آقایان حسن كاظمی قمی، رضا امیریمقدم و حسین امیرعبداللهیان كه در
مذاكرات با آمریكا حضور داشتند، روایت خود را از اظهارات نمایندگان ایالات
متحده، مباحث مطرحشده در جلسه مذاكره، خط قرمز جمهوری اسلامی در مذاكره و
رفتار دیپلماتهای آمریكایی و تیم خبری پس از مذاكره، و نتیجه این مذاكره
در این مستند صوتی بیان كردهاند.
آنچه در قسمت آخر مستند تجربه مذاكره با عنوان «تجربه مذاكره» میشنوید:
سه دور مذاكره، این واقعیت را بیش از پیش برای آمریكا نمایان میكرد كه
باید از عراق خارج شود. از طرف دیگر نیز دولت عراق این فرصت را پیدا كرد كه
با حضور مؤثر در گفتگوها، ثبات بیشتری یابد و امنیتی نسبی را در كشور خود
ایجاد كند. اما دستاورد دیگر این مذاكرات اثبات مجدد این حقیقت بود كه
آمریكا با فشار نمیتواند از ایران امتیاز بگیرد.
آقای حسین امیرعبداللهیان، عضو هیأت ایرانی مذاكرهكننده با آمریكا: در
آن مذاكره اگر از من بپرسید مثبت و منفی بخواهم بگویم حرفهایمان را هم ما
شفاف زدیم، هم آمریكاییها شفاف زدند. اما اشكال كار چی بود؟ آمریكاییها
وقتی حرف منطقی را میشنیدند و پاسخ منطقی نداشتند، صحنه را خالی میكردند.
آقای رضا امیری مقدم، عضو هیأت ایرانی مذاكرهكننده با آمریكا: میگفتند
تروریست تروریست تروریست. میگفتیم: خب تروریست! تروریست یك پكیج هست یا
پكیج نیست؟ میگفتند بله ولی ما كه نیامدیم مشكل شما را حل كنیم. میگفتیم
پس قرار است مشكل شما را ما حل بكنیم. ما گفتیم بسم الله الرحمن الرحیم اگر
شما میگویید كل تروریست را از این جا ریشهكن بكنیم؛ اصلاً چرا تروریست
سر درآورد؟ چه كسی مسئول تروریست است؟ چرا ارتش عراق را منحل كردید؟ چرا
دستگاههای امنیتی را منحل كردید.
آقای حسن كاظمی قمی، رئیس هیأت ایرانی مذاكرهكننده با آمریكا:
این یكی از خواستههای ما بود كه باید پرونده امنیتی به دولت عراق داده
بشود. دیگران كمك كنند. این كه آمریكاییها خودسرانه نمیتوانند عملیات
بكنند یا هر اقدام دیگر؛ بیایند بروند تشكیلاتهای نظامی را درست كنند بعد
تحمیل كنند و موضوعات دیگر كه من نمیخواهم وارد جزئیاتش بشوم.
آقای رضا امیری مقدم:
خب شما آمدید خلأ ایجا كردید، ارتش را منحل كردید، دستگاه امنیتی را منحل
كردید، گروههای معارضه هم كه توانمند بودند اداره جامعه را به اینها هم
ندادید، آمدید گفتید ما خودمان حاكم عراق میشویم. حاكم عراق كه شدید سرباز
خشن آمریكایی بدن زن عراقی را لمس كرد. خب، مردم عراق برآشفته شدند كه
علیه شما دست به اسلحه بردند. شما مقصرید.
شما ناامنی را آوردید. شما یك كشوری هستید كه ادعا كردید صدام دارای سلاح
هستهای است و با تروریست ارتباط دارد، اگر واقعاً شما در این حرفتان صداقت
داشتید چرا مرزهای عراق را رها كردید. دو سال مرزهای عراق رها بود تروریست
از هر جای دنیا آمد. شما كه میگفتید این مركز تروریست است، چطور مرزش را
رها كردید؟
آقای حسن كاظمی قمی: در
این شرایط خب طبیعتاً از این فضای بهبود امنیتی آمریكاییها منتفع شدند.
این جاست كه یك دفعه مذاكره قطع میشود. این كه مقام معظم رهبری میفرمایند
كه آمریكاییها میآیند و بعد یك دفعه قطع میكنند؛ ببینید، آمریكا یك
اهدافی از مذاكره دارد كه احساس میكند كه اگر این روند جلو برود دیگر به
مصلحتش نیست.
