ميدل ايست آنلاين: شکست محاسباتي ترکيه در منطقه
پايگاه اينترنتي ميدل ايست آنلاين در گزارشي به قلم فوليا اوزرکان نوشت: به عقيده تحليلگران، سياست خارجي قاطعانه ترکيه که خود را الگويي در جهان اسلام مي داند، در پي مداخله ارتش مصر که به برکناري محمد مرسي، رئيس جمهور اين کشور منجر شد، به نوعي با شکست رو به رو شده است.
به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، حزب حاکم عدالت و توسعه ترکيه - که با گسترده ترين اعتراضات در دوره حکومت ده ساله خود رو به رو شده است- روابط نزديکي با مرسي و حزب اخوان المسلمين وابسته به وي برقرار کرده بود.
برکناري نخستين رئيس جمهور مصري که به شيوه اي دموکراتيک انتخاب شده بود، موجب حيرت ترکيه شد؛ کشوري که جايگاه خود را به عنوان قدرت منطقه اي و الگوي دموکراسي در خاورميانه به شيوه اي بلندپروازانه ارتقا داده است.
مارک پيريني، از کارشناسان موسسه کارنگي اروپا گفت: من که کارشناس مسائل خاورميانه هستم، ترديد دارم مصري ها ترکيه را به عنوان الگوي جهاني قبول داشته باشند.
وي افزود : از نظر مصري ها ترکيه تنها از نظر سياست اقتصادي که در پيش گرفته است مي تواند الگو محسوب شود؛ سياستي که موجب تنظيم و رشد اقتصادي اين کشور از سال 2001 تاکنون شده است.
حزب عدالت و توسعه تحت رياست رجب طيب اردوغان، نخست وزير ترکيه - که هم اکنون به عنوان نخست وزيري مستبد تلقي مي شود- از سال 2002 به طور پياپي در سه دوره انتخابات پارلماني پيروز شده و توانسته است در اين دوره موجب رونق و شکوفايي اقتصادي ترکيه شود و به عصر دولت هاي ائتلافي بي ثباتي که با کودتاهاي نظامي در اين کشور به قدرت رسيده بودند پايان دهد.
دولت اردوغان که زماني نزديک ترين متحد اسرائيل در جهان اسلام به شمار مي رفت، از خلاء قدرت اعراب در پي قيام هاي مردمي در منطقه براي تقويت قدرت نرم خود و نشان دادن خود به عنوان الگويي که توانسته است دموکراسي و اسلام را يکجا اجرا کند، بهره برده است .
وي در کنگره سالانه حزبش که ماه سپتامبر برگزار شد ، خطاب به جمعيتي که در سالني ورزشي در آنکارا گرد آمده بودند گفت : ما به همه نشان داديم امکان برقراري دموکراسي پيشرفته در کشوري که اکثر جمعيت آن مسلمان هستند وجود دارد. ما به الگويي براي کشورهاي اسلامي تبديل شده ايم.
مرسي از جمله 100 مهمان خارجي بود که در اين نشست شرکت کرده بود؛ نشستي که در آن اردوغان براي سومين و البته آخرين بار به رياست حزب عدالت و توسعه منصوب شد ، چرا که احتمال مي رود وي در انتخابات رياست جمهوري سال آينده ترکيه شرکت کند.
اردوغان يک روز پس از برکناري مرسي از سمت رياست جمهوري تعطيلات خود را نيمه کاره گذاشت تا نشستي فوق العاده با رئيس دستگاه اطلاعاتي و اعضاي دولتش برگزار کند.
وي جمعه هفته پيش مداخله ارتش مصر براي برکناري مرسي را محکوم کرد و گفت : کساني که به اسلحه هاي خود و قدرت رسانه ها تکيه کرده اند، قادر به برقراري دموکراسي نيستند. دموکراسي تنها از طريق راي گيري به دست مي آيد.
اوزدم سنبرک، ديپلمات کهنه کار و معاون سابق وزارت خارجه ترکيه معتقد است اين کشور صلاحيت خود را براي تبديل شدن به الگو از دست نداده است، اما ارزيابي سياست خارجي حزب عدالت و توسعه از جهان اسلام غلط از آب درآمده است.
وي گفت: ترکيه در منطقه خاورميانه مورد بي اعتنايي قرار گرفته است. امروز ديگر روشن است که ترکيه آنگونه که ادعا مي کند، خاورميانه را نمي شناسد.
متحدان اصلي ترکيه در خاورميانه يعني قطر و عربستان بلافاصله پس از اداي سوگند عدلي منصور، رئيس جمهور موقت مصر با ارسال پيامي به وي تبريک گفتند.
ترکيه در دوره حکومت حزب عدالت و توسعه شوراهاي همکاري با سوريه، عراق و مصر تشکيل داد.
اما هم اکنون اين کشور روابط خود را با سوريه قطع کرده است. روابط ترکيه با سوريه در پي اقدامات سرکوبگرانه بشار اسد، رئيس جمهور سوريه ضد مخالفان قطع شد.
ترکيه همچنين پس از خودداري از تحويل دادن طارق الهاشمي، معاون فراري رئيس جمهور عراق که به علت تشکيل و استفاده از جوخه هاي مرگ مجرم شناخته شده است، موجب تشديد تنش در روابط با عراق شده است.
سنبرک گفت : اتخاذ و مديريت ديپلماسي در خاورميانه امري خطير است. چرا که روابط کشورها در اين منطقه بر اساس منافع مردم برقرار نمي شود بلکه بر اساس منافع ديکتاتورهاي آنها پايه گذاري مي شود و خارج شدن اوضاع از کنترل اين ديکتاتورها موجب بروز مشکلات مي شود.
سران ترکيه با وجود انتقاد شديد از اقدامات ارتش مصر تصريح کرده اند روابط را با دولت موقت مصر که در پي برکناري مرسي بر سر کار آمده است، قطع نخواهند کرد.
تحليلگران مي گويند اتفاقاتي که پس از روزها خونريزي و برپايي اعتراضات براي استعفاي محمد مرسي در مصر رخ داد، حزب عدالت و توسعه ترکيه و اردوغان را در موضعي دفاعي قرار خواهد داد، بويژه پس از تظاهرات ضددولتي که به طور عمده ترک هاي سکولار در اعتراض به ترويج و گسترش اسلام در کشور و دستور کار ديکتاتورمآبانه دولت برگزار کرده بودند.
هنري بارکي، استاد روابط بين الملل در دانشگاه لحيق معتقد است حزب عدالت و توسعه همچنان « حزبي نيرومند و موثر است.» وي گفت : برکناري و شکست مرسي به گونه اي نشانه موفقيت منحصر به فرد حزب عدالت و توسعه است.
حزب عدالت و توسعه تلاش کرده است اختيارات و قدرت ارتش را - که مدت هاي طولاني خود را قيم خودنشانده سکولاريسم مي دانست و ظرف يک قرن چهار بار کودتا کرد- مهار کند و صدها افسر ارتش را به جرم توطئه کودتا پشت ميله هاي زندان بيندازد.
اما به عقيده تحليلگران، مهم ترين درسي که همه دولت ها و جنبش ها بايد از شکست مرسي بگيرند اين است که محدود کردن دموکراسي به برگزاري انتخابات موثر نيست.
پيريني گفت : درس موقتي که مي توانيم از تحولات 12 ماه اخير در مصر بگيريم اين است که بدون برگزاري گفتگوهاي فراگير ميان بخش هاي مختلف جامعه، انتخابات نمي تواند مشکلات پيچيده اين کشور را حل کند.
