حال و هواي ماه محرم در ايلام + تصاوير (5)
آئين عزاداري محرم در ايلام
مردم استان ايلام همانند ساير استان‌هاي ايران اسلامي در حالي به عزاداري و بزرگداشت دهه اول ماه محرم مي‌پردازند که عشق و ارادت آنها از روي اخلاص بوده وبا علم براينکه همين مراسمات اسلام را پايدار کرده است ادامه پيدا مي‌کند.
به گزارش گروه استان‌هاي باشگاه خبرنگاران، ايلام از دیرباز از مهمترین مراکز شیعه و فرهنگ و تمدن اسلامی بوده و نمودهای خاصی از این باور اصیل را به نمایش گذاشته است, یکی از این جلوه ها، عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) است.
مردم ايلام، همانند ساير مناطق كشور، ماه محرم را محترم ميشمرند و در جريان مراسم عزادارى، به سينه زنى، نوحه خوانى و تعزيه گردانى و در برخىنقاط به زنجير زنى مي‌پردازند.
بافرا رسيدن ماه محرم، استان يكپارچه غرق عزا مي‌شود و بر بام منازل و سر در مساجد و حسينهها، پرچمهاى سبز، سياه و سرخ بر افراشته مي‌شود، بر تن نوزادانى كه اولين محرم را درك مي‌كنند، لباس سبز ميپوشانند. مردم لباس سياه به تن مي‌كنند و تا اربعين لباس سياه به تن دارند. در اين مدت از هر گونه مراسم شادى خوددارى مي‌نمايند.
عزادارى ماه محرم در ايلام، ازشب اول محرم آغاز مي‌شود و تا ظهر روز عاشورا ادامه دارد. از روز هفتم، عزادارى گستردهتر مي‌شود و شهر و روستا حال و هواى ديگرى پيدا مي‌كنند.
از هفتم ماه محرم به بعد، مردم ايلام حمام رفتن، اصلاح سر و صورت و حتى شانه كردن را مكروه مي‌دانند. از اين روز سفرههاى حضرت عباس عليهالسلام در هر كوى و برزن بر پا مي‌شود. و در خيابانها از عزاداران با چاى و شربت پذيرايى مي‌شود.
از شب هفتم رفت و آمد دستجات از حسينهها و مساجد آغاز مي‌شود و شب تاسوعا و عاشورا خيابان‌هاى شهر مملو از جمعيت مي‌شود و اين عزادارى تا ظهر عاشورا ادامه مي‌يابد.
شب عاشورا در ايلام شب احياء است. در اين شب مردم تا سحر بيدار ميمانند و پس از پايان عزادارى عمومى به منازل همسايه ها مي‌روند در هر محله و كوچههاى چند منزل به پخت حليم مي‌پردازند و همسايههاى ديگر شمع نذرى، چاى و شربت نذرى خود را در كنار ديگهاى حليم بين عزاداران تقسيم مي‌كنند.
مردم ايلام بر اين باورند كه هر كس در شب عاشورا در پخت حليم امام حسين عليهالسلام كمك كند، حاجتش برآورده خواهد شد. در اين شب زنان نيز در مجالس زنانه شركت كرده و خود را پريشان زده مي‌كنند.
صبح روز عاشورا، شهر يكپارچه عزا مي‌شود. دستجات عزادارى شكل ميگيرد. عزاداران بر شانه و پيشانى خود گل ميمالند. مراسم عزادارى در ظهر عاشورا با فريادهاى يا حسين به پايان ميرسد. در شام غريبان نيز مردم ايلام به عزادارى مي‌پردازند و از پخت و پز خود دارى مي‌كنند.
مجالس ترحيم:
وقتى كه فردى از دنيا برود، پس از اجراى مراسم تدفين او، مراسم مختلفى برگزار مي‌شود. اولين شب پس از مرگ متوفى، بازماندگان به افراد نزديك شام مي‌دهند و پس از شام براى شادى روح متوفى فاتحه مي‌خوانند.اين مراسم را «شوشيم» (شب شام) ميگويند.
