نقش حجامت در پیشگیری و درمان بیماری‌ها
در منابع طب اسلامی و طب سنتی حجامت به عنوان یكی از اركان مهم درمان ذكر شده است و بیماری‌هاي گوناگون را درمان مي‌كند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به عنوان پیشگیری و درمان همه بیماری‌ها شمرده شده است و در مورد بیماری‌هاي خاص و درمان تمامی بیماری‌هاي ناشی از غلبه خون توصیه شده است.
به گزارش
مجله شبانه باشگاه
خبرنگاران، حجامت به روشی از خونگیری اطلاق مي‌شود كه برای درمان بعضی از بیماری‌ها به كار مي‌رود و دارای سابقه تاریخی هفت هزارساله است.
حجامت به عنوان یك سنت پسندیده در روایات وسیره پیامبران و ائمه اطهار(ع) مطرح شده و در طب سنتی به عنوان ركن درمان به حساب مي‌آید به زبان علمی از حجامت به
(scarification؛wetcuppinq؛bloodiettinq؛drycuppinq) تعبیر مي‌شود كه البته با توجه به مفاهیمی كه از دیدگاه اسلام به دست مي‌آید واژه‌هاي نامبرده كامل نیستند.
روش انجام حجامت چگونه است؟
پس از معاینه و اخذ شرح حال از بیمار موضعی كه برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی گشته سپس با لیوان حجامت كه به صورت یكبارمصرف ساخته شده به مدت چند دقیقه بادكش مي‌شود بعد از ایجاد انبساط چند خراش سطحی ایجاد مي‌شود آنگاه به تناسب وضعیت جسمی، بالینی وعروقی بیمار در سه تا پنج مرحله از وی خون گرفته مي‌شود.
مجموع این عملیات در مدت حدود 20 دقیقه انجام مي‌شود كه خون گرفته شده حداكثر به 50 تا 70 سی سی می‌رسد. در حجامت خشك مرحله خونگیری انجام نمي‌شود.
حجامت تا چه حد جنبه علمی دارد؟
تلاش علمی برای توجیه حجامت در جهان شروع شده است و تالیفاتی نیز در این زمینه منتشر شده است «حجامت یك روش درمانی آزموده» حاصل پژوهشی است كه دكتر یوهان آبله در كشور آلمان انجام داده است.
برخی از متخصصان آمریكایی نیز تحقیقاتی در زمینه حجامت منتشر کرده‌اند و یكی از كلینیك‌هاي مجهز پژوهشی پیرامون حجامت در آمریكا تاسیس شده و در حال بررسی علمی حجامت است در برخی از كشورهای آسیایی نیز اثر درمانی حجامت مورد توجه است. در برخی از كشورهای آسیایی نیز اثر حجامت بر روی بیماری‌های خاص مورد مطالعه قرارگرفته و گزارش آن منتشر شده است.
حجامت تا چه حد ارزش درمانی دارد؟
در منابع طب اسلامی و طب سنتی حجامت به عنوان یكی از اركان مهم درمان ذكر شده است و بیماری‌هاي گوناگون را درمان مي‌كند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به عنوان پیشگیری و درمان همه بیماری‌ها شمرده شده است و در مورد بیماری‌هاي خاص و درمان تمامی بیماری‌هاي ناشی از غلبه خون توصیه شده است. بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا و سودا نیز از طریق حجامت قابل دفع است.
حجامت در درمان چه بیماری‌هایی به كار می‌رود؟
حجامت در مورد بیمارهای هایپرلیپیدمی (چربی خون بالا)؛ دیابت غیر وابسته به انسولین؛ دردهای عضلانی؛ سردردهای عصبی و میگرنی؛ بیماری‌هاي پوستی شامل آكنه؛ پسوریازیس؛ آلرژی‌هاي دارویی؛ غذایی؛ فصلی؛ اعتیاد به مواد مخدر؛ بیماری‌هاي انسدادی عروق كرونر؛ عوارض بعد ازیائسگی (منوپوز) دردهای قاعدگی در زنان و دوشیزگان (دیسمونوره) و برخی بیماری‌های عفونی؛ هورمونی و غدد كاربرد دارد.
مزیت‌هاي حجامت نسبت به ديگر روش‌هاي درمانی
به طوركلی حجامت یك روش درمانی بدون عوارض جانبی است و اگر به صورت تخصصی از آن استفاده شود، برتری‌هاي فراونی نسبت به روش‌هاي درمانی جاری مانند مصرف داروهای شیمیایی و جراحی دارد. مزیت‌هاي درمان با حجامت را مي‌توان به طورخلاصه بدین شرح بیان كرد:
1- حجامت یك روش درمانی بدون عوارض جانبی است.
