فرشيد ابراهيميان در گفتگوي تفصيلي با باشگاه خبرنگاران:
"شازده خاقانی" کیف انگلیسی که "مؤيد" کلاه پهلوی شد / "پهلوی‌ها" را با چشم خود دیدم
"شازده خاقانی" کیف انگلیسی که اکنون مؤید "کلاه پهلوی" است از دوران پهلوی می‌گوید.
باشگاه خبرنگاران-"فرشید ابراهیمیان" که ایفاگر نقش "مؤید" استاد "امین حیایی" (کریم) در مجموعه "کلاه پهلوی" است در 10 سال پیش "شازده خاقانی" سریال "کیف انگلیسی" را بازی کرد و به بهانه پخش این اثر پای گفتگویی در خصوص تاریخ پهلوی ها و کاریکاتور بودن نقش مؤید نشستیم که بخشی از آن را در گفتگوی زیر می‌خوانید.
*آقای ابراهیمیان از آشنایی خود با آقای دری وبه طور کلی پروژه "کلاه پهلوی" بگویید؟
یک روز به منزل می رفتم که دوستی را دیدم که سالها از او بی خبر بودم و او به دنبال احوال پرسی، سراغ سالهایی که مرا ندیده بود گرفت و خواست که من در پروژه ای ایفای نقش کنم که گفتم سالهاست بازی نمی‌کنم.
*"کلاه پهلوی" کار آقای "دری" است و شما در گذشته در اثری به نام "کیف انگلیسی" با همین کارگردان همکاری کردید؛ از شروع "کیف انگلیسی" تا "کلاه پهلوی" برای ما، همه ماجرا را تعریف می‌کنید؟
بله؛ زمانی که "کیف انگلیسی" به من پیشنهاد شد. گفتم که سناریو را برای من بیاورید تا ببینم که برقرار کردن ارتباط با آن ممکن است یا خیر ؛ پس از خواندن آن دیدم که فیلمنامه قوی است و من نیز با "سید ضیاءالدین دری" زمانی که "کیف انگلیسی" تمام شد؛ آشنا شدم . "دری" از چند ماه قبل از پایان کار، نگارش "کلاه پهلوی" را آغاز کرده بود.
*پس می‌توان گفت دوستی شما با آقای "دری" باعث حضور شما در "کلاه پهلوی" شد؟
بله؛ چون در "کیف انگلیسی" خیلی مورد لطف قرار گرفتم و پیش بینی می شد که "در کلاه پهلوی" هم از من دعوت شود.
*تا جایی که می‌دانم به شما دو نقش "احسان" و "مؤید" پیشنهاد شد. دلیل انتخاب مؤید چه بود؟ در صورتی که شنیده ام "احسان" از نظر سلوک و رفتار بیشتر به شما نزدیک بود؟
"دری" دو نقش را که به لحاظ سن و موقعیت که یکی "احسان" که "فخرالدین صدیق شریف" آن را ایفا کرد و "مؤید" را به من پیشنهاد کرد و زمانی که سناریو را خواندم، دیدم که به عنوان یک هنرپیشه با مؤید می‌توانم ارتباط بهتری را برقرار کنم ولی از نظر نوع سلوک در زندگی معمولی من به احسان نزدیکتر هستم و پیشنهاد کارگردان هم مبتنی بر همین دو احساس بود.
*آقای ابراهیمیان شما "مؤید" را چگونه شخصیتی دیدید که به عنوان یک بازیگر این نقش را پذیرفتید؟
مؤید از نظر بازیگری، امکاناتی را دارد که یک بازیگر می‌تواند در آن نقش مانور دهد. نقش مؤید جای کار بسیار داشت و برای من جذاب بود که بعد از 10 سال از گذشت و حضور در "کیف انگلیسی" نقشی را بازی کنم که به لحاظ نزدیکی زمان با شازده خاقانی که بسیار متفاوت بود از لحاظ دیگری با هم همخوانی داشته باشد.
*ولی کمی تیپ و کلاهی که شما بر سر دارید شبیه به شازده خاقانی "کیف انگلیسی" است، آیا این شباهت اتفاقی است؟
در "کلاه پهلوی" ظاهر من عوض می شود و در جایی مخاطب کمتر متوجه می شود که من خاقانی هستم یا مؤید، چون همان تیپ و همان کلاه استفاده شده است. شاید اتفاقی هم نباشد، چون در آن بستر زمانی از همین لباسها و کلاه ها استفاده می شده و به هر صورت هر دو اثر از مناسبات تاریخی برخوردار بوده است.
*آیا مؤید حضور عینی دارد و یا شما خالق آن بوده اید؟
مؤید حضور عینی ندارد و این نقش از جانب من ساخته شد، او یک آدم اداری جدی و فرهنگی است ولی به دلایلی من نخواستم که آن را به شکلی خیلی جدی بازی کنم.
*شما کمی این نقش را آمیخته با طنز کردید؟ چرا؟
چون مؤید دارای ویژگیهایی است که او را از یک آدم جدی دور می کند از جمله اعتیاد شدیدش که او را آرام آرام از شخصیت واقعی خودش دور می کند؛ مؤید رئیس اوقاف فرهنگ و صنایع مستضعفه است و به دو زبان عربی و فرانسه نیز تسلط دارد.
