به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، یکی از ﻣﻬﻢﺗﺮین وﻇایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ﺑﺮﮔﺰاری کلاسﻫﺎی ﻗﺒﻞ از ازدواج اﺳﺖ. ﻫﺪف کلی برگزاری این کلاس‌ها ارائه ﺧﺪﻣﺎت ﺗﻨظیم ﺧﺎﻧﻮاده و ﻗﺎدر ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺮاجعین ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب روش‌های متنوع ﺟﻠﻮگیری از ﺑﺎرداری اﺳﺖ. در حالی که آموختن روش‌های پیشگیری از بارداری به تنهایی ضامن ﺟﻠﻮگیری از ﻧﺎرﺿﺎیتی و ﺷکست در زﻧﺪگی زﻧﺎﺷﻮیی نیست و زن و مرد ﺑﺎید با آﮔﺎهی ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑیﺸﺘﺮ، زﻧﺪگی ﻣﺸﺘﺮک خود را آغاز کنند.

هدف این کلاس‌ها در اصل باید شناخت زوجین از روحیات یکدیگر و کاهش مشکلات ﭘﺲ از ازدواج باشد. در این کلاس‌ها باید درباره مسائل عاطفی زوجین، مسائل آمیزشی، مبانی دینی ازدواج نیز صحبت شود؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ می‌رسد کلاس‌های قبل از ازدواج در این زمینه از کارایی چندانی ﺑﺮﺧﻮردار نیستند و شنیده‌ها حاکی از آن است که اغلب زوجین به دلیل مفید نبودن و تکراری بودن مباحث این کلاس‌ها تمایلی به شرکت در این کلاس‌ها ندارند.

* در کلاس‌های اجباری قبل از ازدواج چه می‌گذرد؟

کلاس‌های قبل از ازدواج معمولاً بین نیم تا یک ساعت و در بیشتر مراکز به صورت کاملا مجزا برگزار می‌شود. عمده‌ترین مطالبی که در این کلاس‌ها به آنها پرداخته می‌شود توضیح مسائل و غرایز جنسی، آمار طلاق و ازدواج، اتاق خواب، علت‌‌های خیانت، آلت تناسلی، ارگاسم، تغذیه قبل رابطه است. علاوه بر آن به صورت بسیار مختصر به روابط عاطفی و اجتماعی پس از ازدواج و پیشگیری از بروز اختلال در خانواده نیز اشاره می‌شود.

* تأثیر اندک کلاس‌های قبل از ازدواج به دلیل خلاصه‌گویی و ساعت محدود آن

آن طور که از شنیده‌ها برمی‌آید این کلاس‌ها آنطور که باید و شاید مفید و مثمرثمر نیستند. یکی از دﻻیلی که برای ﭘﺎیین ﺑﻮدن تاثیر آﻣﻮزش در کلاسﻫﺎی ﻗﺒﻞ از ازدواج ذکر می‌شود، پراکنده‌گویی و ﻣﺤﺪود کردن آﻣﻮزش‌دﻫﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﻼﺻﻪﮔﻮیی و ﻋﺪم ﻓﺮﺻﺖ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ و ﺑﺤﺚ ﺑﻪ زوجین است. اکثر زوجین ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم کلاس می‌گویند تمایل دارﻧﺪ در کلاسﻫﺎی بیشتری شرکت کنند. ﻋﻠﺖ ایﻦ اﻣﺮ می‌تواﻧﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﺪود این کلاسﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺠﻢ اﻧﺒﻮه اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد نیاز زوجین ﺑﺎﺷﺪ.

اغلب مطالبی که در طول 30 دقیقه کلاس آموزشی گفته می‌شود، کاملاً فرمالیته و تکراری است و خیلی زود سر و ته قضیه را هم می‌آورند. تمام زوجین تند تند برگه‌های امضا شده خود را می‌گیرند و از کلاس خارج می‌شوند. این را دختر جوانی می‌گوید که به تازگی در کلاس‌های قبل از ازدواج شرکت کرده است.

