به گزارش سرويس اقتصادي باشگاه خبرنگاران ،تامین مسكن متناسب با نیاز از نخستین اولویتهای اقتصادی حضرت امام خمینی(ره) پس از انقلاب اسلامی ایران بود كه در پیام تشكیل بنیاد مستضعفان در تاریخ 9/12/57 و پیام افتتاح حساب 100 امام (تشكیل بنیاد مسكن انقلاب اسلامی) در تاریخ21/1/58 توسط ایشان مورد تایید قرار گرفت و به دنبال آن در اصول 3و31و43 قانون اساسی جمهوری اسلامی تصریح گردید.

در راستای پاسخگویی به تقاضای فراوان مسكن طی پنج دهه گذشته برنامه مسكن مهر با تخصیص زمین با هزینه صفر و تسهیلات قرض الحسنه و تبدیل واسطه مالكیتی به مدیریتی در فرایند ساخت در دستور كار دولت نهم و دهم قرار گرفت تا فرصت خانه دارشدن نیازمندان واقعی مسكن شهری را با متوسط آورده 15 میلیون تومان در طول دوره ساخت ایجاد كند و اگر چنین فرصتی در اختیار این خانوارها قرار نمی گرفت اولا: از حق خانه دار شدن محروم می شدند و ثانیا:آورده 15 میلیونی شان در بخش تولید سرمایه گذاری نمی شد، كه در نهایت نقدینگی خانوارها را به سمت تولید هدایت كرد.

اقتصاد از سه بخش صنعت،كشاورزی و خدمات تشكیل شده كه تولید مسكن در عملكرد بخش صنعت محاسبه می شود و حداقل 65 درصد هزینه های یك واحد مسكونی مربوط به مصالح ساختمانی است، لذا 22 میلیون تومان تسهیلات بانكی آن صرف خرید مصالح ساختمانی می شود كه در نهایت تمامی تسهیلات ساخت در برنامه مسكن مهر به واحدهای صنعتی و معدنی وابسته تخصیص یافته است.

از آنجایی كه تسهیلات مسكن مهر به صورت مرحله ای و متناسب با پیشرفت پروژه ها پرداخت می شود تخصیص این تسهیلات به واحدهای مسكونی انحراف نداشته است،قابل ذكر است در دنیا 80 درصد هزینه های ساخت مسكن تسهیلات پرداختی است كه در برنامه مسكن مهر این رقم كمتر از 70 درصد است.
                                            
در شرایط تحریم اقتصادی كه تجارت بین المللی با محدودیت مواجه است اولویت تامین نیازهای اساسی خانوارها منجر به رشد اقتصادی و اشتغالزایی پایدار می شود یعنی ایجاد تقاضا در بیش از 120 رشته فعالیت صنعتی میشود كه برنامه مسكن مهر توانسته سهم 3 درصدی تولید صنعتی مسكن را به 20 درصد افزایش دهد.

در شرایط فعلی تقاضای ایجاد شده برای مصالح ساختمانی به واسطه تولید مسكن باعث رونق صنایع و معادن وابسته به آن شده است، در سه سال گذشته شاخص گروههای وابسته به صنعت ساختمان در بورس همیشه صعودی بوده است این رشد اقتصادی به واسطه هدایت بخشی از نقدینگی به طرف جریان مسكن باعث گردید همزمان عدالت اقتصادی نیز افزایش یابد بنا براین اگر كل نقدینگی كشور توسط بانكهای عامل به سمت تولید هدایت شود دستیابی به نرخ رشد 8 درصدی در اقتصاد ایران به سادگی امكان پذیر است.

در این بخش به ازاء تولید هر 100 متر مربع زیربنای مسكونی حدود 4/1 شغل مستقیم و یك شغل غیر مستقیم در یك سال ایجاد می شود كه در این بخش به ازاء 20 میلیون تومان سرمایه گذاری می توان یك شغل در یك سال ایجاد كرد كه نشان می دهد سرمایه گذاری مورد نیاز برای اشتغالزایی در این بخش در مقایسه با دیگر بخشهای اقتصادی بسیار كمتر است.

اجرای برنامه مسكن مهر سبب شده شاخص بهای مسكن، سوخت و روشنایی كه طی سالیان گذشته بالاتر از تورم عمومی بود طی چند سال اخیر پایین تر از تورم عمومی باشد، این درحالی است كه با توجه به هرم سنی كشور و تقاضای انباشته شده پیش بینی می شد تورم در این بخش نسبت به سالهای قبل از آن بسیار بیشتر باشد.

در تمام كشورهای موفق در بخش اقتصاد از آنجا كه مسكن بیشترین سهم را در سبد هزینه خانوار دارد ابتدا هزینه خانوار در بخش مسكن ساماندهی می شود و پس از آن هدفمندی یارانه ها در دستور كار قرار می گیرد، بنابراین اگر برنامه مسكن مهر اجرا نمی شد به دلیل تورم ناشی از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه ها و بدنبال آن افزایش نرخ ارز مانند اجرای سیاستهای تعدیل، تورم كشور به 50 درصد می رسید، بانك مركزی در چهار سال گذشته با هدف كنترل تورم عمومی و تامین تقاضای مسكن با تخصیص خط اعتباری از برنامه مسكن مهر حمایت كرده است بنابراین منابع تسهیلات این بخش توسط بانك مركزی تامین شده و بانكهای دیگر در منابع خود با محدودیت مواجه نشده اند.

در پایان مسكن مهر را می توان بزرگترین برنامه عمرانی و اقتصادی كشور برشمرد كه علاوه بر تاثیرات مفید اقتصادی مانند ایجاد اشتغال، افزایش رشد اقتصادی و كنترل تورم عمومی ، توانسته امید به خانه دار شدن را در جامعه افزایش داده و تاثیرات مثبت اجتماعی به همراه برقراری عدالت اجتماعی را به دنبال داشته باشد.

مهندس سید حامد حاج سید جوادی
كارشناس عمران و عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران