به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، خیلی ها برای دیدن تهران با هوای پاک و بدون ترافیک ترجیح میدهند روزهای عید نوروز که بهترین فرصت است را از دست ندهند. گوشه به گوشه تهران را که بگردید، خانه های قدیمی و نامداری را می بینید که در کوچه های قدیمی شهر جا خوش کرده اند و تماشای آن ها شما را به تاریخ هنر و معماری ایران می برد. خانه هایی برای چند ساعت چرخ زدن در تاریخ کشور و سفر به دوران اجدادی!
در تعطیلات نوروز به شما پیشنهاد میکنیم بازدید از خانه های قدیمی و تاریخی پایتخت را فراموش نکنید.البته می توانید با یک تیر دو نشان هم بزنید؛یعنی هر زمان که به عید دیدنی می روید تحقیق کنید که در آن محله چه جاذبه های دیدنی وجود دارد.حتما می توانید در همان حوالی یکی از این خانه های قدیمی را پیدا کنید.
خانه شهید مدرساین خانه که کامل ترین شکل یک خانه سنتی را در بافت تاریخی تهران به نمایش می گذارد در خیابان امیرکبیر ، خیابان شهید جاویدی کوچه مدرس قرار دارد . خیابان شهید جاویدی که در محله عودلاجان تهران قدیم قرار گرفته است ، در قدیم به نام کوچه میرزا محمود وزیر ، وزیر تهران در دوره ناصری معروف بوده است ؛ از قدیمی ترین خیابان های تهران به حساب می آید که خانه های قدیمی بسیاری مانند خانه قوام الدوله و خانه نصیرالدوله در آن قرار گرفته است .
این بنای تاریخی از بخش های مختلف اندرونی ، بیرونی ، مطبخ ، کالسکه خانه و غیره تشکیل شده است . در این بنا ، مجموعه ای از هنرها شامل گچ بری ، حجاری ، آیینه کاری ، گره چینی ، نقاشی و کتیبه نگاری در کامل ترین شکل به کار رفته است . در نقشه تهران در سال 1275 ه.ق این خانه با عنوان خانه وزیر مختار فرانسه مشخص شده است . شهید مدرس در اوایل قرن بیستم و در دوره نمایندگی مجلس در این خانه سکونت داشته است.
عمارت مسعودیه
بنای تاریخی عمارت مسعودیه در خیابان اکباتان تهران به دستور ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه همزمان با کاخ گلستان احداث شد. آنچه امروزه از این باغ و عمارت باقی مانده زمینی به مساحت حدود دو هکتار در نیمه غربی مجموعه ای قدیمی است. این بنا دارای تالار سلام، دیوان خانه، حوضخانه، عمارت سردر، عمارت مشیریه و عمارت سید جوادی است.
بیمارستان وزیریاین بیمارستان که در خیابان ولیعصر ، پایین تر از جمهوری ، کوچه وزیری قرار دارد توسط شیخ هادی نجم آبادی برحسب وصیت میرزا عیسی وزیر احداث گردیده است . در کتیبه کاشی بالای سر در این بنا چنین نوشته شده است :«مریض خانه ملتی که حسب الوصیه مرحوم میرزا عیسی وزیر ... آقای شیخ هادی مجتهد نجم آبادی از ثلث آن مرحوم بنا فرموده اند و ابتدا باز شدن از غره]=اول[ شهر رمضان 1318 ه.ق»
خانه سردار اسعد بختیاریعمارت تاریخی سردار اسعد ، تنها بنای باقی مانده از مجموعه تاریخی و معروف باغ ایلخانی دوره ناصری و یکی از زیباترین یادگارهای تاریخی شهر تهران است . این بنای تاریخی در محوطه بانک ملی در خیابان فردوسی قرار گرفته است و به عنوان باشگاه بانک از آن استفاده می گردد .
باغ ایلخانی در قسمت غربی خیابان فردوسی یا علاء الدوله سابق شامل مجموعه بزرگی از کوچه میرشکار فعلی تا خیابان جمهوری بوده است که در حال حاضر از این باغ وسیع ، تنها قسمت های کوچکی به صورت فضای سبز در محوطه بانک ملی شعبه مرکزی باقی مانده است . این باغ در اوایل قرن بیستم جهت ایجاد بانک ملی ایران توسط دولت به تملک بانک درآمد .