2- حجامت برای تمامی سنین (به جز چهارماه اول زندگی) كاربرد دارد.
3- حجامت با حداقل توان فنی و تجهیزات اجرایی مي‌تواند بیماری‌هاي سخت و مزمن را درمان كند.
4- حجامت هیچگونه وابستگی فنی؛ علمی و ابزاری به خارج از كشور ندارد.
5- حجامت یك رفتاردرمانی سرپایی است و نیازی به تجهیزات بیمارستانی ندارد.
6- در حجامت فاكتورهای مداخله‌گر وجود ندارد و یك رفتار كامل موجب درمان مي‌شود.
7- حجامت یك دستوردینی است توان جلب تاثیرات روانی در آن بالا است و از این طریق علاوه بر افزایش سطح درمان‌پذیری موجب تقویت فرهنگ و اعتقادات مذهبی و ارتباط انسان با خدا مي‌شود.
چه افرادی نباید حجامت کنند
حجامت پیشگیرانه خطرآفرین نیست و به منظور پیشگیری از بیماری‌ها مي‌توان هرسال حداقل در فصل بهار حجامت كرد و حداقل فاصله زمانی برای حجامت از یك بار در ماه شروع مي‌شود تا چهل سالگی چهل روز یك بار؛ پنجاه سالگی پنجاه روز یكبار و... ولی حجامت درمانی اگر توسط افراد غیر مطلع انجام شود، ممكن است موجب درمان نشده یا اشكالاتی را پدید آورد. در مورد افراد زیر نباید حجامت كرد:
1- افرادی كه با تعریف طب اسلامی و طب سنتی دچارغلبه شدید بلغم هستند.
2- كودكان از بدو تولد تا چهار ماهگی
3- زنان باردار تا ماه چهارم بارداری
4- زنان در ایام عادت ماهیانه
5- افراد دارای كمبودپلاكت خون
زمان‌های حجامت
حجامت در همه وقت مجاز نیست و در روایات اسلامی زمان‌های خاصی برای موثرتر بودن آن توصیه شده است.
حجامت به لحاظ ماه شمسی: تقویم سُریانی یا رومی از چند هزار سال قبل تاکنون در خاورمیانه رواج داشته است. در احادیث اسلامی هفتم حزیران بهترین روز حجامت در طول سال معرفی شده و در ادامه آن آمده است که اگر به انجام حجامت در این روز موفق نشدید چهاردهم حزیران نیز می‌توانید به این کار مبادرت کنید. ماه حزیران ششمین ماه تقویم سریانی است که بین ایار و تموز قرار دارد. حزیران 30 روز دارد و امسال از 24 خرداد آغاز و به 22 تیر ختم می‌شود.
هفتم و چهاردهم حزیران در سال 1391 بر 30 خرداد و 6 تیر مطابق آمده است. هر ساله یک یا دو روز جابه‌جایی در تطبیق این دو تقویم شمسی دیده می‌شود. پزشکان طب سنتی هر ساله این دو روز مهم حجامت را محاسبه کرده و به بیماران خود اعلام قبلی می‌دهند.
حجامت به لحاظ ماه قمری: طبق حدیثی که از امام رضا(ع) منقول است حجامت در روزهای 12 تا 15 ماه قمری تاثیر بیشتری دارد. این مسئله به کامل بودن ماه قمری مربوط است و شبیه اثر کره ماه بر جذر و مد آب دریا و رودخانه است. در مرتبه بعدی می‌توان روزهای 10 تا 23 ماه قمری را لحاظ کرد.
حجامت به لحاظ روزهای هفته: در گذشته برخی عقیده داشتند حجامت در روزهای فرد خصوصا عصر یکشنبه و صبح پنجشنبه اثر بیشتر دارد. در عوض در روزهای چهارشنبه و جمعه نباید حجامت کرد. حجامت در ظهر روز جمعه بسیار زیان‌آور است.
حجامت به لحاظ فصول سال: بنابر همان باور بهترین اوقات حجامت به جز حزیران، زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز. در فصل زمستان (خصوصاً دی ماه) و فصل تابستان (بجز 14 حزیران که ذکر شد) حجامت اثر اندکی خواهد داشت.
توصیه‌های بعد از حجامت
1. تا دوازده ساعت سیگار نکشید.