آقای رضا امیری مقدم:
ما در آن مذاكرات یك دستاوردهایی برای خودمان داشتیم. تبلیغات آمریكاییها
این بود كه ایرانیها میخواهند دولت عراق پا نگیرد ولی برای مردم عراق،
برای رهبران عراق، برای جامعه عراق، برای آقای مالكی – چون نماینده آقای
مالكی در این جلسات نشست – ثابت شد كه جمهوری اسلامی انگیزه كافی دارد كه
ریشه تروریست در عراق كنده بشود اما آمریكا انگیزه این كار را ندارد. بله
قبول داریم كه جو فشار ناامنی هر روزه علیه آمریكاییها بعد از مذاكرات
كاهش پیدا كرد و آمریكاییها هم فهمیدند كه خیلی فرصت مناسبی است و باید
بروند به سمت این كه از عراق جل و پلاسشان را جمع كنند و از عراق خارج
بشوند.
رسانههای آمریكایی همچنان تلاش میكردند تا بگویند كه این «شكست كامل»، تلاش ایالات متحده برای تحقق امنیت و دموكراسی در عراق است.
حضرت آیتالله خامنهای: گفتند
در این مسأله ما حرفی نداریم كه نظرات خودمان را به طرف آمریكایی منتقل
كنیم. آن نظرات چیست؟ آن نظرات تفهیم این نكته است به آمریكاییها كه آنها
دست از سر عراق باید بردارند تا ملت عراق كشورشان را خودشان اداره كنند. [
متن كامل]
آقای رضا امیری مقدم: به هر حال آن مذاكرات باعث شد دولت عراق یك گام، دو گام به سمت تثبیت برود.
آقای حسین امیرعبداللهیان:
و الآن هم من فكر میكنم در گفتمان هم كسانی كه در داخل خیلی جدی طرف
گفتمان هستند این كلام منطقی را گرفتند كه مقام معظم رهبری مخالف گفتگو
نیستند
اما گفتگو شرط دارد. اقتدار جمهوری اسلامی ایران باید در گفتگو حفظ بشود. هم طرف آمریكایی این پیام قوی را گرفت كه برای گفتگو:
۱) ما خاطرات تلخی از گذشته در گفتگوهای با شما داریم و شما خیلی
غیرمنطقی هستند در گفتگو.
۲) در عین حال راه را هم رهبر انقلاب نبستند. گفتند چارچوب این شرایط حاصل
بشود. آمریكاییها اگر راست میگویند آن شرایط را حاصل بكنند قطعاً خواهند
دید كه جمهوری اسلامی ایران با همان نگاه حكیمانه و منطقی مد نظر مقام
معظم رهبری پیش میرود.
مواضع
رئیسجمهور آمریكا پس از دیدارش با بنیامین نتانیاهو این موضوع را آشكار
ساخت كه اگرچه سیاست اعلامشدهی كارگزاران دیپلماتیك ایالات متحده معطوف
به همكاریگرایی و تنشزدایی است، اما جهتگیری راهبردی آمریكا در برخورد
با هر كشوری -ازجمله جمهوری اسلامی ایران- تابعی از سیاست قدرت است.
[ادامه یادداشت]
آقای رضا امیری مقدم: خب،
دو دور كه مذاكرات در سطح سفارت و سفیر انجام شد مذاكرات یك سطح پایینتر
آمد، سطح كارشناسی كه آقای امیرعبداللهیان شد رئیس كه آن هم رفتیم باز همین
تكرار مكررات شد و دیگر چون مسئله طول كشید و آقای امیرعبداللهیان سفیر شد
در بحرین و قرار شد كه بنده رئیس دور چهارم بشوم.
بهمنماه ۸۶ برای برگزاری دور چهارم مذاكرات معین شد؛ اما صدای یك انفجار
روند گفتگوها را متوقف كرد. عماد مغنیه از فرماندهان ارشد حزبالله طی یك
عملیات تروریستی توسط رژیم صهیونیستی در دمشق به شهادت رسید. با وجود این
اتفاق دیگر حضور ایران در صحنه مذاكره بیمعنا بود
.
آقای رضا امیری مقدم: روزی
كه ما ساكمان را بستیم و میخواستیم از این جا حركت كنیم همان روزی بود
كه آقای عماد مغنیه به شهادت رسید كه ما پیشنهاد كردیم به مسئولین كشور
منطقی نیست در سالی كه آقای عماد مغنیه به عنوان یكی از رهبران مقاومت شهید
شده و حتماً دست آمریكا از پشت به این خون آلوده است و ما تشییع جنازه
داریم برویم با آمریكاییها مذاكره كنیم. ما كنسل كردیم و تصویب شد در
جمهوری اسلامی و هیأت ما اعزام نشد. و آمریكاییها فهمیدند كه علت چیست.
