به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، عربستان سعودی یکی از کشورهای خاورمیانه و جهان اسلام که با داشتن 25 درصد ذخائر نفتی دنیا، یک سوم نفت اوپک را تولید می‌کند و با حمایت از گروه‌های وهابی - سلفی، سعی دارد تا خود را به عنوان کشور اول جهان اسلام و قدرت برتر منطقه‌ای به اثبات رساند. در سال‌های اخیر مواضع تندی علیه ایران اتخاذ کرده است البته این خصومت‌ها تازگی ندارد و روابط ایران و عربستان پس از انقلاب اسلامی، در اغلب سال‌ها پرتنش و تشنج بوده است؛ کشتار حجاج ایرانی در موسم حج ابراهیمی، گواه این مدعا است که ریشه اختلافات دو کشور به سال‌های اخیر باز نمی‌گردد.

مسئله‌ای که روابط ایران و عربستان را در این برهه از زمان خاص تر جلوه می‌دهد تندتر شدن این مواضع و تبدیل شدن عربستان به عنوان سخنگوی اسرائیل در منطقه است که برای خیلی‌ها این سوال را مطرح می‌کند دلیل این همه خصومت با وجود اشتراکات دینی و منافع منطقه‌ای و جهان اسلام جمهوری اسلامی ایران با عربستان است. در همین زمینه گفت‌وگویی با حجت الاسلام یوسف خان محمدی عضو هیئت علمی علوم سیاسی دانشگاه مفید داشته‌ایم.

چرا در سال‌های اخیر عربستان مواضع تندتری علیه ایران اتخاذ کرده است؟

در جهان اسلام چندین کشور مهم وجود دارند از جمله ایران، ‌عربستان، مصر،‌ عراق و ترکیه که اخیرا اضافه شده است اما به دلایل مختلف و اوضاع نابسامان یکسری از این کشورها، عربستان رقیب جدی خود در جهان اسلام و نظام بین الملل را ایران می‌داند که نقش عربستان در رهبری کشورهای مسلمان و منطقه را به چالش کشیده است.

چطور ایران عربستان را به چالش کشیده است؟

با یک نگاهی اصولی به سیاست‌های عربستان متوجه می‌شویم که آنها ایران را دلیل ایجاد این چالش می‌دانند و از طرفی رقابت ایجاد شده برای سال‌های اخیر نبوده و در دهه‌های گذشته نیز این رقابت وجود داشته است. یکی از دلایل سیاست‌های تند عربستان همین بحث رقابت بود؛ دومین علت نیز بحث گسترش شیعه است، بعد از انقلاب اسلامی توجه و علاقه‌هایی در جهان اسلام نسبت به ایران و انقلاب اسلامی به وجود آمد که اقداماتی علیه انقلاب اسلامی صورت گرفت و در راستای همین کار شورای همکاری خلیج فارس برای مهار انقلاب اسلامی ایران شکل گرفت که نتایج شورای همکاری خلیج فارس در بحث بحرین کاملا آشکار شد. با قیام مردم بحرین عربستان از طریق وارد کردن نیروهای نظامی درصدد کنترل قیام بحرین برآمد و اجازه شکل گیری انقلابی قوی که اکثریت آنها شیعه هستند و نتیجه آن افزایش توان و نفوذ ایران بود را نداد.

گسترش شیعه در منطقه برای عربستان چه تبعاتی را به دنبال دارد؟

عربستان گسترش شیعه در جهان اسلام را به ضرر خود می‌داند و همین یکی از دلایل مهم رقابتش با ایران است. سابقا عربستان ترکیه را رقیب خود در جهان اسلام می‌دانست اما با حرکت ترکیه در راستای هدف‌های کشور عربستان، ترکیه را پذیرفته‌اند ولی الان ایران را به عنوان تنها رقیب جدی خود در قدرت جهان اسلام تلقی می‌کنند.

چرا عربستان در جریان توافقات هسته‌ای مواضع اسرائیل را دنبال کرده و در واقع تبدیل به سخنگوی صهیونیست‌ها در منطقه شده بود؟

عربستان از روابط تنش آلود ایران با غرب سودهای فراوانی می‌برد و تحریم‌های ایران به نفع عربستان بود. اما در حال حاضر که رابطه ایران با غرب رو به بهبودی است و چشم انداز خوبی را برای ایران ترسیم می‌کند موجب شده که مقامات عربستان از لحاظ اقتصادی و همچنین افزایش نفوذ ایران در منطقه احساس خطر کند.

یکی از عوامل محدود کننده ایران در منطقه مخالفت‌های غرب با ایران بود اما وقتی این محدودیت‌ها و مخالفت‌ها برداشته شود نفوذ ایران در خاورمیانه، آسیای مرکزی و جهان اسلام بیشتر خواهد شد و همین موضوع موجب شده عربستان در حین و بعد از توافقنامه ایران با گروه 1+5 سیاست‌های اسرائیل را دنبال کند ‌چرا که این توافقات در نهایت رهبری جهان اسلام برای ایران را که عربستان داعیه دار آن است به دنبال دارد و همین موجب تندتر شدن مواضع سیاست خارجی عربستان نسبت به ایران شده است./س

گفت‌وگو: نجمه عزتی