دختر دیگری می‌گوید: من که هیچی نفهمیدم. اطلاعات خودم بیشتر از چیزهایی است که این خانم دکتر گفت. در کل به نظرم شرکت کردن در این کلاس‌ها هدر دادن وقت است و هیچ فایده‌ای ندارد.

یکی دیگر از دختران جوان در خصوص این کلاس‌ها می‌گوید: بزرگترین ایراد این کلاس صحبت‌های بی‌سر و ته است که در کلاس گفته می‌شود. به نظرم اگر در مورد یکی از این موضوعات به صورت کامل صحبت می‌شد، خیلی مفیدتر بود.

کسی نمی‌داند این زوج‌ها که با اطلاعات اندک و درهم و برهم از آزمایشگاه بیرون می‌روند، در آینده با چه مشکلاتی مواجه خواهند شد. آیا کسی می‌تواند مشکلاتی که آنها در خصوص مسایل زناشویی دارند را حل کند؟ آیا آنها برای حل مشکل خود سراغ کارشناس می‌‌روند یا ترجیح می‌‌دهند خودشان مشکلاتشان را حل کنند و یا به راه حل پایانی یعنی طلاق فکر می‌کنند؟

* 50 تا 60 درصد طلاق‌ها به دلیل مشکلات جنسی است

معمولاً به دنبال طلاق، دلایل و توجیهاتی مانند فقر، اختلافات فرهنگی و تحصیلی، اعتیاد و تغییر باورهای جوانان به گوش‌مان می‌خورد، اما نکته‌ای که شاید کمتر به آن می‌پردازند، نقش کلاس‌ها و حتی آزمایش‌های قبل از ازدواج در سلامت ازدواج است. طبق اظهارات اخیر مدیر بخش روانپزشکی سازمان پزشکی قانونی کشور علت 50 تا 60 درصد طلاق‌ها، مشکلات و اختلالات جنسی است. با افزایش آمار طلاق به دلیل مشکلات جنسی، ضرورت پرداختن به کیفیت برگزاری کلاس‌های قبل از ازدواج بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد.

* در کلاس‌های قبل از ازدواج بیشتر به روش‌های پیشگیری از بارداری پرداخته می‌شود

دکتر بهزاد قربانی، مدیر مرکز فوق تخصصی ابن سینا، معتقد است: بسیاری از افراد با مشکلات جنسی روبرو هستند و نمی‌دانند برای درمان و حل مشکلات خود باید به کجا مراجعه کنند. لازم است در زمینه آموزش جنسی اطلاع‌رسانی‌های لازم صورت گیرد.

وی در خصوص کلاس‌های قبل از ازدواج می‌گوید: آموزش‌هایی که قبل از ازدواج به زوجین داده می‌شود، بیشتر به روش‌های پیشگیری از بارداری می‌پردازد و معمولاً زوجین به شرکت در این کلاس‌ها علاقه‌ای نشان نمی‌دهند و آموزش‌های آن را مفید نمی‌دانند.

این دکترای تخصصی اعصاب و روان خاطرنشان می‌کند: لازم است آموزش‌های اولیه به زوجین داده شود و راجع به مسائل آمیزشی، نحوه مقاربت زوجین و اهمیت مسأله زناشویی آموزش‌های لازم داده شود، اما در شرایطی که هیچ مرکزی به صورت تخصصی به آموزش زوجین نمی‌پردازد، آنها اغلب مسائل جنسی و نحوه ارتباط با یکدیگر را از دیگران می‌آموزند که در اکثر مواقع هم اطلاعات مفید و درستی به آنها داده نمی‌شود. در نتیجه ما شاهد افزایش طلاق در جامعه هستیم.

* ضرورت شرکت در کلاس‌های قبل از ازدواج

اما دکتر حاجبی، رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت با دید مثبت‌تری به کلاس‌های آموزشی قبل از ازدواج  نگاه می‌کند. او معتقد است عدم آگاهی جوانان ریشه اصلی بسیاری از طلاق‌هاست و تنها راه آن آموزش و اطلاع‌رسانی وسیع در سطح جامعه است. وی تأکید دارد: کسانی که قصد ازدواج دارند، حتما باید در کلاس‌های قبل از ازدواج شرکت کنند. این کلاس‌ها به آنها کمک خواهد کرد ازدواجی موفق و حساب شده داشته باشند و علاوه بر آن، آگاهی‌های لازم در مورد زندگی مشترک به آنها داده خواهد شد.