* پس طبق تعریف شما، او باید مظهر فرهنگ جامعه که سابقه 3 هزار ساله دارد، باشد؟
بله؛ جامعه ما سابقه 3 هزار ساله درخشان در فرهنگ و ادب داشته و شخصیت هایی مثل سعدی و فردوسی از دل این فرهنگ بیرون آمدند و شخصی که مدیر اداره فرهنگ میشود به طبع باید بار سنگینی را با خودش حمل کند؛ اوقاف قداست دارد که یک باور و اعتقادی را در جامعه منتقل و تفسیر می کند، خوب آدمی که مظهر فرهنگ و مظهر یک جامعه است نمی تواند در خروج آثار میراث فرهنگی دخیل باشد و او باید پاسدار اخلاق باشد ولی او در خروج آنها از کشور مشارکت داشته و شخصی با این اوضاع و احوال تبدیل به یک کاریکاتور می شود و دیگر نمی‌تواند فردی جدی و مثبت باشد.
*پس می‌توان مؤید را حاصل تحلیل ذهن شما و کارگردان دانست به این دلیل که عينيت هم ندارد؟
مؤید ساخته شده است آن هم به خاطر تحلیلی که به اتفاق کارگردان از شخصیت داشتیم زیرا باید از هر نظر الگو باشد که نیست.
*قبول دارید کمی روی کاریکاتور بودن مؤید اغراق کردید که دیده شود؟
درست است، به دلیل دیده شدن فرهنگ و سمت این آدم و داشتن رفتارهای متناقض او، در کاریکاتور بودنش اغراق کردم چون مؤید به دلیل شرایط خاصش با هر کسی کنار نمی‌آید ولی با "ژان" که میراث کشورش را به غارت می برد کنار آمده و بخاطر منافعش هر کاری می‌کند.
*در هر صورت شما سعی کردید او را که 80 سال قبل نماینده فرهنگ و هنر کشور بوده را شخصی با فرهنگ ولی با رفتارهای متضاد هم نشان دهید؟
بله؛ او نماینده فرهنگ و هنر کشورش بود که به دلیل مسائل فرهنگی درگیر می شود و در سریال مخاطبان به خوبی پی به قدرت کلام او می‌برند اما در کنار آن متوجه استفاده نکردن مؤید از فرهنگ پیشینه خود می شوند.
*با نگاهی به تاریخ متوجه می شویم که این به اصطلاح قلدری ها یا زورگویی ها از آغاز دوره پهلوی بوده است نظر شما در این خصوص چیست؟
بله، هم دوره پهلوی و نیز با وجود خان‌ها همیشه عده ای بودند که زیردستان خود را استثمار کنند و رفتار "صمصام" با "کریم" نیز به خوبی این حرفها را ثابت می کند در آن زمان شاهزاده های قاجار برای تحصیل به خارج از کشور می رفتند وقتی برمی‌گشتند. با سمتهایی فعالیت خود را آغاز می کردند که شاید فرخ عينيت نداشته باشد ولی نمونه ای از اتفاقات آن دوران است.
*شما بسیار اشاره به عينيت نداشتن شخصیت ها و شهر سامان داشتید؛ بیشتر توضیح می دهید؟
بله؛ طبق تحقیقات من، آن آدمها بودند که اکثرشان واقعی هستند ولی نه عین مؤید و به این شکل که شما در سریال می بینید ولی کسانی بودند که با این خصوصیات اتفاقاتی را در تاریخ رقم بزنید.
*شما به عنوان استاد دانشگاه چقدر در خصوص این فضا و کار تحقیق کردید؟
برای من تاریخ معاصر خیلی جذاب است و من به عنوان فرشيد ابراهیمیان مطالعات زیادی داشته و دارم و به خوبی این فضا و این شخصیت‌ها را می شناسم و به دلیل اعداد شناسنامه ام، تا حدودی این شخصیت را از نزدیک دیده ام.
*پس شما در آن دوران یعنی پهلوی ها چیزهای بسیاری را دیده اید و کمی از رویدادها در ذهن شما هستید؟
من همه این افراد و فضاها را در دوران کودکی ام دیده ام و تا دهه 40 هنوز مردم کلاه شاپو می‌گذاشتند و حضور عینی داشتند و این مناسبات جاری و ساده بود.
*آقای ابراهیمیان به عنوان یک مخاطب سریال را به لحاظ زیبايي شناسی و بصری چگونه می بینید؟
سریال به لحاظ بصری و زیبايي شناسی بالقوه ما را جذب می کند و از لحاظ کارگردانی، طراحی، حرکت دوربین این اثر در نوع خود شاهکار است و معتقدم نوع میزانسن و حرکت دوربین "کلاه پهلوی" این اثر را ازدیگر سریالها مجزا می کند.
*شما در جایگاه یک مخاطب اتفاقات و حوادث سریال را تا پایان چگونه می بینید و فکر می کنید مخاطب همچنان تماشای این اثر را ادامه دهد؟
از قسمت هجدهم به بعد وارد متن می شویم و از قسمت 55 به بعد به سمت نتیجه گیری می رویم و معتقدم تماشای اینگونه آثار تاریخی ما را بیشتر متوجه نقاط ضعف و قوت تاریخ خود و کشورمان می کند به هر صورت "کلاه پهلوی" مجموعه ای جذاب بوده که با توجه به مستندات تاریخ کشورمان ساخته شده و امیدوارم مورد توجه مخاطبان نیز قرار گیرد./ص
گفتگو از: الهه علیزاده
حاجی دلیگانی در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان:
دولت نرخ ارز را حساب شده بالا برد/ مجلس در برابر این مسأله سکوت نمیکند