ساختمان شرکت نفت ایران و انگلیسبنای تاریخی شرکت نفت ایران و انگلیس که زمانی به عنوان دفتر این شرکت و بعدها در قالب دفتر پخش نفت مورد بهره برداری قرار می گرفت در حال حاضر در اختیار دانشگاه هنر می باشد و در محوطه ساختمان های وزارت خارجه درست روبروی دروازه باغ ملی تهران قرار گرفته است .میدان مشق که در حال حاضر همان محوطه باغ ملی و مجموعه ساختمان های وزارت خارجه می باشد ، یکی از مراکز تاریخی و فرهنگی تهران قدیم است که در زمان فتح علی شاه پایه های نخست احداث آن بنا نهاده شد.
عمارت قزاق خانه یا همان ساختمان شرکت نفت ایران و انگلیس ، چندین دوره ساخت و ساز را شامل شده و عمده ترین تغییرات انجام شده در آن، در دوره های ناصرالدین شاه و رضاشاه می باشد . طبق یادداشت های عین السلطنه عمارت های جدید دور میدان مشق در سال 1300 ه.ش برابر با 1340ه.ق در زمان ریاست الوزرایی رضاخان ساخته شده است در این زمان به تدریج در فضای باز این میدان و در اطراف ساختمان شرکت نفت ، بناهای دولتی همچون کاخ شهربانی ، کاخ وزارت خارجه ، موزه ایران باستان و عمارت پست بنا گردید.
خانه قوام الدولهاین بنای زیبا که در سال 1253 ه.ق در زمان محمدشاه ساخته شده است متعلق به یکی از صاحب منصبان دوره قاجار به نام میرزا محمد قوام الدوله آشتیانی می باشد و در خیابان امیرکبیر ، اوایل کوچه شهید جاویدی قرار گرفته است . این خانه تاریخی از جاذبه های جالب شهر تهران است که در سال های قبل از انقلاب توسط انجمن آثار ملی خریداری و به سازمان ملی حفاظت آثار باستانی واگذار شد و این سازمان تعمیرات مفصلی را در آن به انجام رسانید .
ورود به قسمت ساختمان از حیاط بیرونی و حیاط درونی از طریق دو راه پله انجام می شود . پله ها دارای ازاره های سنگی هستند که نقوش زیبایی روی آن حک شده است . دو راهروی پایین توسط تالار آیینه و تالار تنبی به هم مرتبط می شود ؛ ولی راهروهای طبقه دوم به علت وجود شیروانی از داخل ساختمان به هم مرتبط نیستند . زیرزمین ساختمان در قسمت زیرین تالار آیینه و تالار تنبی قرار گرفته که تنها از حیاط درونی و توسط دو در ، می توان به آن وارد شد . آرایش درها از نوع گره سازی با چوب است .
نور طبیعی زیرزمین در دو ضلع شمالی و جنوبی با آجرهای لعاب دار آبی رنگ تامین می شود . دیوارهای بنا از خشت و سقف از جنس چوب است . تزییناتی که در بنا به کار رفته شامل آیینه کاری ، نقاشی گل و مرغی روی گچ ، مقرنس کاری و گچ بری است . کف اتاق ها با کاشی های ابر و باد پوشانیده شده و بیشترین تزیین بنا مقرنس کاری است که زیبایی خاصی به بنا داده است .
خانه فاضل عراقی
این خانه در غرب میدان فردوسی، کوچه پارس قرار دارد که موقوفه مرحوم
فاضل عراقی است. سازنده و معمار عمارت با ایجاد پیش کرد و فرو رفتگی جزیی
در نما، تنوع ایجاد کرده است. بخش مرکزی نما با دری تمام شیشه در قسمت همکف
و پنجره ای تمام شیشه در طبقه اول، پیش آمده ترین قسمت این بنا به شمار می
رود. کاشی های عمارت بسیار نفیس و بر روی بسیاری از آنها تصاویر شاهان و
پادشاهان معروف ایران باستان در نهایت زیبایی نقش شده اند.
خانه ملیجکملیجک یا همان عزیزالسلطان ، شخصیت معروف دوره ناصری دو خانه در تهران به نام خود دارد که خوشبختانه هر دوی آنها هم اینک موجود می باشد . خانه اول و اصلی او عزیزیه نام دارد که در عمارت بهارستان قرار گرفته و دیگری که احتمالا بعد از مرگ ناصرالدین شاه ساخته شده است ، هم اکنون تحت تملک باشگاه بانک ملت می باشد و در خیابان سعدی جنوبی ، پایین تر از چهار راه مخبرالدوله ، کوچه بانک ملت قرار گرفته است.