آمریكایی كه ادعای ابرقدرتی میكند و میگوید مذاكره برای ما مهم نیست،
دروغ میگوید. به ریزترین مسائل توجه میكنند. دور بعد دو سه هفتهای فاصله
افتاده بود كه مذاكره را از سر بگیریم. آمریكاییها به طرفهای عراقی
هماهنگكننده نگفتند كه ما نمیآییم. یعنی به آقای موفق ربعی گفتند فلان
روز فلان ساعت فلان جا. ما از این جا حركت كردیم رفتیم بغداد. آنها انتقام
آن دفعه را گرفتند و تیم آنها اصلاً از آمریكا نیامد. یعنی آمریكاییها
حتی روی این مسئلهای كه نیاز آنها بود، چون ما یك تودهنی به آنها زده
بودیم و در اعتراض به مسئله شهادت عماد مغنیه شركت نكرده بودیم و اعلام هم
شده بود، آنها آمدند انتقام این جوری گرفتند.
آقای حسین امیرعبداللهیان:
اما اگر از بنده به عنوان یك كسی كه اندك تجربهای دارم بپرسید: آیا
واقعاً آمریكاییها دنبال مذاكره هستند؟ آیا واقعاً آمریكاییها دنبال حل
هستند؟ برداشت شخصی بنده این است كه آمریكاییها دنبال مذاكره هستند اما
دنبال حل نیستند. اگر دنبال حل باشند باید در رفتار عملیشان شما ببینید
این را كه اینها دنبال حل هستند ولی شما در رفتار عملیشان میبینید كه
دنبال تحقیر كردن جمهوری اسلامی ایرانند، در رفتار عملیشان میبینید كه
باختشان در صحنه خاورمیانه و تحولات حوزه بیداری اسلامی و باخت جدیدشان به
بركت خون شهدا و به بركت ائمه اطهار (ع) در سوریه را یك جایی باید جبران
كنند. باختند! این باخت را باید یك جا جبران كنند. احساس میكنند كه برنده
میدان كیست؟
آقای رضا امیری مقدم:
درست است كه آنها ابزار دارند، تبلیغات دارند اما حتماً هر تیمی از
جمهوری اسلامی كنار اینها قرار بگیرد من معتقدم تیم ما قویتر خواهد بود
چون ما منطق داریم، استدلال داریم. اگر آنها راست میگویند بنشینیم علنی
درباره هستهای با دوربین باز مذاكره كنیم.
آقای حسین امیرعبداللهیان:
برخی در جامعه این گونه سعی میكنند القاء كنند كه مقام معظم رهبری صد در
صد مخالف مذاكره هستند و اجازه مذاكره را به هیچ كس هم نمیدهند. شما از
گفتمان رهبر انقلاب در هر دو مرحله این را میفهمید كه اولاً پیام قویای
در عالیترین سطح به آمریكاییها دادند و این پیام در افكار عمومی
بینالمللی، در منطقه و در كشور خودمان جا دارد. مخاطبین میگیرند كه ایشان
كاملاً رسا، كاملاً منطقی و كاملاً در یك چارچوب قابل قبول مطالب را بیان
كردند و فكر میكنم طرف مقابل است كه الآن خلعسلاحشده هست.
حضرت آیتالله خامنهای: دو
تا تجربه كوتاهمدت هم داریم. یكی در مورد مذاكرات در مورد مسائل مربوط به
عراق بود كه من در سخنرانی عمومی گفتم كه ما قبول میكنیم این مذاكره را و
رفتند مذاكره كردند. یكی هم در دولتهای قبل بود درباره یك موضوعی بود كه
آمریكاییها پیغام دادند یك مسئله امنیتی مهمی گفتند هست، بفرستید مذاكره
كنند، فرستادند دولت، دو سه دور مذاكره كردند، این تجربه را هم ما داریم.
معمولاً در مذاكره این جوری هستند آمریكاییها كه وقتی در مقابل استدلال
متین كم میآورند، وقتی نمیتوانند استدلالی كه قابل قبول و منطقی باشد
ارائه كنند، متوسل میشوند به زورگویی و چون زورگویی روی جمهوری اسلامی اثر
ندارد یكطرفه اعلان میكنند كه مذاكرات تعطیل! خب، این چه جور مذاكرهای
است؟ این تجربه را هم ما داریم. در هر دو مورد این جوری شد. [
متن كامل]
آقای رضا امیری مقدم: به هر حال آن مذاكرات دستاوردی اگر داشت، دستاوردش عموماً برای دولت عراق بود.
