"سيد عليرضا قهاري" رييس انجمن مفاخر معماري ايران به خبرنگار حوزه ميراث فرهنگي باشگاه  خبرنگاران گفت: ترکمن های ایران در شرق دریای خزر، منطقه ترکمن صحرا و اطراف رودخانه های اترک و گرگان رود سکونت دارند از شهرهای مهم ترکمن های استان گلستان می توان به  گنبد کاووس،  بندر ترکمن، کلاله، آق قلا، گمیشان، مراوه تپه، سیمین شهر و اینچه برون اشاره كرد.

وي افزود:ترکمن های ایران از اقوام ترک تبار و مسلمان ایرانی هستند که به زبان ترکمنی سخن می‌گویند و از نظر فرهنگی با سایر مردمان ترک گروه زبان های اغوز نظیر آذربایجانی ها و ترک های استانبولی نزدیک هستند.
 
قهاري تصريح كرد:ترکمن صحرا که اکثریت نسبی جمعیت آن را ترکمن ها تشکیل می دهد، جلگه ای‌‌ رسوبی هموار است که از عقب نشینی دریای خزر و تجمع رسوب های رودهایی نظیر اترک و آق سو به  وجود آمده، این جلگه عریض ترین بخش جلگه های کاسپینی بوده که استان های گلستان و خراسان شمالی را در بر می گیرد و با طول 400 کیلومتر از غرب به شرق گسترده است.
 
رييس انجمن مفاخر معماري ايران بيان كرد: ترکمن صحرا و دشت گرگان، تاریخی بسیار کهن دارد این منطقه به همراه شهرها و حوزه های باستانی معروف چون داهه (دهستان)، نیشابور، مرگیانا (مرو)، نیسا  (نسا)، تپورستان (طبرستان) و کومش، تاریخ با ارزشی بوجود آورده اند.
 
وي اظهار داشت:قدیمی ترین یافته های باستان شناسی منطقه شمال (سفالینه ها و دست ساخته های بشر که در شمال گنبد کاووس یافت شده) پیشینیه سکونت و زیست را در منطقه ترکمن صحرا به بیش از هفت هزار  سال پیش می رساند.
 
قهاري تصريح كرد:گنبد کاووس - مرکز ترکمن صحرا - که نام خود را از بلندترین برج آجری دنیا (که یک هزار سال پیش بنا یافته است) گرفته، دومین شهر بزرگ استان گلستان پس از گرگان  بوده از این شهر در دوران باستان به نام هیرکان یاد شده است.
 
رييس انجمن مفاخر معماري ايران بيان كرد:اين شهر سالیان طولانی، هنگام حکمرانی آل زیار، پایتخت ایران بوده شهر کنونی (پس از نابودی کامل بواسطه زلزله) از نو، به سال 1305 در دوران پهلوی اول  بنیان نهاده شد و به سپاس از قابوس بن وشمگیر، سلطان آل زیاری نام آن را گنبد قابوس (که اکنون به گنبد کاووس تغییر یافته است) نهادند و نقشه اصلی این شهر توسط شهرسازان آلمانی با الگوی شطرنجی طراحی شده  و جزء اولین شهرهای ایرانی است که دارای بلدیه (شهرداری) بوده است.
 
وي اظهار داشت :اینچه برون (دماغه باریک)، شهری مرزی در شهرستان گنبد کاووس و مرکز بخش  داشلی برون  بوده و در زمان های قدیم اطراق گاه مسافران خیوه و استرآباد بوده است.
 
قهاري تصريح كرد:  ساکنین اینچه برون از طایفه یموت (ترکمن) هستند  زمین های اطراف اینچه برون شوره زار بوده و تالاب های آلما گل و آلا گل که از دیدنی های آن است.
 
رييس انجمن مفاخر معماري ايران ادامه داد:اینچه برون محل اصلی وقوع حوادث کتاب "آتش بدون دود" اثر نویسنده نامدار ایرانی نادر ابراهیمی است.
 
گفتني است؛انجمن مفاخر معماري ايران در نود و پنجمین گفتمان هنر و معماری که با همكاري موسسه مطالعات منظر پایدار30 مرداد در موزه هنرهای دینی امام علی(ع )  برگزار مي شود به شهر اينچه برون مي پردازد./ص