به گزارش خبرنگار سیاست خارجی باشگاه خبرنگاران، پس از روی کار آمدن دولت "تدبیر و امید" در ایران با شعار تعامل سازنده با جهان و به طور خاص کشورهای منطقه، بار دیگر نگاه تحلیل‌گران و رسانه‌های بین‌المللی به وضع روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عرب حوزه خلیج فارس(شورای همکاری) معطوف شد؛ روابطی که در سال‌های گذشته رو به تیرگی گذاشته و نشانه‌هایی از ایجاد نوعی بحران منطقه‌ای در آن دیده می‌شد.

با روی کار آمدن دولت جدید ایران امیدها برای بهبود این روابط افزایش یافت و شاید اولین جرقه این امیدها آنجا بود که دکتر "حسن روحانی" در اولین نشست مطبوعاتی خود پس از پیروزی در انتخابات بر رابطه بر عربستان تاکید کرده و گفت  "خوشحالم که اولین تفاهم نامه امنیتی بین عربستان و ایران در سال 1377 از سوی بنده بود و امیدوارم ان شاء الله در دولت آینده، روابط خوب با عربستان سعودی داشته باشیم."

برخلاف انتظار برخی تحلیل‌گران، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از همان آغاز روی خوشی به پیشرفت روابط خارجی ایران و پرونده هسته‌ای این کشور نشان ندادند.

شاید اولین واکنش‌های جدی به این مسئله پس از برقراری تماس کوتاه تلفنی میان روسای جمهور ایران و آمریکا نشان داده شد.

در آن دوران "عبدالرحمن الراشد"، سردبیر سابق روزنامه شرق‌الاوسط در واکنشی قابل توجه به این تماس تلفنی در سایت شبکه العربیه وابسته به عربستان سعودی در مطلبی با عنوان "تماس تلفنی که خاورمیانه را لرزاند"، نوشت "در انتظار حمله نظامی به سوریه بودیم که رئیس جمهوری آمریکا وعده آن را داده بود؛ اما اوباما به جای آن، به همپیمانان خود ضربه زد! آن هم با تماس تلفنی که او با همپیمان اسد انجام داد، تا این که روحانی به سرعت پیروزی خود را اعلام کرد و در تهران به عنوان فاتح مورد استقبال قرار گرفت."

وی در ادامه گفته بود "مهم نیست کدام یک گوشی را قبل از دیگری برداشت. بلکه مهم آن است که چگونه اوباما قانع شد که به ایرانی ها با شکست سکوتی که در طول ریاست جمهوری اش ادامه داشت، پاداش دهد، حتی پیش از آن که ایرانی ها چیزی به جز سخنان شیرین به او بدهند؟ این سوالی است که نگرانی دولت های منطقه را برانگیخته است."
 
اما به هر حال اتفاقی که شاید خیلی مطلوب اعراب نبود رخ داد و ایران و 1+5 با اراده بی‌سابقه در پایتخت تاریخی سوئیس بر سر میز مذاکره نشستند تا به حل مشکلات پرونده هسته‌ای ایران بپردازند.

واکنش منفی حکام کشورهای عربی به احتمال حصول نوعی توافق در این مذاکرات فراتر از حد انتظار بود تا آنجا که وزیر خارجه بحرینی همزمان با مذاکرات ایران و 1+5 گفته بود "ایران قبل از آنکه بخواهد روابط خود را با آمریکا بهبود ببخشد باید به فکر رابطه خود با کشورهای همسایه‌اش باشد."

این اظهارات تامل‌برانیگیز مقام بحرینی واکنش "محمدجواد ظریف"، وزیر امور خارجه کشورمان را درپی داشت به طوریکه گفت  "ما همیشه گفته‌ایم همسایگان برای ما در اولویت هستند، نمی‌دانم چرا بعضی کشورها درباره این موضوع این قدر نگرانند."

وی تاکید کرده بود "آن‌ها باید صبر کنند و به حل مساله هسته‌ای ایران کمک کنند."
 
اما اظهارات وزیر بحرینی تنها نشان‌دهنده بخشی از نگرانی‌های کشورهای عربی خلیج فارس و اقدامات آنان در این زمینه بود چراکه به نتیجه نرسیدن مذاکرات ایران و 1+5 در دور اول علی‌رغم تمام پیش‌بینی‌ها و توقعات نشان از شکل‌گیری نوعی توطئه پنهان علیه ایران داشت؛ توطئه‌ای که این بار سرنخ آن تنها به تل‌آویو نمی‌رسید بلکه یک سر آن را می‌شد در ریاض یافت.

به گفته منابع و رسانه‌های ناظر بر مذاکرات ژنو این مذاکرات در دور اول به علت کارشکنی فرانسه به نتیجه نرسید.