در برخى از نقاط استان در رثاى فرد متوفى مراسم «پرسه» برگزار مي‌شود. اين مجلس براى زنان و مردان جداگانه انجام مي‌شود. در مجلس مردان، فاتحه خوانى برقرار است. در مجلس زنانه، زنان ناله و بى تابى مي‌كنند. زنانى كه به متوفى نزديكترند، صورت خود را مي‌خراشند. به گونهاى كه خون برگونه هايشان جارى مىشود و گريبان چاك مي‌دهند. زنان ديگر نيز دسته دسته به جمع عزاداران ملحق ميشوند و با صدايى رسا و آهنگ حزين در رثاء فرد متوفى مي‌خوانند.
در برخيمناطق، زنانى كه از راه دور مي‌آيند، در نزديك خانه متّوفى دور هم حلقه مي‌زنند و با نظمى خاص، در حالى كه بر سر و سينه مي‌كوبند پيش مي‌روند. زنان فاميل نيز دايره وار به سوى آنان حركت مي‌كنند و پس از سينه زنى وارد خانه ميشوند و مويه مي‌كنند.
از ديگر مراسمى كه در رثاى شخصيتهاى بزرگ در استان ايلام برگزار مي‌شود مراسم چمر است. مراسم چمر را سه تايك هفته بعد از مرگ متوفى انجام مي‌دهند. در اين مدت پيك‌هايى را به طوايف مجاور ميفرستند و آنها را براى شركت در مراسم دعوت مي‌كنند. در مراسم چمر، آهنگ عزا بوسيله ساز و دهل نواخته مي‌شود. به اين آهنگ چمرى ميگويند. براى انجام مراسم چمر، زمين مسطحى را در نظر مي‌گيرند.
محوطه را به صورت دايره وار در نظر مي‌گيرند. در اطراف آن سياه چادرهايى بر پا مي‌كنند و با گليم و نمد و قالى آنها را مفروش مي‌كنند. در اين مراسم، اسبى را با لوازم شخص متوفى تزئين مي‌كنند كه به آن كتل مىگويند و عكس متوفى را نيز بر ستون بلندى نصب مي‌كنند كه به آن تا تريانه مىگويند.
در روز برگزارى مراسم، با بالا آمدن آفتاب، سرناو دهل به صدادرمى آيد و مراسم چمر آغاز مي‌شود. مردان و زنان جداگانه برروى خط دايره وار ى در عرصه چمرگاه صف ميبندند. زنان بعد از مردان صف ميبندند و پارچهاى سياه را جلوى خود مي‌گيرند. نوازندگان سرنا و دهل مي‌نوازند. مردان و زنان صاحب عزا به استقبال مدعوين مي‌روند.
دختر بزرگ خانواده يا زن جوان فرد متوفى، كيسوان بلند و بافته خود را مي‌برد و از مچ ميآويزد. با به صدا در آمدن ساز عزا، زن گيسو بريده و چند زن ديگر از نزديگان متوفى، در حالى كه با ناخن صورت خود را مي‌خراشند به استقبال زنان از راه رسيده مي‌روند و در اين هنگام سربند خود را به عقب مىزنند كه موى آنها نمايان شود، زنان ار راه رسيده، روسرى (سربند) آنها را به حالت اول بر مي‌گردانند و سر بند خود را عقب مي‌زنند، صاحبان عزا سربند آنها را به حالت اول بر مي‌گردانند و خود سربند را عقب مي‌زنند و اين كار تكرار مي‌شود و با آرامى از پشت و از ميانه به صف زنان ميپيوندند.
مردان صاحب عزا نير، با آمدن مدعوين مرد، اسب آنان را مي‌گيرند و در جايى نگهدارى مي‌كنند و مردان هم به هنگام وارد شدن به صف مردها ميپيوندند. مردان و زنان همراه با صداى ساز و دهل، پاها و شانههاى خود را به آرامى تكان مي‌دهند. مراسم چمر تا هنگام ظهر ادامه مي‌يابد و در هنگام ظهر از مدعوين پذيرايى به عمل ميآيد. سپس تا تاريك شدن هوا مراسم چمر ادامه مي‌يابد.