* برای جلوگیری از طلاق باید کلاس‌های قبل از ازدواج اجباری داشته باشیم

دکتر سید کاظم فروتن، اورولوژیست و مسئول کلینیک سلامت جنسی خانواده دانشگاه علوم پزشکی شاهد نیز می‌گوید: امروزه سال به سال در جامعه آمار طلاق رو به افزایش است؛ در حال حاضر از هر هفت ازدواج در کشور یکی به طلاق رسمی منجر می‌شود. برای جلوگیری از این اتفاق لازم است کلاس‌های آموزشی قبل از ازدواج اجباری و الزامی داشته باشیم و برای رسیدن به آن هدف راه‌ها را تبیین کنیم و برنامه‌ریزی کنیم و کل کشور را تحت پوشش قرار دهیم. باید به جایی برسیم که دختر و پسر برای ازدواج مجبور باشند تاییدیه نظر مشاور را داشته باشند و ارائه دهند.

* کلاس‌های قبل از ازدواج پختگی لازم را ندارد

دکتر محسنی‌بندپی، نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در خصوص کلاس‌های قبل از ازدواج می‌گوید: کلاس های قبل از ازدواج در حال حاضر در کشور ما بیشتر حالت نمادین دارد و خیلی کاربردی نیست.

دکتر محسنی‌بندپی با بیان اینکه دادن آگاهی به جوانان باید به صورت مداوم باشد، می گوید: این آموزش‌‌ها باید به گونه‌ای باشد که سبب تغییر رفتار در جوانان شود. وی تاکید دارد: کلاس‌های قبل از ازدواج باید به صورت علمی و کارشناسی باشد، اما در حال حاضر این مشاوره‌ها پختگی لازم را ندارد.

* افزایش آگاهی جوانان باید با فرهنگ‌سازی گسترده همراه باشد

نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با اشاره به اینکه آموزش شیوه صحیح زندگی به جوانان با یک تا دو جلسه امکان‌پذیر نیست، می‌گوید: برای افزایش آگاهی جوانان باید فرهنگ‌سازی به صورت گسترده در جامعه انجام شود؛ به گونه‌ای که تغییر رفتار در جوانان نهادینه شود.

وی علل مختلفی را برای افزایش آمار طلاق می‌شمارد و بیان می‌کند: یکی از دلایل طلاق، نداشتن آگاهی و نبود آموزش‌های کافی است. با بالا بردن کیفیت خدمات مشاوره و آموزش مداوم به جوانان می‌توان آگاهی جوانان را تا حد قابل توجهی بالا برد.

* مداخله برای افزایش دانش و مهارت جنسی زوجین باید با نیازسنجی همراه باشد

دکتر سید علی آذین، مسئول کلینیک سلامت جنسی مرکز فوق تخصصی ابن سینا نیز در گفتگو با خبرنگار دخت ایران به مزایا و کاستی‌های کلاس های مشاوره قبل از ازدواج اشاره کرد و گفت: کلاس‌های آموزشی قبل از ازدواج که در حال حاضر ارائه می‌شوند با منطق و توجیه کاملاً قابل قبولی شکل گرفته‌اند. در خلاء آموزشی فعلی در خصوص مهارت‌های زندگی و سلامت جنسی، چنین مداخلاتی بالقوه می‌توانند بسیار قابل دفاع باشند؛ اما مشکلی که گاه در طراحی و اجرای برخی مداخلات حوزه سلامت به چشم می‌خورد آن است که مراحل  کار به خوبی و به شکل کامل طی نمی‌شوند.