2. تا 24 ساعت ورزش یا کار سنگین نکنید.
3. تا 24 ساعت ماهی و لبنیات و غذای شور و غذاهای سرد و تند و تیز مصرف نکنید.
4. دوازده ساعت پس از حجامت می‌توانید حمام کنید. / دنیای اقتصاد
حجامت به عنوان یك سنت پسندیده در روایات وسیره پیامبران و ائمه اطهار(ع) مطرح شده و در طب سنتی به عنوان ركن درمان به حساب مي‌آید به زبان علمی از حجامت به
(scarification؛wetcuppinq؛bloodiettinq؛drycuppinq) تعبیر مي‌شود كه البته با توجه به مفاهیمی كه از دیدگاه اسلام به دست مي‌آید واژه‌هاي نامبرده كامل نیستند.
روش انجام حجامت چگونه است؟
پس از معاینه و اخذ شرح حال از بیمار موضعی كه برای حجامت تعیین شده است ضدعفونی گشته سپس با لیوان حجامت كه به صورت یكبارمصرف ساخته شده به مدت چند دقیقه بادكش مي‌شود بعد از ایجاد انبساط چند خراش سطحی ایجاد مي‌شود آنگاه به تناسب وضعیت جسمی، بالینی وعروقی بیمار در سه تا پنج مرحله از وی خون گرفته مي‌شود.
مجموع این عملیات در مدت حدود 20 دقیقه انجام مي‌شود كه خون گرفته شده حداكثر به 50 تا 70 سی سی می‌رسد. در حجامت خشك مرحله خونگیری انجام نمي‌شود.
حجامت تا چه حد جنبه علمی دارد؟
تلاش علمی برای توجیه حجامت در جهان شروع شده است و تالیفاتی نیز در این زمینه منتشر شده است «حجامت یك روش درمانی آزموده» حاصل پژوهشی است كه دكتر یوهان آبله در كشور آلمان انجام داده است.
برخی از متخصصان آمریكایی نیز تحقیقاتی در زمینه حجامت منتشر کرده‌اند و یكی از كلینیك‌هاي مجهز پژوهشی پیرامون حجامت در آمریكا تاسیس شده و در حال بررسی علمی حجامت است در برخی از كشورهای آسیایی نیز اثر درمانی حجامت مورد توجه است. در برخی از كشورهای آسیایی نیز اثر حجامت بر روی بیماری‌های خاص مورد مطالعه قرارگرفته و گزارش آن منتشر شده است.
حجامت تا چه حد ارزش درمانی دارد؟
در منابع طب اسلامی و طب سنتی حجامت به عنوان یكی از اركان مهم درمان ذكر شده است و بیماری‌هاي گوناگون را درمان مي‌كند و به صورت اختصاصی در منابع طب اسلامی به عنوان پیشگیری و درمان همه بیماری‌ها شمرده شده است و در مورد بیماری‌هاي خاص و درمان تمامی بیماری‌هاي ناشی از غلبه خون توصیه شده است. بوعلی سینا اعتقاد دارد صفرا و سودا نیز از طریق حجامت قابل دفع است.
حجامت در درمان چه بیماری‌هایی به كار می‌رود؟
حجامت در مورد بیمارهای هایپرلیپیدمی (چربی خون بالا)؛ دیابت غیر وابسته به انسولین؛ دردهای عضلانی؛ سردردهای عصبی و میگرنی؛ بیماری‌هاي پوستی شامل آكنه؛ پسوریازیس؛ آلرژی‌هاي دارویی؛ غذایی؛ فصلی؛ اعتیاد به مواد مخدر؛ بیماری‌هاي انسدادی عروق كرونر؛ عوارض بعد ازیائسگی (منوپوز) دردهای قاعدگی در زنان و دوشیزگان (دیسمونوره) و برخی بیماری‌های عفونی؛ هورمونی و غدد كاربرد دارد.
مزیت‌هاي حجامت نسبت به ديگر روش‌هاي درمانی
به طوركلی حجامت یك روش درمانی بدون عوارض جانبی است و اگر به صورت تخصصی از آن استفاده شود، برتری‌هاي فراونی نسبت به روش‌هاي درمانی جاری مانند مصرف داروهای شیمیایی و جراحی دارد. مزیت‌هاي درمان با حجامت را مي‌توان به طورخلاصه بدین شرح بیان كرد:
1- حجامت یك روش درمانی بدون عوارض جانبی است.
2- حجامت برای تمامی سنین (به جز چهارماه اول زندگی) كاربرد دارد.