اين مراسم از يك تا سه روز انجام مي‌شود. در آخرين روز مراسم، مردان و زنان گرد تريادنه و كتل جمع مىشوند و پس از شيون بسيار، پير مردان قوم، كتل را باز مي‌كنند و مراسم پايان مي‌يابد. در ايلام در زمان رحلت جانگذاز رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، حضرت امام خمينى مراسم چمر برگزار شد و اكثريت مردم ايلام در اين مراسم شركت نمودند./ز
مردم ايلام، همانند ساير مناطق كشور، ماه محرم را محترم ميشمرند و در جريان مراسم عزادارى، به سينه زنى، نوحه خوانى و تعزيه گردانى و در برخىنقاط به زنجير زنى مي‌پردازند.
بافرا رسيدن ماه محرم، استان يكپارچه غرق عزا مي‌شود و بر بام منازل و سر در مساجد و حسينهها، پرچمهاى سبز، سياه و سرخ بر افراشته مي‌شود، بر تن نوزادانى كه اولين محرم را درك مي‌كنند، لباس سبز ميپوشانند. مردم لباس سياه به تن مي‌كنند و تا اربعين لباس سياه به تن دارند. در اين مدت از هر گونه مراسم شادى خوددارى مي‌نمايند.
عزادارى ماه محرم در ايلام، ازشب اول محرم آغاز مي‌شود و تا ظهر روز عاشورا ادامه دارد. از روز هفتم، عزادارى گستردهتر مي‌شود و شهر و روستا حال و هواى ديگرى پيدا مي‌كنند.
از هفتم ماه محرم به بعد، مردم ايلام حمام رفتن، اصلاح سر و صورت و حتى شانه كردن را مكروه مي‌دانند. از اين روز سفرههاى حضرت عباس عليهالسلام در هر كوى و برزن بر پا مي‌شود. و در خيابانها از عزاداران با چاى و شربت پذيرايى مي‌شود.
از شب هفتم رفت و آمد دستجات از حسينهها و مساجد آغاز مي‌شود و شب تاسوعا و عاشورا خيابان‌هاى شهر مملو از جمعيت مي‌شود و اين عزادارى تا ظهر عاشورا ادامه مي‌يابد.
شب عاشورا در ايلام شب احياء است. در اين شب مردم تا سحر بيدار ميمانند و پس از پايان عزادارى عمومى به منازل همسايه ها مي‌روند در هر محله و كوچههاى چند منزل به پخت حليم مي‌پردازند و همسايههاى ديگر شمع نذرى، چاى و شربت نذرى خود را در كنار ديگهاى حليم بين عزاداران تقسيم مي‌كنند.
مردم ايلام بر اين باورند كه هر كس در شب عاشورا در پخت حليم امام حسين عليهالسلام كمك كند، حاجتش برآورده خواهد شد. در اين شب زنان نيز در مجالس زنانه شركت كرده و خود را پريشان زده مي‌كنند.
صبح روز عاشورا، شهر يكپارچه عزا مي‌شود. دستجات عزادارى شكل ميگيرد. عزاداران بر شانه و پيشانى خود گل ميمالند. مراسم عزادارى در ظهر عاشورا با فريادهاى يا حسين به پايان ميرسد. در شام غريبان نيز مردم ايلام به عزادارى مي‌پردازند و از پخت و پز خود دارى مي‌كنند.
مجالس ترحيم:
وقتى كه فردى از دنيا برود، پس از اجراى مراسم تدفين او، مراسم مختلفى برگزار مي‌شود. اولين شب پس از مرگ متوفى، بازماندگان به افراد نزديك شام مي‌دهند و پس از شام براى شادى روح متوفى فاتحه مي‌خوانند.اين مراسم را «شوشيم» (شب شام) ميگويند.
در برخى از نقاط استان در رثاى فرد متوفى مراسم «پرسه» برگزار مي‌شود. اين مجلس براى زنان و مردان جداگانه انجام مي‌شود. در مجلس مردان، فاتحه خوانى برقرار است. در مجلس زنانه، زنان ناله و بى تابى مي‌كنند. زنانى كه به متوفى نزديكترند، صورت خود را مي‌خراشند. به گونهاى كه خون برگونه هايشان جارى مىشود و گريبان چاك مي‌دهند. زنان ديگر نيز دسته دسته به جمع عزاداران ملحق ميشوند و با صدايى رسا و آهنگ حزين در رثاء فرد متوفى مي‌خوانند.
