*** موضع فرانسه همه را شگفت زده کرد
کاترین اشتون، نماینده عالی رتبه اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی نیز موضع آمریکا را تایید کرد و گفت: «پیشرفت واقعی حاصل شده اما برخی از مسائل هنوز باقی ماندهاند. هدف ما رسیدن به نتیجه است و به همین خاطر، ما به ژنو بازخواهیم گشت تا دوباره تلاش کنیم.»
اما با این همه، موضع فرانسه همه را شگفت زده کرد. «لورن فابیوس»، وزیر امور خارجه فرانسه با امضای پیش نویس توافقنامه مخالفت کرد. منابع آگاه به «المانیتور» گفتند که انگلیس، چین، آلمان، روسیه و آمریکا، در آستانه امضای پیشنویس یک توافقنامه با ایران بودند اما پاریس مانع از انجام این کار شد. به دنبال اقدام اخیر فرانسه، حسن روحانی، رئیسجمهور ایران نیز در تاریخ 19 آبان در طول سخنرانی خود در مجلس اعلام کرد که «جمهوری اسلامی ایران، در برابر تهدید قدرتهای دیگر، سر تعظیم فرود نیاوره و نخواهد آورد... برای ما خط قرمزهایی وجود دارد که نباید از آنها عبور شود. منافع ملی، خط قرمز ماست که از جمله آن حقوق، حقوق هستهای در چارچوب مقررات بینالمللی از جمله غنیسازی در خاک ایران است.»
*** فرانسه در پی میلیاردها دلار نفتی عربستان سعودی و اسرائیل
آمریکا و دیگر اعضای گروه 1+5 نیز از اقدامات صورت گرفته از سوی فرانسه چندان خشنود نیستند. جان کری با بیان اینکه «مردم باید دست نگه داشته و به این فکر کنند که هر روزی که ما به توافق نمیرسیم، چه اتفاقی میافتد...هر روزی که این توافق به تاخیر میافتد، ایران به غنی سازی، افزایش سانتریفیوژها و برنامه اتمی خود ادامه میدهد»، هشدار داد.
فابیوس در تلاش برای توجیه موضع فرانسه، پاسخ داد که نگرانیهای اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه در مورد ایران، باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرند. البته دو مسئله دیگر نیز میتواند علت ممانعت فرانسه از امضای پیش نویس توافقنامه را توضیح دهد. نخست آنکه این پیش نویس، عمدتا توسط آمریکا و ایران تهیه شده بود و دومین مسئله این است که فرانسه با در نظر گرفتن تنشهای موجود بین واشنگتن و متحدان عرب آن، به خصوص عربستان سعودی، احساس کرده است که میتواند با خشنود کردن عربستان سعودی و اسرائیل، که مخالف توافق صلح آمیز هستهای هستند، میلیاردها دلار نفتی را به جیب بزند.
*** این مذاکرات فرصتی برای غرب است که نباید آن را از دست بدهند
با این همه، درحالیکه ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس نیز در تاریخ 19 آبان ماه اعلام کرد که این توافق «روی میز است و میتوان این کار را انجام داد»، در این مقاله به دلایلی پرداخته میشود که میتواند به فرانسه، کنگره آمریکا، اسرائیل و برخی از کشورهای عربی کمک کند تا در موضع خود، که مخالف یک معامله برد-برد هستند، تجدید نظر کنند. این 7 دلیل عبارتند از:
نخست آنکه پیشنویس این توافقنامه، تمامی خواستههای اصلی قدرتهای جهان را در خصوص اقدامات شفاف مورد نیاز آژانس بین المللی انرژی اتمی، پوشش میدهد و تضمین میکند که ایران برای همیشه یک کشور فاقد سلاح هستهای باقی میماند.
دلیل دوم این است که همانطور که قدرتهای جهان اعتراف کردهاند و ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه انگلیس نیز در اظهارات خود به آن اشاره کرده، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران «مذاکره کنندهای بسیار سازنده است و رویکردی باز و صادقانه به مذاکرات دارد.» این فرصتی است که نباید آن را از دست داد.
