جنگ است که گوهر مردان را آشکار می کند و درستی دعاوی پس از جنگ روش می گردد. به خدای پروردگار عرش که از این دسته های سپاه جدا نمی شویم؛ مگر تیغ ها در نیام برود.

این رجزی است که به گواه سید بن طاووس در لهوف، علی اکبر بن الحسین علیه السلام پس از آنکه از میدان جنگ به سوی خیمه ها بازگشت و از پدر طلب آب کرد و باز به میدان رفت، بر زبان جاری می کرد.

علی اکبر علیه السلام در صحنه نبرد و در کیفیت به میدان رفتن شجاعت بسیاری نشان داد. علی اکبر جوانی بود که خَلق و خُلق و منطقش یادآور پیامبر رحمت، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم، و شجاعت و دلیری اش در جنگاوری، یادآور حیدر کرار، امیرالمؤمنین، علی بن ابیطالب علیه السلام بود.

از نشانه های شجاعت علی اکبر علیه السلام همین رجزهای شجاعانه و شهادت طلبانه است. همچنین، شیخ مفید در ارشاد، و ابوالفرج در مقاتل الطالبین به نقل از مداینی و ابومخنف نوشته اند که علی بن الحسین علیه السلام به دشمن حمله می کرد و می گفت:

اَنَا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ بنِ عَلِیّ / نَحنَ وَ بَیتِ اللهِ اَولَی بِالنَّبیِّ
مِن شِبَثٍ وَ شَمرٍ ذَاکَ الدَّنی / اَضرِبُکُم بِالسَّیفِ حتَّی اَنِیثَنی
ضَربَ غُلامِ هَاشِمیٍّ عَلَویّ / وَ لا اَزَالُ الیَومَ اَحمَی عَن اَبی
تَا اللهِ لا یَحکُمُ فِینَا ابنُ الدَّعِی

علی اکبر علیه السلام اول کس از خاندان سیدالشهداء علیه السلام بود که به میدان رفت؛ اگرچه برخی مقاتل به گونه ای نقل کرده اند که اینگونه استفاده می شود که علی اکبر علیه السلام بعد از عبدالله بن مسلم بن عقیل به میدان رفت، لکن بیشتر مقاتل به صراحت اشاره دارند که علی اکبر علیه السلام اول کس از هاشمیان بود که به میدان رفت. به گفته مرحوم شیخ عباس قمی در نفس المهموم، در تاریخ می بینیم که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در غزوات هر کس را که اخصّ به او بود پیش تر به جنگ می فرستاد؛ چنانکه امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام هم در نهج البلاغه بیان داشته است که این روش، برای رفع تهمت و برای تأسی دیگران در جان باختن، و بر خلاف روش ملوک و سلاطین دیگر است که عزیزان و نزدیکانشان را از معرکه دور می داشته اند.

مرحوم شیخ عباس صفای حائری در کتاب تاریخ سید الشهداء علیه السلام نوشته است که علت پیشی گرفتن علی اکبر علیه السلام از دیگر هاشمیان در به میدان رفتن می تواند دو علت داشته باشد: یکی اینکه او نمی خواست سختی کار پدرش را مشاهده کند؛ دیگر اینکه می خواست به اهل بیت علیهم السلام نشان داده شود که پدرش حسین بن علی علیه السلام آماده شهادت گشته است و اهل بیت علیهم السلام کم کم باید آماده تحمل این مصیبت شوند. در هر صورت، کیفیت به میدان رفتن علی اکبر علیه السلام، و آن نبردی که به نمایش گذاشت، شجاعت حیدری می طلبد.

در روضه الصفا آمده است که علی اکبر علیه السلام تا دوازده بار به دل دشمن تاخت. محمد بن ابیطالب نقل کرده است که مردم از بسیاری کشتگانش به خروش آمدند. در جای دگر نقل شده است که با تشنگی تا صد و بیست نفر را کشت. در منقاب آمده است که علی اکبر علیه السلام تا پیش از بازگشت به سوی پدر، هفتاد مرد مبارز را از پای انداخت و زخم های بسیاری برداشت. در جای دیگر، محمد بن ابیطالب گفته است که علی اکبر پس از بازگشت به میدان از جانب پدر، همچنان کارزار کرد تا کشتگان او به دویست تن رسید.

این بارها به میدان رفتن و بازگشتن و باز به دل دشمن تاختن و عده زیادی از دشمن را کشتن، نشانه شجاعت و دلاوری است. کسی که بترسد، نمی تواند در صحنه نبرد تعیین کننده باشد که چه پیش آید. کسی که بترسد، در میدان رفتن پیشی نمی گیرد. کسی که بترسد، روی اسب و با شمشیر آخته و با رجزخوانی کشته نمی شود. کسی که بترسد، با ضرب مستقیم شمشیر دشمن کشته می شود؛ نه با تیری که به گلویش اصابت دهند یا با نیزه ای که از پشت یا پهلو به او بزنند و بر زمین بیفتد و با شمشیر و نیزه پاره پاره شود.

گروهی از مورخان، شجاعت حسین بن علی علیه السلام و یارانش را مخفی کرده اند؛ تا جایی که حتی تا در تاریخ طبری اینگونه آمده است که خطاب به یزید بن معاویه گفته اند: «با طلوع آفتاب، بر آن جمع تاختیم و آنان به این سمت و آن سمت پناه می بردند؛ مانند کبوتری که از چنگال باز شکاری به این گوشه و آن گوشه پناه ببرد؛ و به مدت زمان کشتن یک شتر، همه را کشتیم!»

السَّلامُ عَلَیْکَ یا اَوَّلَ قَتیل مِنْ نَسْلِ خَیْرِ سَلیل مِنْ سُلالَهِ اِبْراهیمَ الْخَلیلِ
صَلَّى اللّهُ عَلَیْکَ وَ عَلى اَبیکَ اِذْ قالَ فیکَ: قَتَلَ اللّهُ قَوْماً قَتَلُوکَ یا بُنَیَّ
ما اَجْرَأَهُمْ عَلَى الرَّحْمنِ وَ عَلَى انْتِهاکِ حُرْمَهِ الرَّسُولِ
عَلى الدُّنْیا بَعْدَکَ الْعَفا
اَشْهَدُ اَنَّکَ ابْنُ حُجَّهِ اللّهِ وَ ابْنُ اَمینِهِ
حَکَمَ اللّهُ لَکَ عَلى قاتِلیکَ وَاَصْلاهُمْ جَهَنَّمَ وَساءَتْ مَصیراً
وَ جَعَلَنَا اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَهِ مِنْ مُلاقیکَ وَ مُرافِقیکَ وَ مُرافِقی جَدِّکَ وَ اَبیکَ وَ عَمِّکَ وَ اَخیکَ وَ اُمِّکَ الْمَظْلُومَهِ الطّاهِرَهِ الْمُطَهَّرَهِ
اَبْرَأُ اِلَى اللّهِ مِمَّنْ قَتَلَکَ وَ قاتَلَکَ
وَ اَسْألُ اللّهَ مُرافَقَتَکُمْ فی دارِ الْخُلُودِ
وَ السَّلامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