به گزارش حوزه رادیو تلویزیون
باشگاه خبرنگاران به نقل از اداره كل آموزش و پژوهش سيما، نشست تخصصی «راهکارهای بهره‌مندی از یافته‌های پژوهشی در برنامه‌سازی تلویزیونی» با حضور جمعی از مدرسان دانشگاه و مدیران و برنامه‌سازان صداوسیما امروز، 25 آذر ماه در ساختمان جام‌جم برگزار شد.
این نشست با هدف تبیین آسیب‌های وارد بر معاونت سیما و صداوسیما به واسطه پژوهش‌محور نبودن برنامه‌ها، کارشناسی استانداردهای پژوهش برنامه‌ای و راهکارهای تحقق آن در فعالیت‌های پژوهشی و شناسایی زمینه‌های کاربست یافته‌های پژوهشی در برنامه‌سازی تلویزیون برگزار شد.
حسن اسلامی‌مهر - مدیر کل آموزش و پژوهش سیما - در ابتدای این نشست ضمن خوش‌آمدگویی به حاضران عنوان کرد: با توجه به اینکه حوزه کاری قبلی من تولید بوده و اکنون از بخش تولید به پژوهش آمده‌ام، معتقدم بین تولید و پژوهش باید ارتباط برقرار باشد و تولید بدون پژوهش امکان ندارد.
وی افزود: از ابتدا این نگرانی را داشتم که حوزه‌ی پژوهش را به تولید ارتباط دهم و اکنون که وارد حوزه پژوهش شده‌ام از برنامه‌سازان می‌خواهم که به نزدیکی این دو حوزه کمک کنند.
اسلامی‌مهر همچنین خاطرنشان کرد: ما همیشه اصطلاح مستشرق را داشتیم ولی اصطلاح مستغرب نداریم و این جای تأمل دارد که چرا شرقی‌ها به دنبال شناختن غربی‌ها نرفته‌اند.
وي در پايان گفت: اميدوارم اقتدار فرهنگي و سياسي نظام افزايش يابد و توطئه ها خنثي شود.
پاسدار، مدرس دانشگاه و برنامه‌ساز پس از اسلامی‌مهر به تعریف پژوهش برنامه‌ای و پژوهشگر برنامه‌ای پرداخت.
وی در پاسخ به پرسش‌هایی که در نشست مطرح شد، عنوان کرد: چرا تلویزیون ما در حال حاضر نامش تلویزیون نیست؛ چون فقط تولید می‌کند. تلویزیون یک سیستم است. برنامه تلویزیون هم یک سیستم است، سیستم یا بی‌جان است که در تعامل با محیط پیشتاز و یا جان‌دار است که برای بقا و پویایی مدام باید با محیط در ارتباط باشد به همین دلیل وقتی برنامه‌ای را که دو سال پیش پخش شده اکنون دوباره نگاه می‌کنیم، خوشمان نمی‌آید.
این مدرس دانشگاه همچنین عنوان کرد: خیلی وقت‌ها من به عنوان تهیه‌کننده ایده‌ای به ذهنم می‌رسد ولی نمی‌دانم به درد چه کسی می‌خورد و این کار پژوهشگر است که آن شخص را برای من پیدا کند؛ دانش برنامه‌سازی بالا رفته و تهیه‌کننده و برنامه‌ساز به عنوان رأس هرم مجبور هستند از پژوهشگران استفاده کنند.
وی ادامه داد: یک محقق برنامه‌ای چند وظیفه انجام می‌دهد که عبارتند از زمینه‌ای، تولیدی، مخاطب‌شناسی، دانشگاهی و آرشیوی؛ پژوهشگران افرادی هستند که در خدمت تهیه‌کنندگان هستند نه اینکه بخواهند استراتژی دهند.