در برخيمناطق، زنانى كه از راه دور مي‌آيند، در نزديك خانه متّوفى دور هم حلقه مي‌زنند و با نظمى خاص، در حالى كه بر سر و سينه مي‌كوبند پيش مي‌روند. زنان فاميل نيز دايره وار به سوى آنان حركت مي‌كنند و پس از سينه زنى وارد خانه ميشوند و مويه مي‌كنند.
از ديگر مراسمى كه در رثاى شخصيتهاى بزرگ در استان ايلام برگزار مي‌شود مراسم چمر است. مراسم چمر را سه تايك هفته بعد از مرگ متوفى انجام مي‌دهند. در اين مدت پيك‌هايى را به طوايف مجاور ميفرستند و آنها را براى شركت در مراسم دعوت مي‌كنند. در مراسم چمر، آهنگ عزا بوسيله ساز و دهل نواخته مي‌شود. به اين آهنگ چمرى ميگويند. براى انجام مراسم چمر، زمين مسطحى را در نظر مي‌گيرند.
محوطه را به صورت دايره وار در نظر مي‌گيرند. در اطراف آن سياه چادرهايى بر پا مي‌كنند و با گليم و نمد و قالى آنها را مفروش مي‌كنند. در اين مراسم، اسبى را با لوازم شخص متوفى تزئين مي‌كنند كه به آن كتل مىگويند و عكس متوفى را نيز بر ستون بلندى نصب مي‌كنند كه به آن تا تريانه مىگويند.
در روز برگزارى مراسم، با بالا آمدن آفتاب، سرناو دهل به صدادرمى آيد و مراسم چمر آغاز مي‌شود. مردان و زنان جداگانه برروى خط دايره وار ى در عرصه چمرگاه صف ميبندند. زنان بعد از مردان صف ميبندند و پارچهاى سياه را جلوى خود مي‌گيرند. نوازندگان سرنا و دهل مي‌نوازند. مردان و زنان صاحب عزا به استقبال مدعوين مي‌روند.
دختر بزرگ خانواده يا زن جوان فرد متوفى، كيسوان بلند و بافته خود را مي‌برد و از مچ ميآويزد. با به صدا در آمدن ساز عزا، زن گيسو بريده و چند زن ديگر از نزديگان متوفى، در حالى كه با ناخن صورت خود را مي‌خراشند به استقبال زنان از راه رسيده مي‌روند و در اين هنگام سربند خود را به عقب مىزنند كه موى آنها نمايان شود، زنان ار راه رسيده، روسرى (سربند) آنها را به حالت اول بر مي‌گردانند و سر بند خود را عقب مي‌زنند، صاحبان عزا سربند آنها را به حالت اول بر مي‌گردانند و خود سربند را عقب مي‌زنند و اين كار تكرار مي‌شود و با آرامى از پشت و از ميانه به صف زنان ميپيوندند.
مردان صاحب عزا نير، با آمدن مدعوين مرد، اسب آنان را مي‌گيرند و در جايى نگهدارى مي‌كنند و مردان هم به هنگام وارد شدن به صف مردها ميپيوندند. مردان و زنان همراه با صداى ساز و دهل، پاها و شانههاى خود را به آرامى تكان مي‌دهند. مراسم چمر تا هنگام ظهر ادامه مي‌يابد و در هنگام ظهر از مدعوين پذيرايى به عمل ميآيد. سپس تا تاريك شدن هوا مراسم چمر ادامه مي‌يابد.
اين مراسم از يك تا سه روز انجام مي‌شود. در آخرين روز مراسم، مردان و زنان گرد تريادنه و كتل جمع مىشوند و پس از شيون بسيار، پير مردان قوم، كتل را باز مي‌كنند و مراسم پايان مي‌يابد. در ايلام در زمان رحلت جانگذاز رهبر كبير انقلاب اسلامى ايران، حضرت امام خمينى مراسم چمر برگزار شد و اكثريت مردم ايلام در اين مراسم شركت نمودند./ز