وی افزود: مداخله برای افزایش دانش و مهارت‌های جنسی زوجین باید قاعدتاً با نیازسنجی همراه باشد و محتوای آموزشی و راهبردهای آموزشی براساس نتایج نیازسنجی تعیین شوند. پس از طراحی مداخله اغلب نیاز به اجرای مقدماتی یا مطالعه راهنما (پایلوت) وجود دارد و بالاخره اگر برنامه از این مرحله نیز موفق عبور کرد، در مورد اجرای گسترده‌تر برنامه تصمیم‌گیری می‌شود. به علاوه در تمام مدت اجرای برنامه، پایش استانداردها یک اصل اساسی است. به زبان ساده باید مطمئن شویم آیا همان کاری که می‌خواستیم توسط همان افراد واجد شرایط به همان شیوه‌ای که بنا بوده و برای همان مخاطب مدنظر در حال اجرا است یا خیر؟ و بالاخره آن که لازم است پس از گذشت فاصله زمانی خاصی از اجرا، نتایج کار و میزان انطباق آنها با اهدافی که در نظر داشتیم، مورد ارزشیابی قرار گیرد.

* میزان کارایی کلاس‌های مشاوره قبل از ازدواج چندان مثبت نیست

این دکتر متخصص پزشکی اجتماعی در ادامه بیان کرد: در مورد این دوره‌های آموزشی به نظر من خلاءهای جدی در برخی از این مراحل وجود دارد. اگرچه اظهار نظر دقیق در این خصوص به شواهد پژوهشی نیاز دارد، ولی برداشت من و بسیاری از همکاران به واسطه بازخوردهایی که از مردم داده می‌شود، نسبت به کارایی این آموزش‌ها چندان مثبت نیست. بسیاری از زوج‌ها این برنامه‌ها را جدی نمی‌گیرند و به ویژه آقایان از شرکت مؤثر در آنها طفره می‌روند.

* ما در مقابل وقت و نیازهای برآورده نشده زوج‌های جوان مسئول هستیم

مسئول کلینیک سلامت جنسی مرکز فوق تخصصی ابن سینا در پایان گفت: اگرچه در بهره‌مندی مردم از خدمات سلامت، موضوع اجبار هم برای خود در مواردی یک استراتژی محسوب می‌شود، اما شاهد هستیم که اجباری بودن این آموزش‌ها بدون آن که به کیفیت و محتوای آنها پرداخته شود، ما را به هدف خود که ازدواج حساب شده و موفق‌تر، حفظ صمیمیت و تعهد زوجین و زندگی جنسی سالم‌تر است نمی‌رساند. به هرحال باید بپذیریم نفس وجود چنین برنامه‌هایی یک گام مثبت به جلو است. اما باید همه در برابر منابع مادی و معنوی که صرف این برنامه می‌شود و وقت و نیازهای برآورده نشده زوج‌های جوان احساس مسئولیت بیشتری داشته باشیم.

* ضرورت ایجاد کلینیک‌های سلامت خانواده

به راستی ما چقدر فضاهایی را برای مشورت گرفتن زن و شوهری که در ارضای غرایزشان مشکل دارند و در حل مشکلاتشان ناتوان هستند، آماده کردیم؟ چقدر از این مراکز در کشور ایجاد شده است؟ چقدر ما افرادی را برای رسیدگی به این مشکلات زناشویی تربیت کرده‌ایم؟ ما در کشور هر نوع رشته‌ای داریم جز همین رشته نیازهای عاطفی و جنسی زناشویی و رفتارهای ناشی از آن.

همانطور که دکتر سید کاظم فروتن، اورولوژیست و مسئول کلینیک سلامت جنسی خانواده دانشگاه علوم پزشکی شاهد می‌گوید، نه تنها زن و شوهرهای ما باید آموزش ببینند، بلکه باید مکان‌هایی به نام کلینیک‌های سلامت خانواده وجود داشته باشد تا مشکلات جسمی، جنسی و سلامت روان افراد مورد بررسی قرار گیرد. باید در هر استانی یک کلینیک سلامت خانواده وجود داشته باشد، تا بتوانیم معضل مشکلات زناشویی را برطرف کنیم. این کلینیک‌ها باید راه‌اندازی شود و افرادی امین، متعهد و عالم برای خدمت به خانواده‌ها آموزش داده شوند. اگر این گونه شود زندگی‌های ما کمتر دچار مشکل می‌شود و اگر مشکلی ایجاد شد می‌دانیم به کجا مراجعه کنیم.