دکتر نقاش‌زاده، مدرس دانشگاه و فیلم‌ساز نیز بیان کرد: پژوهش یک فرایند پویا است که از ایده‌پردازی تا زمان پخش باید استمرار داشته باشد. اگر پژوهشگر خودش را به جای فیلمنامهنویس بگذارد، حاصل پژوهشگر تبدیل به یک جریان روایی می‌شود و اگر پژوهشگر در زمینه فیلم‌نامه‌نویسی آموزش دیده باشد می‌تواند بهترین کمک‌ها را داشته باشد.
وی افزود: وقتی پژوهشگر می‌خواهد از منظر فیلمنامهنویس نگاه کند، می‌دانیم که در فیلمنامه داستانی مولفه‌های اصلی یک متن دراماتیک ماجرا و شخصیت هستند و باقی اجزا در ذیل این دو تعریف می‌شود.
نقاش‌زاده ادامه داد: اگر قرار است برای یک فیلم نمایشی، پژوهشی صورت گیرد باید در قالب داده‌هایی مناسب با کنش بر شخصیت اجتماعی صورت‌بندی شود. تحلیل‌های گسترده انتزاعی اگرچه می‌توانند ارزشمند باشند ولی دردی از فیلمنامهنویس دوا نمی‌کنند.
وی خاطرنشان کرد: متأسفانه ما فکر می‌کنیم برای داستان‌هایی که در زمان حال می‌گذرد نیازی به تحقیق و پژوهش نداریم در حالی که فیلمنامه کلا نیاز به دانش متمرکز و تحقیق عمیق دارد.
این فیلم‌ساز ادامه داد: برای نمایش داستانی به دو گونه تحقیق روایی و پژوهش در فرهنگ یا زمینه‌ای نیاز است. فیلمنامهنویس از طریق پژوهشگری که با فیلمنامه آشنایی دارد تمام نیازهایش را به صورت بسته‌بندی شده دریافت می‌کند. فیلمنامهنویس و پژوهشگر باید یک روح در دو کالبد تلقی شوند و باید تعامل‌شان زیاد باشد.
وی عنوان کرد: پژوهشگران نیز باید علاقه‌مند باشند و از اعضای خلاق و علاقه‌مند به تولید به حساب بیایند.
نقاش‌زاده گفت: مردم تلویزیون نمی‌بینند که حرف‌های عمومی بشنوند و اطلاعاتی که خودشان دارند از دیگری بگیرند بلکه می‌خواهند حرف‌هایی را بشنوند که کمتر شنیده‌اند به همین دلیل برنامه نیاز به پژوهش دارد.
او خاطرنشان کرد: پژوهشگر برنامه‌ای حتما باید آموزش‌های تخصصی لازم را ببیند چرا که تحصیلات در رشته دانشگاهی خاص کفایت نمی‌کند. پژوهشگر باید بتواند مجموعه داده‌هایش را درک و سازماندهی کند؛ حداقل در مقطع کارشناسی ارشد باید رشته پژوهش برنامه‌ای داشته باشیم چرا که پژوهشگر است که یکی از گام‌های پردازش برنامه را برمی‌دارد و داده‌های لازم یک برنامه را فراهم می‌کند.
نقاش‌زاده همچنین در پایان صحبت‌های خود بیان کرد: کاش می‌شد راهی پیدا کنیم که مدیران صداوسیما کمی به حرف کارشناسان گوش دهند. زمانی که یک مدیر فرصت مطالعه و پژوهش ندارد من به عنوان کارشناس این کار را انجام می دهم و حاصلش را در اختیار او می‌گذارم.
دکتر جلالی - مدیر گروه خانواده شبکه دو - با اشاره به بخش‌هایی از صحبت‌های نقاش‌زاده گفت: کارکرد روایت در برنامه مبتنی بر آن چیزی است که مخاطب دریافت می‌کند اما شاید آنچه که گفته می‌شود، شنیده نشود چون مخاطب پیش‌فرض‌های خودش را دارد و این نکته‌ای است که باید به آن توجه داشت.
مریم جلالی خاطرنشان کرد: ما به جای اینکه به چرایی برنامه‌های رسانه‌ای‌مان فکر کنیم به چگونگی‌ها فکر می‌کنیم؛ در حالی که چرایی‌ها می‌توانند مهمترین دلیل برای داشتن اثربخشی باشند.