دهم آذر ماه ۱۳۹۰ جشن خروج نیروهای نظامی آمریكا از عراق در منطقه امنیتی الخضراء بغداد برگزار شد.
پایان ماجرای عراق برای آمریكا كمكم فرا میرسید. كاخ سفید تلاش میكرد
كه خروج ذلتبار نظامیانش از باتلاق عراق پس از ۹ سال را به شكلی آبرومند
انعكاس دهد. پس برای خروج نیروهای آمریكایی از عراق، مراسمی تحت عنوان
«جشن» در یكی از كاخهای صدام، با حضور «جو بایدن» معاون وقتِ رییسجمهور
آمریكا برگزار شد.
آقای حسین امیرعبداللهیان:
آمریكا امروز با مشكلات فراوانی كه دارد هدفش از مذاكره این است كه ابهت
جمهوری اسلامی ایران را بشكند اما در عین حال جمهوری اسلامی ایران هم منطقی
برخورد كرده است. میگوید من نگاه میكنم به رفتار تو. رفتار گذشتهات را
دارم، در رفتار گذشتهات هر جایی كه نیاز داری آمدی مذاكره كردی كه یك چیزی
گیرت بیاید و بروی اما من از فرمایش مقام معظم رهبری این گونه میفهمم كه
میگویند دیگر این دفعه من به تو اجازه نمیدهم این جوری بازی كنی.
حضرت آیتالله خامنهای: بحث
میشود حالا این روزها زیاد هم گفته میشود: تعامل با دنیا؛ كه ما معتقد
به تعامل با دنیا هستیم. در تعامل با دنیا باید طرف مقابل را شناخت، اگر
نشناسیم پشت پا خواهیم خورد. پرونده خصوم خودمان را فراموش نكنیم. ممكن است
انسان به رو نیاورید یك وقتی، اشكالی ندارد، شما یك وقتی با یك مسئلهای،
با یك شخصی مواجهید یك كاری را میخواهید انجام بدهید، یك سابقهای هم از
او دارید، مصلحت نمیدانید به رو بیاورید، اشكالی ندارد، اما یادتان نرود
این سابقه. اگر یادتان رفت پشت پا خواهید خورد، ضربه خواهید خورد. حالا
آمریكاییها میگویند ما میخواهیم با ایران مذاكره كنیم. خب، سالهاست
میگویند مذاكره میخواهیم بكنیم. این یك فرصتی نیست كه برای ما به وجود
آوردند. من گفتم اول سال. من خوشبین نیستم. در مسائل خاص مذاكره را منع
نمیكنم مثل مسئله خاصی كه در قضیه عراق مثلاً فرض كنید داشتیم و بعضی از
قضایای دیگر؛ لكن خوشبین نیستم من، چون تجربه من نشان میدهد آمریكاییها
هم غیرقابل اعتمادند، هم غیرمنطقیاند، صادق نیستند در برخوردشان. [
متن كامل]
آقای حسین امیرعبداللهیان:
در شاكله حكومت سیاسی آمریكا بسیار دور از ذهن است كه ما چنین انتظار
خوشبینانهای را داشته باشیم كه گفتگویی شكل میگیرد، مسائل حل میشود،
آمریكا از خوی درندگی خودش فاصله میگیرد. در منطقه خودمان هم داریم
میبینیم كه آمریكا چگونه دارد عمل میكند و در راستای منافعش سلطه و
استعمار خودش را هر روز با روش جدید دارد دنبال میكند.
ایشان یك سری شرایط و و یك سری چارچوبهای منطقی و حكیمانهای را ارائه
دادند كه من فكر میكنم الآن توپ كاملاً در زمین آمریكاست و این
آمریكاییها هستند كه باید در مقابل این گفتمان منطقی انتخاب كنند...
[پایان قسمت پنجم و آخر]
«تجربه مذاكره» مستندی صوتی است كه در پنج قسمت از سوم تا یازدهم آبانماه ۹۲ در
KHAEMENI.IR منتشر
شد و در آن به بازخوانی تجربه مذاكره جمهوری اسلامی ایران و آمریكا در سال
۸۶ در موضوع عراق به روایت اعضای هیأت دیپلماتیك ایرانی مذاكرهكننده با
آمریكا پرداخته شد.