به گزارش گروه وبگردي باشگاه خبرنگاران، ریک روزوف تحلیلگر مسایل بین المللی در مقاله‌ای در پایگاه خبری گلوبال ریسرچ نوشت که مهم ترین تحولاتی که در مرحله بعد از جنگ سرد ایجاد شده، تبدیل پیمان آتلانتیک شمالی از یک گروه نظامی تاسیس شده توسط آمریکا در جریان جنگ سرد در سال 1949 به یک سازمان بود که بیشتر کشورهای اروپایی را در بر گرفت و شراکت‌های نظامی را در تمامی نقاط جان افزایش داد.

در سال 2006 کورت فولکر نماینده سابق آمریکا در پیمان ناتو در زمان جرج بوش با افتخار گفت که ناتو در 8 عملیات همزمان در 4 قاره جهان وارد شده است. دو سال بعد دانیل فراید در این باره گفت: هنگامی که دیوار برلین در سال 1989 فرو ریخت پیمان ناتو با 16 عضو هم پیمان شده بود، اما این پیمان الان 26 عضو دارد و دو عضو مدعی دارد که احتمالا به آن اضافه خواهند شد و بیش از 20 شریک در اروپا،  اوراسیا، هفت شریک در دریای مدیترانه و 4 شریک در منطقه خلیج فارس و ... دارد.

با وجود اینکه جیمز بیکر به میخائیل گورباچف رئیس جمهور شوروی سابق در زمان تصدی این سمت گفت که بعد از وحدت مجدد آلمانی‌ها در سال 1990 ناتو به سمت شرق حرکت نخواهد کرد، اما این پیمان همچنان با حرکت به سمت شرق به مرزهای لهستان و چک اسلوواکی رسیده و بیش از پیش به شوروی نزدیک شد.



این مقاله می‌افزاید که توسعه ناتو به سمت شرق این اجازه را به پنتاگون و هم پیمانان غربی آن می‌دهد که پایگاه‌های هوایی و تاسیسات نظامی دیگری را در بلغارستان، استونی، مجارستان، لیتوانی، لهستان و رومانی مستقر کنند تا بتوانند شرق و جنوب را کاملا زیر نظر بگیرند. این اقدام در سایه برنامه موسوم به مشارکت برای صلح است که رؤسای کمیته های نظامی عضو ناتو و نمایندگان نظامی 67 کشور را دور هم جمع می‌کند.

ائتلاف های نظای طولانی مدت در تمامی جهان رشد می کند، بیش از 50 کشور هستند که یگان های نظامی خود را به ناتو دادند تا در جنوب آب‌های اقیانوس آرام وارد عمل شود.این کشورها شامل کشورهای شریک برای صلح (با 22 کشور در اروپا، جنوب قفقاز و آسیای میانه) گفتمان مدیترانه ( با 7 کشور در شمال آفریقا، خاورمیانه و لیبی به عنوان هشتمین کشور) و ابتکار استانبول به همراه اعضای شورای همکاری های خلیج فارس شامل بحرین کویت، عمان، عربستان سعودی و امارات است.

کشورهای آسیایی مانند مالزی و سنگاپور و تونگا کاندیداهای مشارکت در این پیمان هستند، برخی کشورهای آمریکای لاتین مانند السالوادور و کلمبیا نیز خواهان پیوستن به آن هستند.

عراق و یمن نیز احتمالا به ابتکار استانبول اضافه می‌شوند، از میان اعضای گفتمان مدیترانه نیز اردن ومغرب به دنبال عضویت در شورای همکاری‌های خلیج فارس هستند.

در جریان جنگ ناتو علیه لیبی در سال 2011 شورای همکاری خلیج فارس و شورای استانبول با طرح قطر و امارات متحده عربی همکاری زیادی با این پیمان کرده و آنها را با دهها جنگنده خود تجهیز کردند.



اگر غرب بتواند دولت سوریه را براندازی کند، این کشور را نیز به همراه لبنان به جمع اعضای ناتو اضافه خواهد کرد، دولت جدید قبرس نیز به دنبال عضویت در مشارکت برای صلح است و تمام کشورهای حوضه دریای مدیترانه به این ترتیب عضو یا شریک در ناتو خواهند بود. این در حالی است که تمامی کشورهای اروپایی به استثنای کشورهای کوچک لیختن اشتاین، آندورا، موناکو، سان مارینو و واتیکان در این ائتلاف عضو هستند.