*** در صورت شکست مذاکرات، قدرتهای جهان باید سرزنش شوند، نه تهران!
دلیل بعدی، این است که همانطور که «کارل بیلت»، وزیر امور خارجه سوئد نیز در صفحه توییتر خود نوشت، اکنون دیگر مشکل ایران نیست. بلکه به نظر میرسد دشوارترین بخش گفتوگوها در ژنو نه با هیات ایرانی بلکه در میان خود کشورهای غربی در جریان است... این شرایط خوب نیست.» از این رو در صورت شکست مذاکرات، این قدرتهای جهان هستند که باید سرزنش شوند، نه تهران.
چهارم آنکه در تاریخ 11 نوامبر (20 آبان)، دولت ایران به منظور رسیدگی به ابهامات باقی مانده از سوی قدرتهای جهان، توافقنامهای را با یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی امضا کرد. به عبارت دیگر، تهران با وجود ایجاد وقفه در توافق هستهای با گروه 1+5، برای آغاز دوره جدیدی از همکاریهای فشرده خود با آژانس، به طور بیسابقهای پیش قدم شد.
*** پاسخ مثبت تهران به خواسته آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر بازرسی از تاسیسات آب سنگین اراک
دلیل پنجم به مشکل عمده فرانسه، یعنی رآکتور اراک باز میگردد. تحت پیمان منع گسترش سلاحهای اتمی، تمامی کشورهای عضو، این اجازه را دارند که رآکتور آب سنگین داشته باشند که در طیف گستردهای از فناوریهای صلح آمیز هستهای، کاربردهای قابل توجهی دارد. علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در تاریخ 20 آبان ماه با یوکیا آمانو در تهران ملاقات کرد و پس از آن اعلام کرد که تهران به خواسته آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر بازرسی از تاسیسات آب سنگین اراک پاسخ مثبت داده است. جالب اینجاست که این اقدام فراتر از تعهدات ایران تحت توافقنامه پادمان به شمار میرود. به علاوه، ایران در اراک، ظرفیت فرآوری مجدد و جداسازی پولوتونیوم را دارا نیست و از سال 2003 نیز اعلام میکند که به دنبال انجام چنین فعالیتهایی نیست. از این رو، در اراک هیچ خطری مبنی بر ساخت هستهای وجود ندارد.
*** تحریمها به طرز چشمگیری ایران را به سوی افزایش ظرفیت غنی سازی سوق داده است
دلیل ششم این است که سیاست تحریمها، به طرز چشمگیری ایران را به سوی افزایش ظرفیت غنی سازی سوق داده است. پیش از اعمال این تحریمها، ایران تنها در یکی از سایتها خود با در اختیار داشتن 3000 سانتریفیوژ مشغول غنی سازی اورانیوم زیر سطح 5 درصد بود و ذخیره محدودی از اورانیوم غنی سازی شده را در اختیار داشت. اما امروز پس از گذشت 7 سال از تحریمهای فلج کننده، ایران با در اختیار داشتن 19000 سانتریفیوژ، اورانیوم خود را در دو سایت و تا سطح 20 درصد غنی سازی میکند و ذخیرهای بالغ بر 8000 کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده در اختیار دارد.
*** همکاری سه جانبه بین روسیه، ایران و آمریکا به حل بحران سوریه و مسئله سلاحهای شیمیایی در این کشور کمک میکند
آخرین دلیل و دلیل هفتم به بحران سوریه باز میگردد که در حال حاضر، در برهه حساسی قرار دارد. توافق هستهای میتواند راه را برای همکاریهای سازنده ایران و آمریکا برای کنترل و مدیریت بحران سوریه، باز کند. همکاری سه جانبه بین روسیه، ایران و آمریکا به حل بحران سوریه و مسئله سلاحهای شیمیایی در این کشور کمک میکند. چنین همکاریهایی میتواند راه حل مسالمتآمیز سیاسی را نه تنها در مورد سوریه، بلکه در ابعادی فراتر از آن، تسهیل کند.