به گزارش
باشگاه خبرنگاران، تجلیل از جشن باستانی نوروز در "افغانستان" سابقه‌ای دیرینه دارد و مردم نقاط مختلف این کشور از نوروز با آیین‌ها و رسوم ویژه‌ای تجلیل می‌کنند.
این جشن بزرگترین جشن مردمی این کشور به شمار میرود که تجلیل از آن در افغانستان سابقه چند هزار ساله دارد
افغانستان هم مانند ایران تقویم سالنمای آن شمسی است و اولین روز سال نوروز نام دارد، رسوم و آیین‌های ویژه نوروزی سال‌ها است که نسل به نسل به افغان‌ها منتقل می‌شود.
مردم افغانستان نوروز را آغاز فصل طراوت و زندگی مجدد طبیعت می‌دانند و برای رهایی از زمستان سرد و خشک و تجلیل از نوروز از هفته‌ها قبل آماده این جشن می‌شوند.
در ذیل به برخی از آیین و رسوم ویژه نوروز در افغانستان اشاره می‌شود.
تجمع در زیارتگاه‌ها در دو شهر "کابل" و "مزار شریف" زیارتگاه‌های با‌شکوهی منسوب به حضرت علی(ع) وجود دارند که بسیار مورد توجه افغان‌ها قرار دارند.
در نخستین روز سال جدید، مراسم با‌شکوهی در این زیارتگاه‌ها برگزار می‌شود که بالغ بر صدها هزار افغان از گوشه و کنار این کشور و حتی کشورهای همجوار آسیای مرکزی برای تماشای آن به این دو شهر سفر می‌کنند.
در این مراسم، علمی که منسوب به حضرت علی(ع) که بر آن اسماء متبرک نوشته شده ، به اهتزار درمی‌آید و سپس این علم برای روزهای متوالی در آن مکان افراشته می‌ماند، مردم افغانستان پس از این مراسم علم متبرک را زیارت کرده و برای موفقیت در سال جدید دعا می‌کنند.
سمنو (سمنک) تهیه سمنو از جمله رسم‌های قدیمی نوروز در افغانستان است که در بین زنان طرفدارانی زیادی دارد ، زنان افغان از آغاز شب نوروز تا سپیده‌دم اولین روز بهار به صورت دسته‌جمعی و خواندن اشعار قدیمی شروع به پختن سمنو که از رسوم قدیمی نوروز در افغانستان است، می‌کنند.
حاضران در پای دیگ سمنو شادمان از رسیدن روزهای سبزی و نشاط هستند و با خواندن ترانه‌های قدیمی که مخصوص پخت سمنو است کار خود را ادامه می‌دهند.
رسم شب‌نشینی سمنو در شب نوروز در میان خانم‌های شهر کابل و دیگر نقاط افغانستان رایج است و بسیاری از خانواده‌های افغان به ویژه بانوان افغان در شب نوروز در میهمانی پخت سمنو شرکت می‌کنند.
شب نوروز، دختران جوان و زنان افغان تا نیمه‌های شب در کنار آتشی که روی آن دیگ بزرگ سمنو قرار دارد، می‌نشینند و با قصه‌گویی و شادمانی تا آماده شدن کامل خوراک سمنو بیدار می‌مانند.
هفت‌میوه و هفت‌سین آماده کردن سفره هفت‌سین و هفت‌میوه از دیگر رسم‌های ویژه نوروز در افغانستان است، هفت‌میوه ترکیبی از هفت نوع میوه خشک است، این خشکبارها به طور معمول "مغز بادام"، "مغز گردو"، "پسته"، "کشمش"، "زردآلو"، "سنجد" و "قیسی" هستند.
مردم افغانستان چند روز قبل از عید نوروز این خشکبارها را به صورت مخلوط در آب قرار می‌دهند تا برای روز نوروز آماده شوند، در همین‌حال در برخی از مناطق افغانستان مردم برای استقبال از نوروز سفره هفت‌سین نیز پهن می‌کنند.
مردم افغانستان در روزهای نوروز از میهمانان خود با هفت‌میوه و هفت‌سین که بسیار خوشمزه و شیرین است، پذیرائی و استقبال می‌کنند،در کنار آن شیرینی و شکلات نیز جایگاه خود را دارد، "سیب"، "سنجد"، "سبزی"، "سمارق" (قارچ)، "سرکه"، "سمنو" و "سیر" اجزای سفره هفت سین را تشکیل می‌دهند.