3- حجامت با حداقل توان فنی و تجهیزات اجرایی مي‌تواند بیماری‌هاي سخت و مزمن را درمان كند.
4- حجامت هیچگونه وابستگی فنی؛ علمی و ابزاری به خارج از كشور ندارد.
5- حجامت یك رفتاردرمانی سرپایی است و نیازی به تجهیزات بیمارستانی ندارد.
6- در حجامت فاكتورهای مداخله‌گر وجود ندارد و یك رفتار كامل موجب درمان مي‌شود.
7- حجامت یك دستوردینی است توان جلب تاثیرات روانی در آن بالا است و از این طریق علاوه بر افزایش سطح درمان‌پذیری موجب تقویت فرهنگ و اعتقادات مذهبی و ارتباط انسان با خدا مي‌شود.
چه افرادی نباید حجامت کنند
حجامت پیشگیرانه خطرآفرین نیست و به منظور پیشگیری از بیماری‌ها مي‌توان هرسال حداقل در فصل بهار حجامت كرد و حداقل فاصله زمانی برای حجامت از یك بار در ماه شروع مي‌شود تا چهل سالگی چهل روز یك بار؛ پنجاه سالگی پنجاه روز یكبار و... ولی حجامت درمانی اگر توسط افراد غیر مطلع انجام شود، ممكن است موجب درمان نشده یا اشكالاتی را پدید آورد. در مورد افراد زیر نباید حجامت كرد:
1- افرادی كه با تعریف طب اسلامی و طب سنتی دچارغلبه شدید بلغم هستند.
2- كودكان از بدو تولد تا چهار ماهگی
3- زنان باردار تا ماه چهارم بارداری
4- زنان در ایام عادت ماهیانه
5- افراد دارای كمبودپلاكت خون
زمان‌های حجامت
حجامت در همه وقت مجاز نیست و در روایات اسلامی زمان‌های خاصی برای موثرتر بودن آن توصیه شده است.
حجامت به لحاظ ماه شمسی: تقویم سُریانی یا رومی از چند هزار سال قبل تاکنون در خاورمیانه رواج داشته است. در احادیث اسلامی هفتم حزیران بهترین روز حجامت در طول سال معرفی شده و در ادامه آن آمده است که اگر به انجام حجامت در این روز موفق نشدید چهاردهم حزیران نیز می‌توانید به این کار مبادرت کنید. ماه حزیران ششمین ماه تقویم سریانی است که بین ایار و تموز قرار دارد. حزیران 30 روز دارد و امسال از 24 خرداد آغاز و به 22 تیر ختم می‌شود.
هفتم و چهاردهم حزیران در سال 1391 بر 30 خرداد و 6 تیر مطابق آمده است. هر ساله یک یا دو روز جابه‌جایی در تطبیق این دو تقویم شمسی دیده می‌شود. پزشکان طب سنتی هر ساله این دو روز مهم حجامت را محاسبه کرده و به بیماران خود اعلام قبلی می‌دهند.
حجامت به لحاظ ماه قمری: طبق حدیثی که از امام رضا(ع) منقول است حجامت در روزهای 12 تا 15 ماه قمری تاثیر بیشتری دارد. این مسئله به کامل بودن ماه قمری مربوط است و شبیه اثر کره ماه بر جذر و مد آب دریا و رودخانه است. در مرتبه بعدی می‌توان روزهای 10 تا 23 ماه قمری را لحاظ کرد.
حجامت به لحاظ روزهای هفته: در گذشته برخی عقیده داشتند حجامت در روزهای فرد خصوصا عصر یکشنبه و صبح پنجشنبه اثر بیشتر دارد. در عوض در روزهای چهارشنبه و جمعه نباید حجامت کرد. حجامت در ظهر روز جمعه بسیار زیان‌آور است.
حجامت به لحاظ فصول سال: بنابر همان باور بهترین اوقات حجامت به جز حزیران، زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز. در فصل زمستان (خصوصاً دی ماه) و فصل تابستان (بجز 14 حزیران که ذکر شد) حجامت اثر اندکی خواهد داشت.
توصیه‌های بعد از حجامت
1. تا دوازده ساعت سیگار نکشید.
2. تا 24 ساعت ورزش یا کار سنگین نکنید.
3. تا 24 ساعت ماهی و لبنیات و غذای شور و غذاهای سرد و تند و تیز مصرف نکنید.
4. دوازده ساعت پس از حجامت می‌توانید حمام کنید. / دنیای اقتصاد
