به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران، ایران چهارمین ذخایر بزرگ نفت جهان و نخستین ذخایر گاز جهان (بر اساس پژوهش بی پی) را دارد اما وزن و نفوذ آن در سازمان های بین المللی نفت و گاز مانند اوپک و مجمع کشورهای صادر کننده گاز (جی ای سی اف) با این توان بالقوه همخوانی ندارد.

این موقعیت نه چندان مطلوب در حالی است که زمانی که پیشینه مشارکت ایران در شکل گیری این نهادها را مرور می کنیم در می یابیم که ایران یکی از پنج عضو بنیانگذار اوپک است و ایده ایجاد نهادی متشکل از کشورهای صادر کننده گاز نیز برای اولین بار در ایران شکل گرفت.
 
این مجمع نوپا در سال های اولیه شکل گیری به صورت غیررسمی فعالیت می کرد، به طوری که نخستین اجلاس کارشناسان عالی رتبه کشورهای صادرکننده گاز اسفند سال ١٣٧٩ و به دنبال آن نخستین اجلاس وزیران این مجمع در اردیبهشت ١٣٨٠ در تهران، پایتخت ایران برگزار شد.

کشورهای دارنده ذخایر بزرگ گازی جهان سرمایه گذاری های کلان در بخش زیرساختی، اکتشاف، تولید و حمل و نقل گاز را در دستور کار خود قرار دادند و روز به روز به ضرورت همکاری و تبادل نظر و اطلاعات درباره بازار گاز در میان کشورهای دارنده گاز طبیعی پی بردند؛ به این ترتیب با قرار گرفتن بیش از نیمی از ذخایر گازی جهان در کشورهای روسیه،‌ ایران و قطر‌ نیاز به ایجاد تشکلی که بتواند تحولات بازار گاز را بررسی کند، قوت گرفت.

براساس اين گزارش با وجود این در سال های گذشته نقش و جایگاه ایران در این نهادها تنزل یافت؛ وضعیتی که به نظر می رسد در حال تغییر است و برگزاری پانزدهمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادر کننده گاز در تهران نخستین نشانه آن است.

مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی یی سی اف)‌ هم اکنون ١٣ عضو دائم و ٤ عضو ناظر دارد و کشورهای عضو این مجمع، ٤٢ درصد از تولید گاز جهان، ٦٢ درصد از ذخایر گازی جهان، ٣٨ درصد از شبکه انتقال گاز با خط لوله و ٨٥ درصد از تجارت گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) را در اختیار دارند.

هم اکنون سالی یک بار اجلاس وزیران، سالی دو بار اجلاس هیئت اجرایی و برحسب نیاز جی یی سی اف جلسه های کارشناسی تشکیل می دهد.

 تا کنون نیز مجمع کشورهای صادرکننده گاز دو نشست در سطح روسای جمهور کشورهای عضو برگزار کرده  که نخستین نشست سران جی یی سی اف آبان ماه ١٣٩٠در دوحه قطر و دومین نشست آن تیرماه ١٣٩٢ در مسکو، پایتخت روسیه، برگزار شد.

مجمع کشورهاي صادرکننده گاز زمينه اي براي تعاملات بيشر بين کشورهاي منطقه

با بررسی های همه جانبه و رایزنی با مجامع انرژی یکی از اهداف اصلی مجمع کشورهای صادرکننده گاز، تبادل نظر، تجربه و اطلاعات میان کشورهای صادرکننده گاز در باره مسائل مختلف از جمله بررسی ساختار بازار گاز، طرح های توسعه میدان های گاز، چگونگی صادرات گاز، تجاری سازی و آزاد سازی تجارت گاز طبیعی و چارچوب های قراردادی برای اجرای پروژه های گازی تعیین شده است.

همچنین یافتن راه های بهبود سهم گاز در ترکیب انرژی های مصرفی و استفاده های دیگر از گاز، مانند تبدیل آن به برق و تدوین چارچوب های قراردادی برای اجرای پروژه های گاز، ‌ایجاد اتحاد گازی به منظور تحکیم بازار سوخت، توسعه میدان های گازی، مشارکت و ساماندهی در بازار و نیز ایجاد شرایط مناسب برای تامین انرژی مورد نیاز جهان و مصرف کنندگان و در نهایت ایجاد امنیت عرضه،‌ ثبات بازار و ایجاد درآمد پایدار و تشکلی منسجم برای حذف رقابت های ناسالم، از دیگر اهداف تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز است.

در چنین شرایطی برگزاری نشست وزارتی جی ای سی اف را در تهران باید به فال نیک گرفت و آن را سرآغاز برای حرکت به سوی ایفای نقش فعال تر در نهادهای انرژی بین المللی دانست. 

