با استفاده از سامانه هاي پيشرفته تصفيه، كمبود منابع آب خود را با استفاده از اين منابع تا حدود زيادي جبران کنند.

وزير نيرو گفت: متاسفانه در كشور ما در اين زمينه عقب‌ماندگي‌هایي وجود دارد كه بايد هرچه سريعتر اين كاستي‌ها را مرتفع کنيم.
وي افزود: در زمان حاضر، حجم پساب هاي تصفيه شده در كشور افزون بر 862 ميليون مترمكعب در سال رسيده است كه براساس آمارهاي موجود، از اين حجم مقدار 553 ميليون مترمكعب براساس بخشنامه‌هاي موجود به سازمان هاي آب منطقه‌اي تحويل شده و 269 ميليون مترمكعب بلاتكليف است كه بخشي از آن نيز بدون استفاده به محيط تخليه مي‌شود.

وی گفت: براساس پيش‌بيني‌هاي انجام شده، حجم فاضلاب هاي شهري در سال 1400 به پنج ميليارد مترمكعب خواهد رسيد که 70 درصد از این آب به صورت پساب قابل استفاده است.

چیت چیان اظهار داشت: شمار تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب در كشور تا پیش از انقلاب اسلامي به كمتر از پنج تصفيه‌خانه مي‌رسيد و نخستين تصفيه‌خانه در سال 1340 در صاحبقرانيه تهران مورد بهره‌برداري قرار گرفت اما پس از انقلاب اسلامي، شمار شهرهایي كه داراي سامانه‌هاي جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب شدند، رفته رفته بيشتر شد به نحوي كه در سال 1369 كه همزمان با تشكيل شركت هاي آب و فاضلاب بود، شمار تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب به 11 تصفيه‌خانه و در پايان سال 91 به 146 تصفيه خانه رسيده است.

وی جمعيت زیرپوشش شبكه فاضلاب را نيز تا پايان سال گذشته، 20 ميليون نفر اعلام کرد که در 263 شهر كشور و 38 روستا اين امر عملياتي شده است.

وزیر نیرو گفت: اين آمار نشان مي دهد كه بسياري از شهرهاي ما و تقريباً بخش اعظم روستاهاي ما فاقد سامانه پیشرفته جمع‌آوري و تصفيه فاضلاب هستند و به ازای یک حجم از فاضلابی که در محیط رها می شود، 40 برابر منابع آب آلوده می شود.

وی افزود: اگرچه طبق ضوابط و مقررات، صنايع ملزم به ايجاد تصفيه‌خانه فاضلاب هستند، اما به دلايل عديده يا اين سامانه ها ايجاد نشده‌اند و يا اينکه كارآيي لازم را ندارند و در مورد زهاب‌هاي كشاورزي نیز هيچ سامانه پايش و تصفيه‌اي تاكنون انجام نشده‌ است.

چیت چیان اظهار داشت: به‌هر‌حال وزارت نيرو با علم به اين موضوع ها و باتوجه به خلاءهايي که هم در زمينه اطلاعات مربوط به توليد فاضلاب و پساب و نيز استفاده از فناوري‌هاي مربوط به تصفيه فاضلاب و بومي‌سازي روش‌هاي نوين در اين زمينه وجود داشت.

وزيرنيرو بابيان اينکه طرح کلان ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب‌هاي شهري، صنعتي و کشاورزي" را به عنوان يکي از طرح‌هاي کلان پژوهشي در شوراي عالي عتف (علوم، تحقيقات و فناوري) مصوب کرد افزود: بهره‌برداران طرح افزون بر وزارت نيرو، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي، سازمان حفاظت محيط‌ زيست، وزارت جهادکشاورزي و ساير دستگاه‌هاي مرتبط هستند كه همين امر اجراي قوي‌تر اين طرح را طلب مي‌کند.

وي  تصریح کرد: خوشبختانه با انتخاب مجري توانمند و نيز همکاران علمي قوي براي اين طرح كه سابقه علمي درخشاني نيز در اين امر دارند، وزارت نيرو اميدوار است که نتايج ارزشمند اين طرح، راهگشاي بسياري از مسایل مربوط به تصفيه فاضلاب‌ و زهاب در کشور و نيز استفاده مجدد اين منابع در کشور باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: نتايج علمي حاصل از همايش ملي "بازيافت آب" كمك مؤثري در اجراي بهتر و مطلوب‌تر طرح ملي "دانش و فناوري بازيافت پساب شهري، صنعتي و كشاوري" باشد و بتوانيم با تلاش‌ها و اقدام های مؤثر در صيانت از منابع آب و استفاده بهينه از اين منابع محدود، اين ميراث ارزشمند را با حفظ كميت و كيفيت آن به نسل آينده بسپاريم.