او همچنین بیان کرد: اگر بپذیریم پژوهش، ایمان برنامه است، آدم گرسنه ایمان ندارد.
دکتر جواد ظهیری، مدرس دانشگاه و تهیه‌کننده تلویزیون که در این نشست حضور داشت، بیان کرد: چرا پولی را که هزینه می‌کنیم به برنامه تبدیل نمی‌شود و برنامه‌ها فاقد پیام مطلوبند و اثربخشی لازم را ندارند؛ اگر به دنبال هدفی هستیم وقتی راه را درست انتخاب نکنیم بعدا پشیمانی به بار می‌آورد.
وی ادامه داد: ما فکر می‌کنیم وظیفه اصلی شبکه‌های تلویزیونی فقط تولید و پخش برنامه است اما وظیفه اصلی آن‌ها به ویژه شبکه‌های دولتی و غیرسرگرمی، حفاظت، مراقبت و صیانت از زندگی انسان، کمک به تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری توسعه انسانی، آموزش همگانی برای اجرای توسعه و در نهایت پر کردن اوقات فراغت است؛ نقش شبکه‌های تلویزیون مهم‌تر از تولید و پخش برنامه است. یک شبکه تلویزیونی بیشتر به یک دانشگاه بزرگ همگانی شبیه است.
این تهیه‌کننده تلویزیونی همچنین بیان کرد: اصطلاحی که بین مدیران و یکسری از افراد در فرایند برنامه‌سازی رایج است عبارت است از ایده تا پخش در حالی که عبارت است از ایده تا اثربخشی؛ اثربخشی به نیروی فکری بستگی دارد. یک شبکه بدون وجود کارگردان، فیلمنامهنویس و سایر عوامل تولید خالی از ارتباط است. همه می‌دانیم بدون یک تصویربردار هیچ برنامه‌ای ضبط نمی‌شود ولی باور نداریم که بدون پژوهشگر برنامه‌های‌مان فاقد اثربخشی هستند.
ظهیری همچنین درباره حذف شدن پژوهشگر سازمانی گفت: فقط پژوهشگر برنامه‌ای حذف نشده بلکه تهیه‌کننده هم حذف شده است. تهیه‌کننده فقط کسی نیست که یک برنامه یا فکر را تصویری می‌کند، تهیه‌کننده در یک شبکه ارتباطی حضور دائمی دارد. وقتی تهیه‌کنندگان و برنامه‌سازان ما در شبکه‌ها حضور ندارند طبیعی است که پژوهشگر هم حذف می‌شود.
وی افزود: ما باید نظام برنامه‌سازی‌مان را مورد بازنگری قرار دهیم و تهیه‌کنندگان، کارگردان‌ها، پژوهشگران، کارشناسان، عوامل تولید و تعداد اندکی از مدیران را به شبکه‌ها برگردانیم.
این استاد دانشگاه یادآور شد: سه چهار سال پیش در همایش ABU یک بررسی کوچکی انجام شد درباره فرآیند برنامه‌سازی در کشورهای مختلف نظیر ژاپن، کره، مالزی، اندونزی، هند و ...؛ این بررسی نشان داد که در شبکه‌های همه این کشورها، به ویژه شبکه‌های دولتی‌شان، برنامه‌سازان از صبح وارد شبکه می‌شوند، کارت می‌زنند و تا آخر وقت هم می‌مانند اما ما تهیه‌کنندگان‌مان را از شبکه‌ها دفع می‌کنیم.
او همچنین بیان کرد: مغفول ماندن پژوهشگر برنامه‌ای در برنامه‌های ما یک اشکال ساختاری است و نه تقصیر پژوهشگر است و نه مدیر و نه برنامه‌ساز. ما باید شبکه‌های تلویزیونی‌مان را از نظر ساختاری بازنگری کنیم.
انتهای پیام/ اس