غذاهای شب نوروز خانواده‌های افغان در شب نوروز، شام مفصل و استثنایی نسبت به دیگر شب‌های سال صرف می‌کنند،رنگ سفید نزد مردم افغانستان نشانه خوشبختی و سعادت است به همین دلیل بسیاری از مردم افغانستان یک خروس سفید رنگ را در شب نوروز با نیت این که سال جدید، سالی پر از خوشبختی و نیک‌بختی باشد، ذبح می‌کنند و آن را به همراه سبزی و پلو برای سفره شب نوروز طبخ می‌کنند.
رنگ سبز نزد مردم افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد و از آن به نیکی و خوبی تعبیر می‌شود به همین دلیل افغان‌ها برای داشتن سالی پر‌بار بر سفره‌های خود در شب نوروز سبزی و سبزی پلو قرار می‌دهند.
ماهی کباب شده نیز از دیگر غذاهایی است که در شب نوروز طرفداران زیادی در بین خانواده‌های افغان دارد و در آستانه شب‌های عید، ماهی در بازارهای افغانستان به شدت گران می‌شود.
در ایام نوروز وضعیت درآمدی مشاغلی چون ماهی‌پزی و شیرینی فروشی‌ها رونق ویژه‌ای می‌گیرد و معمولا مردم در این فروشگاه‌ها برای خرید در صف‌های طولانی می‌ایستند.
هدیه نوروزی جوانانی که هنوز در دوران نامزدی به سر می‌برند و منتظر ازدواج هستند، یک روز قبل از نوروز به همراه هدیه نوروزی برای تبریک سال نو به خانه همسر خود می‌روند.
خانواده پسر (داماد) با هدایایی چون لباس، جواهرات و حنا به همراه غذاهایی مانند ماهی، زولبیا، شیرینی و کلوچه‌های متنوع برای تبریک عید و دادن عیدانه به خانه عروس می‌روند،خانواده عروس هم در مقابل، لباس مردانه و شیرینی برای داماد آینده آماده می‌کنند.
لباس نو در آستانه نوروز، بازار فروش لباس در شهر کابل بسیار رونق دارد و مردان و زنان به ویژه کودکان برای استقبال از بهار لباس‌های نو خریداری می‌کنند.
مردم افغانستان معتقدند در حالی که طبیعت با آغاز بهار نو می‌شود و این زیبایی بر جان و روح انسان نیز اثر می‌گذارد، باید چهره و پوشش انسان هم پاکیزه شود به همین دلیل مردم این کشور اقدام به خرید لباس نو می‌کنند.
خانه تکانی خانه تکانی در آستانه نوروز از سنت‌های پسندیده افغان‌ها است،زنان افغان در آستانه نوروز با شستن فرش‌ها و گردگیری خانه خود تلاش می‌کنند تا پاکیزگی و نشاط را در آستانه بهار در خانه به وجود آورند.
تزئین و رنگ خانه برای استقبال از بهار از دیگر رسوم افغان‌ها در روزهای آخر زمستان است و مردها در افغانستان تلاش می‌کنند تا در آستانه نوروز وسایل خانه خود را نو کنند.
دید و بازدید گرچه تعطیلی عید نوروز در افغانستان فقط یک روز است اما در همین فرصت اندک نیز دید و بازدیدها در حد مقدور انجام می‌شود و این سنت حسنه افغان‌ها جشن نوروز را با سفارشات دین مبین اسلام بیشتر پیوند می‌دهد.
دیگر سنت‌ها توسل جستن به مراکز مقدسی که منسوب به امیرالمومنین حضرت علی (ع) هستند از جمله در دو شهر کابل و مزار شریف بسیار دیدنی است. ده‌ها هزار افغان در اطراف این مکان مقدس جمع شده و با نیایش از خداوند طلب سال نیک می‌کنند.
بازی‌های مخصوص مانند "بز کشی" و "کشتی" که بسیار دیدنی و جذاب هستند از جمله دیگر آیین‌های نوروزی افغانستان هستند.
ازدواج
ازدواج امر مهم و حیاتی در سرنوشت انسان و مایه بقاء نسل بشر است، لذا از دور‌ترین نقطه تاریخ بشر، ازدواج یک امر جا افتاده، مرسوم و متدوال تا جامعه متمدن امروز بوده است.
اما در برگزاری مراسم ازدواج، روش خاص حاکم نیست، هر جامعه با توجه به مقتضیات و شرایط اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی آداب و رسوم خاص دارد، مناطق مرکزی افغانستان نیز در خصوص برگزاری مراسم عروسی دارای آداب و سنن خاص است.
1_ویژگی‌های ازدواجالف) روابط طبقاتی: بر اساس رشته بافت‌های اجتماعی مردم هزاره، ازدواج ذائقه طبقاتی دارد، به همین دلیل عادت معمول جامعه این بوده که خوانین از خوانین و دهقانان از دهقانان و... زن بگیرند. از این رو، یک دهقان‌زاده هیچوقت این اجازه را به خودش نمی‌داده که سر بر آستان ارباب و خان سائیده و خود را غلام وی معرفی کند.