نشانه‌ها حاکی از حضور عربستان سعودی در پس این کارشکنی فرانسوی بود، تنها چند روز پس از ناکامی دور اول مذاکرات ژنو روزنامه القدس العربی عربستان سعودی قصد داشت با امضای قرارداد 20 میلیارد یورویی محور جدید ریاض-فرانسه را در منطقه ایجاد کند.

در این مدت رسانه‌های عربی وابسته به دولت‌های حاشیه خلیج فارس تمام توان خود را در بی‌نتیجه نشان دادن هرگونه مذاکره میان ایران و غرب و همچنین لاینحل باقی ماندن پرونده هسته‌ای ایران به خرج دادند اما اراده سیاسی طرفین مذاکرات هسته‌ای منجر به برگزاری دور دوم گفتگوها میان ایران و 1+5 شد.

به عقیده کارشناسان و تحلیل‌گران، رسانه‌های عربی بزرگ همچون الجزیره، العربیه و ... تلاش بی‌سابقه‌ای را در راستای جهت‌دهی منفی به این مذاکرات انجام دادند.

اما به بار نشستن مذاکرات و امضای توافق‌نامه میان ایران و 1+5 اعراب را با واقعیتی انکارناپذیر روبرو کرد، آنان این‌بار در مقابل توافق‌نامه‌ای امضا شده قرار گرفته بودند که پیش از به نتیجه رسیدن آن تمام تلاش‌های مخفی و آشکار خود را برای کارشکنی در مسیر آن انجام داده بودند.

برخی از تحلیل‌گران این توافقنامه را زلزله‌ای سیاسی برای عربستان و سایر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس از جمله کویت، قطر، بحرین و امارات می‌دانند.

گفتنی است؛ تلاش اصلی دولت‌های عرب حوزه خلیج فارس و رسانه‌های وابسته به آن‌ها، ایجاد نوعی احساس نگرانی و وحشت در میان عرب زبانان خلیج فارس نسبت به آینده برنامه هسه‌ای ایران و نتیجه مذاکرات ژنو بوده است.

برخی از کارشناسان امور بین‌الملل معتقدند این رسانه‌ها تا حدودی در ایجاد نگرانی و وحشت از آینده مذاکرات ژنو در برخی از حوزه‌های عمومی خلیج فارس همچون قطر و امارات موفق بوده‌اند.

در همین زمینه شبکه اماراتی "اسکای نیوز عربی"، با ایجاد نظرسنجی هدفمندی در صفحه خود از کاربران و مخاطبان این سابت پرسیده است که آیا از نظر آنان توافق هسته‌ای ایران به نفع منطقه است یا خیر که در واکنشی قابل پیش‌بینی بیش از 50% از مخاطبان این سایت پاسخ خیر را انتخاب کرده‌اند.

اما نکته قابل توجه اینجاست که پس از تمام این تلاش‌های بی نتیجه، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس طی بیانیه‌ای از توافق میان ایران و 1+5 استقبال کرده‌اند.

گفتنی است؛ در این بیانیه برای اولین بار ادعای تکراری امارات درباره جزایر سه‌گانه ایرانی از متن بیانیه شورای همکاری خلیج فارس حذف شده بود.

همچنین تنها اندکی پس از حصول توافق ژنو، وزیر خارجه امارات روز پنج‌شنبه در اقدامی کم‌سابقه به تهران سفر کرد و در دیدار با رییس‌جمهور ایران و همتای ایرانی خود، ضمن استقبال از توافق اتمی ژنو، بر توسعه روابط بین دو کشور تاکید کرد.

بسیاری از کارشناسان معتقدند این سفر و اقدمات مشابه آن از سوی اعراب خلیج فارس اولین نشانه‌های پذیرش رسمی شکست سیاست‌های آنان در قبال ایران و منطقه است.

این کارشناسان می‌گویند "کشورهای عرب حوزه خلیج و در راس آنان عربستان به زودی با انجام اقدامات جدی خواستار بازگشت رابطه خود با ایران به سطح مطلوب گذشته خواهند شد، اما نکته مهم اینجاست که این کشورها تنها پس از شکست کامل سیاست‌های منطقه‌ای خود است که دست به چنین اقدامات دیپلماتیکی می‌زنند."

حال باید دید برخی کشورهای عرب خلیج فارس که اکنون لقب شکست خوردگان سیاسی و دیپلماتیک را از طرف بسیاری از کارشناسان خاورمیانه با خود یدک می کشند، این بار و به دلیل ناکامی سیاست‌های منطقه‌ای خود به درکی صحیح از موقعیت خود در منطقه رسیده و می‌توانند دوست و دشمن حقیقی خود را بشناسند یا اینکه باز هم به عاملی برای اجرای مستقیم سیاست‌های دستگاه‌های امنیتی غرب در خاورمیانه تبدیل خواهند شد؟

انتهای پیام/