غلام علی خان معروف به ملیجک و ملقب به عزیزالسلطان و بعدها سردار محترم ، که در سنین کودکی مناصب امیرتومانی با شمشیر مرصع را از ناصرالدین شاه دریافت کرده بود ، برادر زاده امینه اقدس گروسی یکی از زنان معروف ناصرالدین شاه بوده که در حدود سال 1296 ه.ق متولد و از اوان کودکی مورد توجه و محبت شاه قرار داشته است به حدی که ناصرالدین شاه او را بیش از کودکان خود دوست می داشت و به او مهربانی می کرد.
خانه انیس الدولهخانه تاریخی انیس الدوله ملکه ایران و همسر اول ناصرالدین شاه که اسم اصلی او فاطمه بود و در خیابان ولیعصر بالاتر از چهار راه مولوی روبروی مهدیه تهران قرار گرفته است ، از سال 1350 ه.ش در تملک اتحادیه صنف دارندگان گوشت گوسفندی می باشد .
انیس الدوله از اهالی روستای «امامه» در شمال کشور ، پدرش نور محمد نام از طایفه گرجی بوده است و جز این دختر ، دو پسر نیز داشته است به نام های حبیب الله و محمد حسن نبات خانم دختر مصطفی بیگ لواسانی که سمت للگی شاه را برعهده داشت ، فاطمه یا همان انیس الدوله را برای پسر خود خواستگاری نمود .
چون فاطمه وارد حرم خانه شد ، جیران زن محبوب ناصرالدین شاه او را در خدمت خود در آورد و کم کم طرف میل شاه قرار گرفت و در سفر سلطانیه 1278 ه.ق صیغه شاه شد و تا آخر عمر همچنان صیغه ماند و حاضر نشد تبدیل به زن عقدی بشود . وی ظاهرا زنی عفیفه و پاک نهاد و در حقیقت مانع آشفتگی حرم خانه پادشاهی و اجرای بسیاری از نظریات مستبدانه شاه بوده است .
خانه امین السلطاندر
خیابان لاله زار ، کوچه قدیمی به نام اتحادیه قرار دارد که یکی از مهم ترین
خانه های تاریخی دوره قاجار در انتهای آن قرار گرفته است. این خانه باغ
زیبا متعلق به امین السلطان، صدراعظم مقتدر دوره ناصرالدین شاه ، مظفرالدین
شاه و محمد علی شاه بود که بسیاری از تصمیمات مهم سیاسی آن دوران در آن
گرفته می شده است. مساحت باغ در زمان قاجار بیشتر از حال حاضر بوده و
ساختمان های آن به مرور زمان تخریب شده است. پارکینگ وسیعی در غرب این خانه
قرار دارد که با توجه به آثار باقی مانده بر روی دیوارهای آن می توان
فهمید که محوطه وسیع آن، جزء املاک امین السلطان بوده است .
اعتمادالسلطنه
در خاطرات خود در مورد این بنا می نویسد: «عصر باغ امین السلطان رفتم،
خودش نبود. جلال الدوله و میرزا نظام آن جا بودند. عمارت بسیار عالی ساخته.
باید صد هزار تومان تا به حال خرج کرده باشد. کسی در ایران عمارت به این
خوبی هنوز نساخته است.
خانه مستوفی الممالکمیرزا حسن مستوفی الممالک صدراعظم معروف و سرشناس دوره قاجاریه بوده که سال ها این منصب را دارا بود. وی یکی از نیک نام ترین رجال دوره قاجار به حساب می اید که خود و خانواده اش سال ها در دربار قاجار دارای قدرت و نفوذ بودند و مناصب مهمی را عهده دار بودند. خانه وی در نزدیکی چهارراه گلوبندک در خیابان شهید صوفیانی قرار گرفته است و محل سکونت و کار ایشان به حساب می آمده است.
برخی دیگر از خانه های دوره قاجاریه در تهرانخانه میرزا محمود وزیر در خیابان امیرکبیر،خانه اخوان علیزاده،خانه قدیمی صفوی در سرچشمه،خانه رضاشاه در خیابان امام خمینی،خانه صبا، خانه بهزاد در خیابان انقلاب،خانه علاءالدوله در خیابان فردوسی،خانه مستوفی در خیابان پانزده خرداد،خانه احسانی در پامنار کوچه بهاءالدوله؛خانه بازار مسگرها در خیابان مصطفی خمینی،خانه نصرالدوله در سرچشمه،خانه کلارا آبکار در خیابان جمهوری اسلامی،خانه هدایت در خیابان هدایت،خانه قوام السلطنه در خیابان 30 تیر و ...