تراز صادرات گاز کشورمان گویای آن است که ایران در بازار صادرات گاز جهان بازیگر قابل اعتنایی نیست؛ درست برخلاف روسیه و قطر که بزرگ ترین صادر کنندگان گاز از طریق خط لوله و به صورت ال ان جی هستند و به دلیل همین نقش فعال در بازار گاز جهانی در تصمیم سازی های مجمع کشورهای صادر کننده گاز نیز دست بالا را دارند.

آمار جی ای سی اف نشان می دهد که قطر به عنوان بزرگ ترین صادر کننده ال ان جی جهان در سال ٢٠١١ بیش از ١١٣ میلیارد متر مکعب گاز، عمدتا به شکل ال ان جی، صادر کرده است.

از سوی دیگر روسیه در همان حال که یک بازیگر کلیدی در بازار نفت است، در بازار گاز، بویژه صادرات گاز به اروپا، نقش تقریبا انحصاری ایفا می کند. آمار گمرک روسیه نیز نشان می دهد که این کشور در سال گذشته میلادی بیش از ١٧٨ میلیارد متر مکعب گاز صادر کرده است.

در همين راستا بيژن نامدار زنگنه وزیر نفت در گفتگو با خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران، گفت: کشورهاي صادرکننده گاز سالی یکبار به صورت عادی دور هم جمع می شوند که امسال نیز نشست وزارتی این سازمان در تهران برگزار می شود.

وزیر نفت، از انتخاب دبیرکل مجمع به عنوان مهم ترین دستور کار نشست خبر داد  و گفت: شانس احراز پست دبیرکلی GECF از سوی کاندیدای ایران بسیار زیاد است.

برگزاری نمایشگاه توانمندی های صنعت نفت و گاز ایران
 
زنگنه از برگزاری نمایشگاه توانمندی های صنعت نفت و گاز ایران در حاشیه اجلاس GECF در تهران خبر داد و گفت: تلاش شده فضایی فراهم شود تا پیمانکاران و فعالان صنعت گاز ایران بتوانند به صورت مستقیم با مقامات عالی رتبه کشورهای عضو دیدار داشته تا این مسئله منجر به افزایش صدور خدمات فنی و مهندسی آنها شود. 

در پانزدهمین نشست وزارتی GECF ، بررسی مسایل مالی و اداری مجمع، تعیین بودجه ٢٠١٤ ، تعیین برنامه کار دبیرخانه در سال ٢٠١٤ میلادی و ارائه گزارش هایی در مورد بازار گاز، در دستور کار این نشست قرار می گیرد. 

زنگنه وزیر نفت ریاست مجمع صادرکنندگان گاز در سال ٢٠١٣ میلادی را بر عهده دارد، بر این اساس تعیین رئیس هیئت اجرایی مجمع کشورهای صادرکنندگان گاز برای سال ٢٠١٤ میلادی به ترتیب حروف الفبا و نایب رئیس مجمع برعکس حروف الفبا، از دیگر دستورات کاری در نشست این دوره مجمع خواهد بود.


  همچنين سيدمهدي موسوي نژاد عضو کميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي در گفتگو با خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران با اشاره به مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی یی سی اف)‌ گفت: برگزاری پانزدهمین نشست مجمع کشورهای صادر کننده گاز در ایران در عرصه دیپلماسی انرَژی و تمرکز بخش عمده ای از فعالیت های وزارت نفت برای توسعه هر چه سریع تر فازهای میدان گازی پارس جنوبی و تبع آن افزایش ظرفیت تولید و صادرات گاز می تواند سرآغاز روند توسعه و شکوفايي اثتصادي کشور باشد.

وي تصريح کرد: از آنجا که ايران يکي از دارندگاه ذخايرعظيم گازي و داراي ذخاير هيدروکربوري در دنيا مطر ح است و برگزاري  اين اجلاس در تهران مي تواند قابليت کشورمان را در عرصه جهاني نشان دهد.

موسوي نژاد خاطرنشان کرد: برای بهبود جایگاه ایران در بازار جهانی گاز و مشارکت موثر در تصمیم سازی نهادهای زمينه اي براي ارتقاي جايگاه ايران در بين کشورهاي عضو صادرکننده گاز باشد.

گفتني است پانزدهمین اجلاس وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز نیز در سوم نوامبر آینده (١٢ آبان) در تهران برگزار خواهد شد.

اعضای مجمع صادرکنندگان گاز ٤٢ درصد از تولید گاز جهان، ٦٢ درصد از ذخایر گازی جهان، ٣٨ درصد از انتقال گاز با خط لوله و ٨٥ درصد از تجارت گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) را در اختیار دارند.

١٣ کشور الجزایر، بولیوی، مصر، گینه استوایی، ایران، لیبی، نیجریه، قطر، روسیه، ترینیداد و توباگو، ونزوئلا ، امارات متحده عربی و عمان از اعضای این مجمع جهانی به شمار می روند.

هلند، قزاقستان، عراق و نروژ نیز به عنوان عضو ناظر در مجمع کشورهای صادرکننده گاز مطرح هستند.

انتهاي پيام/