در سه سال اخیر بررسی‌هایی در مورد پیمان ناتو و ایجاد مشارکت جمعی در آن بوده است که می‌تواند شامل مشارکت های فردی نیز باشد، این مشارکت ها از طریق 10 عضو انجمن جنوب شرق آسیا انجام می شود که لیتوانی، مالی، سنگاپور، برونئی، کامبوج، اندونزی، لائوس، میانمار،  فیلیپین، ویتنام و تایلند را نیز باید به آنها اضافه کرد.

پیمان آتلانتیک شمالی همچنین تلاش زیادی به کار گرفته تا مشارکت جمعی خود را با اعضای اتحادیه آفریقا نیز برقرار کند، این اتحادیه 54 عضو دارد و تمامی کشورهای آفریقایی به استثنای مغرب و دولت تازه تاسیس سودان جنوبی عضو آن هستند. تمامی کشورهای آفریقایی هم اکنون به استثنای مصر تحت نظر فرماندهی آمریکا در آفریقا هستند.

دبیرکل کنونی ناتو به دنبال ایجاد مناسبات رسمی با هند و چین است و می‌خواهد با این کشورها نیز مانند روسیه روابط دو جانبه ایجاد کند.



این موضوع در سالهای اخیر مورد مناقضه بوده است؛ وزیر خارجه پرتغال به صورت شفاف دعوت به این طرح کرده تا گستره فعالیت‌های پیمان ناتو در جنوب اقیانوس اطلس بیشتر شود و شراکت های نظامی نیز با برخی کشورها از جمله برزیل و آفریقای جنوبی ایجاد شود.

پیمان ناتو همچنین با همراهی آمریکا به دنبال تجمیع فراکسیون‌های نظامی در منطقه آسیا و اقیانوسیه است؛ درست مانند سازمان پیمان شمال اقیانوس اطلس –سازمان معاهده مرکزی (سنتو) و ائتلاف جنوب شرق آسیا (SEATO) و معاهده امنیتی بین استرالیا و نیوزلند و آمریکا با عنوان (أنزوس) که برای تجمیع نیروها علیه روسیه و چین و محاصره آنها از طریق پایگاه های نظامی و نیروهای دریایی و تاسیسات موشکی صورت گرفته است.

پنتاگون و پیمان آتلانتیک شمالی همچنین به دنبال اجرای طرحهایی برای انتشار موشک‌های رهگیر در اراضی رومانی و لهستان نیز هستند، گزارشهای منتشر شده نشان می‌دهد آمریکا به دنبال استقرار موشک‌ها و رادار موشک‌های رهگیر قابل حمل خود در فیلیپین است، درست مانند همان موشک‌هایی که در ژاپن، اسرائیل و ترکیه قرار دارد.

از سوی دیگر آندرس فوگ راسموسن و سایر مقامات ناتو تاکید دارند که قرار دادن تدریجی سامانه های موشکی تنها برای هدف قرار دادن ایران نیست، بلکه کره شمالی و سوریه را نیز شامل می‌شود، در سال جاری راسموسن به عنوان اولین دبیرکل ناتو لقب گرفت که به کره جنوبی سفر می‌کرد، این در حالی بود که پیشتر الکساندر فرشبو از امکان اجرای احکام ماده 5 برای کمک‌های نظامی ناتو علیه کره شمالی خبر داده بود.

از سال 1999 ناتو برخی حملات زمینی و هوایی را در اروپا (یوگسلاوی)  آسیا (افغانستان و مرزهای پاکستان ) و آفریقا (لیبی) انجام داده و نظارت‌ های دریایی فراگیری را نیز در دریای مدیترانه و بحر العرب و اقیانوس هند و همچنین نظارت بر عملیات انتقال هوایی نیروهای آفریقایی در اقلیم دارفور در غرب سودان را نیز دنبال کرده است.



بعد از جنگ سرد ناتو بر تعیین زمینه‌های عملیاتی خود برای فراگیر شدن درتمامی جهان تاکید کرده در طول 22 سال گذشته به جایی رسیده که می‌خواهد خود را جایگزین سازمان ملل متحد در تمامی دنیا نماید.

