به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد   ، قيام مسجد گوهرشاد اعتراض شديد مردم مشهد به حکومت ديکتاتوري رضاخان و دين ستيزي او بود. شهر مشهد پس از انعکاس اخبار کشف حجاب درساير شهرهاي ايران، ملتهب شده بود و با درايت و رهبري مراجع و علماي شهر، با قيام مسجد گوهرشاد اعتراض شان را به حکومت نشان دادند. اما اين قيام تاريخي ابعاد گسترده اي دارد که مرورشان ما را بيشتر با زواياي آن آشنا مي کند. فصلنامه تاريخ پژوهي دانشکده ادبيات دانشگاه فردوسي در شماره ۴۵ -۴۴ به اين واقعه اشاراتي دارد:

۱ - دستگيري و تبعيد علماي مشهد هم چون آيت ا... حاج حسين آقا قمي، آقازاده، آشتياني، شيخ مهدي واعظ و...

۲ - دستگيري طلاب، بنا بر گزارش نظميه مشهد تعداد ۱۸ نفر از طلابي که در جريان قيام مسجد دستگير شده بودند به سمنان اعزام شدند، اين طلاب اغلب در مدرسه ميرزاجعفر، مدرسه خيرات خان، مدرسه دو در، مدرسه عباسقلي خان، مدرسه پايين پا و مدرسه ابدال خان مشغول تحصيل بوده اند. بنا بر گزارشي، عده اي از طلاب، کسبه بازار را تشويق مي کردند که دکان هاي خود را باز نکنند و در مسجد گوهرشاد حضور يابند.

۳ - ۴۶ نفر از کسبه و اهالي مشهد که جزو دستگيرشدگان مسجد بودند براي هر کدام دو ماه حبس يا تنبيه در نظر گرفته شد. هم چنين ۹۶ نفر از ساکنان اطراف مشهد دستگير و مرخص شدند.

۴ - دستگيري و زنداني شدن برخي کارکنان آستان قدس رضوي، انفصال از خدمت و...

۵ - تبعيد ۱۵ نفر از اتباع خارجي، بنا برگزارش سرهنگ نوايي اين افراد در جريان قيام نقش داشته اند، بنابراين پيشنهاد تبعيد يا اخراج آنان از دولت خواسته شد و ۱۲ نفر به تدريج از مشهد خارج شدند.

تعداد مجروحان و شهيدان اين واقعه در اسناد و نقل ها متفاوت است. مرحوم بهلول گنابادي که از رهبران اين قيام به شمار مي آيد از ۶۷ نفر مجروح سخن به ميان آورده است. برخي ۴۹ نفر و ارقامي نيز در همين حدود ذکر شده است. اما درباره تعداد شهداي قيام مسجد گوهرشاد نيز گزارش هاي متفاوتي وجود دارد.

علي محمد نجات، طلبه مدرسه دودر، که در جريان قيام دستگير و به سمنان تبعيد شد، از شاهدان ماجرا است. او تعداد ۲۸ نفر کشته را ذکر کرده است، ضمن اين که در جايي ديگر اين آمار از قول وي چنين آمده، استعداد کشته ها در روز اول، حدود ۷۰ تا ۸۰ نفر است... ميان آن مسجد خيلي مشکل بود راه رفتن (که کشته نباشد) صحن مسجد پر از کشته بود، خيلي به زحمت رد مي شديم که پا روي کشته يا مجروح نگذاريم... وقتي من از دالان شبستان رد مي شدم تا دو متري همه مغز و کله هاي مردم که داغان شده و به در و ديوار چسبيده بود از نزديک قابل مشاهده بود. يکي از رانندگان حمل جنازه ها، ۱۶۷۰ نفر کشته را اعلام کرده است. مرحوم بهلول گنابادي نيز از راويان و رهبران قيام، آماري از کشته شدگان را ارائه داده است: «بعد از نماز ظهر (جمعه) اول کاري که بنده انجام دادم، دفن مرده ها و رسيدگي به زخمي ها بود.» وي تعداد کشته هاي حمله اول نظاميان در روز جمعه را ۲۲ کشته ذکر کرده ۱۴ نفراز کشته ها طرفدار بنده و ۸ نفر نظامي بودن/سد