ب) روابط فامیلی: معولا بیشتر ازدواج‌ها جنبه فامیلی دارد، به این ترتیب ازدواج پسر‌عمو با دختر عمو، پسر‌عمه با دختر‌دایی و بر عکس بسیار معمول است.
یکی از ویژگی‌های ازدواج فامیلی این است که دختر و پسر در برخی موارد از کوچکی و در برخی موارد از آغاز نوجوانی به نام هم بوده‌اند؛ هرچند که بطور رسمی ممکن است نامزد هم نشده باشند.
ج) روابط قومی و طایفه‌ای: از آنجا که اصل تکثر‌گرایی در افغانستان هنوز جا نیفتاده و تعصبات قومی و قبیله‌ای حکم‌فرماست؛ از این رو، برقراری ارتباط و پیوند خویشاوندی در حد ازدواج، میان اقوام مشکل است. به این دلیل، بیشتر ازدواج‌ها، رنگ قومی و قبیله‌ای به خود گرفته است.
2_ مراسم خواستگاری (دختر طلب) با توجه به توضیحاتی که ارائه شد، خانواده داماد از ابتدا می‌داند که در چه موقعیت اجتماعی قرار دارد، سراغ چه دختری برود و با چه خانواده‌ای وصلت برقرار کند.
به هرحال، سنت خواستگاری این‌گونه است که اولیاء داماد به همراه چند نفر از بزرگان و موسفیدان محل، راهی منزل پدر دختر می‌شوند. دسته خواستگاران با هماهنگی قبلی در موعد مقرر، غالبا شب‌ها، راهی منزل والدین دختر می‌شوند و طبق سنت، مقداری شیرینی همراه خود می‌برند.
پس از احوال پرسی و پذیرایی، والدین داماد یا یکی از موسفیدان که تبحر در خواستگاری دارند، با خضوع و کرنش، کم کم سراغ اصل مطلب می‌روند.
یکی از ویژگی‌های مراسم خواستگاری در تمام نقاط افغانستان این است که عروس و داماد به هیچ وجه حق حضور در مراسم خواستگاری ندارند.
خواستگاری معمولا با موافقت ضمنی داماد صورت می‌گیرد.
اما غالب ازدواج‌ها بدون مشورت و کسب رضایت دختر انجام می‌پذیرد. این امر باعث اتفاقات تلخی برای برخی دختران می‌شود؛ مانند خود‌کشی، فرار از منزل و حوادث از این قبیل.
فرار از منزل معضل است که متاسفانه دامنگیر برخی از خانواده‌ها می‌شود، این معضل از وقتی شروع می‌شود که والدین، به نظر دخترش اهمیت نمی‌دهند و بدون مشورت و کسب رضایت وی، او را به نامزدی در می‌آورد، دختر ناراصی در مخالفت با تصمیم والدین، به منزل خانواده پسر مورد علاقه‌اش پناه می‌برد تا به این طریق خانواده‌اش را ملزم نماید که از تصمیم‌شان برگردد و به خواسته‌های او تن دهند.
3- مراسم شیرینیخوریپس از آنکه خانواده داماد به خواستگاری پاسخ مثبت داد. برای استحکام پیوند و به رسمیت بخشیدن نامزدی، مراسم "شیرینی‌خوری" در منزل عروس برگزار می‌شود.
در مراسم شیرینی‌خوری، اقوام نزدیک دو طرف، (خانواده داماد و عروس) دعوت می‌شوند، این مراسم که غالبا به صرف نهار یا شام و پخش نقل و شیرینی، همراه است، هدایایی از سوی خانواده داماد به عروس‌خانم تقدیم می‌شود.
از جمله این که خانواده داماد یک عدد لباس همراه با یک گوشواره برای عروس‌خانم هدیه می‌آورند، متقابلا خانواده عروس نیز هدایایی مانند دستمال دستبافت عروس و یا لباس به داماد می‌فرستد.
فلسفه اصلی شیرینی‌خوری این است که اقوام، فامیل و اهالی محل بدانند که عروس و داماد نامزد هم شده‌اند و از این زمان است که عروس‌خانم رسما، بنام داماد می‌شود.
از زمان خواستگاری تا عروسی، که ممکن است چند ماه، یا حتی یک سال، دو سالی طول بکشد، عقد خوانده نمی‌شود و عروس و داماد حق ندارند با هم بنشینند و صحبت کنند مگر به صورت غیر‌رسمی. معمولا دو یا سه روز مانده به عروسی عقد می‌خوانند.