چهار سال پیش هانس فون اسپونیک مشاور سابق دبیرکل سازمان ملل و هماهنگ کننده این سازمان در امور انسانی عراق با انتقاد از سازمان ملل و پیمان ناتو گفت: در سال 1999 ناتو اعتراف کرد که بدنبال تغییر خود بر اساس مفهوم راهبردی‌اش از یک ائتلاف نظامی تنگ و محدود به ائتلافی گسترده برای حمایت از تمامی منابع حیاتی در جهان است. ناتو همچنین علاوه بر دفاع از اعضا و مرزهای خود اهداف جدیدی را نیز برای خود تعریف کرد، مانند دستیابی به منابع انرژی و حق دخالت در منازعات خارج از مرزهای اعضای ناتو و آمادگی برای ائتلاف‌های جدید و به عضویت در آوردن کشورهای دیگر بویژه آنهایی که پیشتر بخشی از شوروی سابق بودند. این احتکار سازمان ملل بر اساس ماده 51 از اساسنامه این سازمان است.

در 18 سال گذشته ناتو سعی کرده سازمان ملل متحد را لغو کند و خود را در جای آن قرار دهد، فون اسپونیک همچنین هشدار داد که این پیمان در ابتدا سعی می‌کرد خود را شاخه نظامی سازمان ملل معرفی کند.

تمامی نظامیانی که در جنگ سرد حضور داشتند، برای نشان دادن حمایت خود از پیمان ناتو مجبور بودند به عراق نیز بروند، این کشورها عبارت بودند از: آلباني، بلغارستان، كرواسی، جمهوري چك، استوني، مجارستان، ليتواني، لهستان، روماني، اسلواكي و اسلوونی.

در افغانستان نیز همین حالت وجود داشت، علاوه بر اینکه این اولین عملیات زمینی ناتو و اولین جنگ این پیمان در خارج از اروپا بود.

بعد از اینکه پیمان ناتو فرماندهی نیروهای همکاری کننده بین‌المللی در این کشور را در اختیار گرفت، تقریبا 152 هزار نظامی از بیش از 50 کشور جهان در این عملیات شرکت کردند، نیروهای مسلحی که پیشتر مبارزه نکرده بودند، این بار مجبور شدند تحت فرماندهی واحد و به صورت یک امت وارد جنگ شوند.

این کشورها عبارتند از:

اعضای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو): آمریکا، آلبانی، بلژيك، بريتانيا، بلغارستان، كانادا، كرواسي، جمهوري چك، دانمارك، استوني، فرانسه، آلماني، يونان، مجارستان، ايسلند، ايتاليا، لاتویا، ليتواني، لوكزامبورگ، هلند، نروژ، لهستان، پرتغال، روماني، اسلوواكي، اسلووني، اسپانيا و تركيه.

کشورهای مشارکت کننده برای صلح: ارمنستان، اتریش، آذربايجان، بوسنی، فنلاند، گرجستان، ايرلند، مقدونيه، سوئد، سوئيس و اوكراين.

دیگر کشورهای عضو که در این حنگ حاضر بودند عبارتند از: استراليا، بحرين، السالوادور، اردن، مالزي، نيوزلند، سنگاپور، كره جنوبي، تونگا و امارات.

دولت‌های دیگری نیز بدون مشارکت جدی، در حمایت از نظامیان ناتو در افغانستان نقش داشتند. این کشورها عبارتند از: كلمبيا، مصر، ژاپن و مولداوي. آمریکا و ائتلاف ناتو همچنین تلاش زیادی برای نقش دادن به کشورهای بنگلادش و قزاقستان در این جنگ از خود نشان دادند.

پیمان ناتو همچنین پایگاه‌های نظامی هوایی و زمینی در قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان دارد، ناتو از این سه کشور به عنوان بخشی از شبکه توزیع در شمال استفاده می‌کند که کشورهای آذربایجان؛ استونی گرجستان، عراق، لاتويا، ليتواني، قزاقستان، كويت، عمان، روماني، روسيه، تركيه، تركمنستان، اوكراین وامارات را شامل می‌شود.

به این ترتیب جنگ در افغانستان در توسعه و تکامل راه‌اندازی فرماندهی مسلحانه در حدود  60 کشور نقش داشت و بسیاری از کشورهای عضو ناتو از جمهوری‌های تازه استقلال یافته شوروی سابق بویژه در دریای بالتیک و جنوب قفقاز از این جنگ به عنوان ابزاری برای کسب تجربه‌های نظامی نیروهای نیروهای خود در زمان جنگ‌های احتمالی استفاده کردند