ماه رمضان در افغانستانماه رمضان در کشور افغانستان، مانند سایر کشورهای مسلمان اهمیت ویژه‌ای دارد و مردم این کشور با آداب و رسوم خاص خود در این ماه به میهمانی خدا می‌روند.
در این کشور ، روزهای آخر شعبان برای مردم این کشور اهمیت ویژه‌ای دارد و بافت مذهبی مردم سبب شده که به این ماه مبارک توجه ویژه‌ای داشته باشند، مردم افغاستان همزمان با نزدیک شدن ماه رمضان روزه می‌گیرند و با غبارروبی مساجد و مکانهای مذهبی به پیشواز ماه میهمانی خدا می‌روند.
به دلیل اهمیت این ماه در بین مردم مسلمان افغانستان دولت این کشور با تعیین زمان حلول ماه مبارک رمضان و پاسداشت این روز، همه ساله، اول این ماه را تعطیل رسمی اعلام می‌کند، در افغانستان بر خلاف سایر کشورهای اسلامی، نرخ مواد غذایی در این ماه کاهش می‌یابد و حداقل تغییر نمی‌کند.
براساس آمار در افغانستان ۹۹ درصد مردم مسلمان هستند که از این تعداد ۷۴ درصد پیرو مذهب حنفی و ۲۵ درصد شیعه و بقیه پیروان سایر مذاهب هستند.
درماه مبارک رمضان تلاوت قرآن و ذکر مناقب رسول اکرم(ص) و اهل بیت ایشان جایگاه ویژه‌ای دارد، اعتقادات خاص مردم به احکام و مسائل اسلامی درماه رمضان جلوه ویژه‌ای دارد و همین اعتقاد به ارزش‌ها سبب شده که در مقابل تهاجم فرهنگی بیگانه و به‌خصوص غرب مقاومت کنند.
مساجد افغانستان در ماه مبارک رمضان شاهد حضور پر‌رنگ مردم است، شیعیان و اهل سنت افغانستان هر کدام آداب و رسوم خاص خودشان را در این ماه انجام می‌دهند، در هنگام اذان مغرب نمازگزاران با خود افطاری به مسجد می‌برند و پس از خواندن نماز مغرب و عشا افطار می‌کنند به خانه می‌آیند و شام می‌خورند.
تلاوت و ختم قرآن کریم از مهم‌ترین آدابی است که مردم افغانستان در ماه مبارک رمضان به آن توجه ویژه‌ای دارند، افطاری دادن به فقرا و کمک به آنها در بین مردم افغانستان مرسوم است و اغلب مساجد این کشور در شب‌های ماه مبارک افطاری می‌دهند.
اعمال ویژه شب‌های قدر در مسجدها، تکایا و مکانهای مذهبی دیگر برگزار می‌شود و مسلمانان افغانستان با احیا این شب‌ها از خداوند عاقبت بخیری و آمرزش گناهان خود را طلب می‌کنند.
در افغانستان هم مانند ایران مردم از غذاهای خاصی در سفره‌های افطار استفاده می‌کنند، سفره‌ها در ماه رمضان اندکی رنگین‌تر از سابق می‌شود.
چاشنی سفره حتی در خانواده‌های فقیر در این ماه ترک نمی‌شود و استفاده از ترشی خاص افغانی که "چتنی ” نام دارد بسیار مرسوم است، خرما به‌دلیل ارزش غذایی بالا و زولبیا که مردم افغانستان به آن "جلبی ” می‌گویند طرفداران زیادی در این ماه دارد.
مردم افغانستان هم مانند مردم ایران هفته آخر این ماه را برای حمایت از مردم فلسطین به خیابان‌ها می‌روند.
عید فطر که عید اصلی و بزرگ مردم افغانستان است و گرامی داشت این روز بزرگ توسط مردم این کشور بسیار دیدنی است، نماز عید فطر نیز در مساجد جامع، خیابان‌های اصلی و فضاهای باز با شکوه خاصی برگزار می‌شود و مردم گروه گروه در نماز عید فطر شرکت می‌کنند و اعتقاد دارند که این نماز مکمل روزه‌هایشان است.
بر اساس رسوم مردم افغانستان، در شب آخر رمضان خانواده‌ها تا فطریه را پرداخت نکنند و یا آن را کنار نگذارند، افطار نمی‌کنند.
در روزهای آخر ماه مبارک رمضان خانواده‌ها به بازارها می‌روند ، عید فطر در افغانستان سه روز است، مردم معمولاً با شیرینی‌های محلی و خشکبار از میهمانان خود پذیرایی می‌کنند، دید و بازدید در عید فطر معمولا بیشتر از هرعید دیگری در افغانستان مرسوم است.
انتهای پیام/
منبع: افغانستان فردا
