به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران؛مراسم عزای حسینی در کشورهای هندوستان و پاکستان با آداب و رسوم خاصی انجام می شود.

شيعيان هند با خانه تكاني و نظافت حسينه‌ها، مساجد و احداث تكيه‌ها و آماده‌سازي مكان‌هاي عزاداري به منظور برگزاري آيين بزرگداشت ياد و خاطره سالار شهيدان و يارانش چند روز قبل از آغاز ماه محرم با شور و هيجان خاصي به استقبال اين ماه مي‌روند.

شيعيان هند كه حدود 10درصد جمعيت نزديك به يكصد و پنجاه ميليوني مسلمانان اين كشور را تشكيل مي‌دهند، در ماه‌هاي محرم و صفر و بويژه در دهه عاشورا با علاقه‌ي وصف نشدني، برنامه‌هاي مختلف و ويژه‌اي را برگزار مي‌كنند. اين برنامه‌ها از روز اول محرم آغاز مي‌گردد و تا پايان روز عاشورا و مراسم ويژه شام غريبان در تمامي روز و تا ساعاتي از شب ادامه مي‌يابد.در مناطق شيعه‌نشين هند از جمله شهرهاي "لكنهو"، "امرهه" و "كشمير" عموما مكان‌هاي ويژه‌اي ساخته مي‌گردد كه به "امام‌باره" معروف است و تقريبا مكاني همچون تكيه و حسينيه در ايران است كه عزاداري ماه محرم در آنها برگزار مي‌گردد.

امام‌باره شهر لكنهو مركز ايالت "اوتارپرادش" واقع در شمال هند كه پر جمعيت‌ترين ايالت هند است از جمله بزرگترين امام‌باره‌هاي هند است كه قدمت آن به حدود چهارصد سال مي‌رسد و در شمار آثار باستاني هند ثبت شده است. بيشتر مراسم عزاداري در هند در ماه‌هاي محرم و صفر در امام‌باره‌ها برگزار مي‌گردد.

مجالس عزاداري امام حسين (ع) عموما شامل سخنراني توسط علماي محلي و نيز نوحه خواني به زبان محلي است. همانند ديگر مناطق شيعه‌نشين جهان در هند نيز چند روزدهه اول محرم هركدام به نام اهل بيت و ياران امام حسين (ع) نام‌گذاري شده است و هر روز به نام خاصي مراسم برگزار مي‌گردد.

از روز چهارم محرم به نام حضرت حر عزاداري صورت مي‌گيرد كه همراه با برگزاري مجالس عزا، مردم نذورات خود را نيز در قالب غذاهاي ويژه‌اي كه براي اين ايام مي‌پزند ادا مي‌كنند. روز پنجم به نام فرزندان حضرت زينب (س)، روز ششم به نام حضرت علي اكبر، هفتم محرم به نام حضرت قاسم، هشتم به ياد ذنهم به نام حضرت علي اصغر و دهم به نام سالار شهيدان حضرت ابا عبدالله الحسين گرامي داشته مي‌شود.
از روزاول محرم عزاداران با شربت پذيرايي مي‌شوند اما در روزهاي تاسوعا و عاشورا مردم همراه با ديگر غذاها نذورات خود را به صورت غذايي كه به حاضري معروف است و شامل مقداري نان و كباب و يا غذايي شبيه به قيمه ايراني است در اختيار عزاداران قرار مي‌دهند. در روز نهم كه به ياد حضرت علي اصغر گرامي داشته مي‌شود توزيع شير ميان مردم بسيار رايج است.

 از اول تا ششم محرم عموما مجالس عزاداري در منازل و يا امام‌باره‌ها انجام مي‌گردد اما از اين روز به بعد دسته جات عزادار بعد از ظهرها به خيابان‌ها آمده و مراسم خود را به صورت راهپيمايي در خيابان انجام مي‌دهند. اين نوع عزاداري در روز هفتم كه به نام حضرت قاسم (ع) انجام مي‌گردد به "مهني" معروف است. مردم مسلمان هند اعتقاد دارند كه بنا بر بعضي روايات در چنين روزي حضرت قاسم (ع) با دختر امام حسين (ع) ازدواج كرده است.

در عزاداري روز نهم كه به نام حضرت علي اصغر برگزار مي‌شود، عزاداران گهواره‌اي را به صورت نمادين روي دستان خود حمل مي‌كنند. شيعيان هند شب عاشورا را نيز همانند شبهاي قدر گرامي مي‌دارند و تا صبح بيدار مي‌مانند و به عزاداري و مرثيه سرايي مي‌پردازند.

 عزاداري روز عاشورا نيز كه از بامداد اين روز آغاز مي‌گردد تا عصر ادامه مي‌يابد و عموما مردم در اين فاصله به حرمت شرايطي كه در اين ساعات در روز عاشورا بر خاندان امام حسين (ع) گذشته است از خوردن پرهيز مي‌كنند و بعد از اتمام رسمي مراسم به هنگام عصر روزه نمادين خود را با غذاهاي نذري كه با عدس و برنج پخته مي‌شود افطار مي‌كنند كه به‌اين عمل "فاقه‌شكني" گفته مي‌شود. سينه زني، زنجير زني، قمه زني و راه رفتن با پاي برهنه روي آتش از جمله كارهايي است كه عزاداران عاشورا در بزرگداشت اين روز انجام مي‌دهند.

بعد از نماز مغرب و عشا مراسم شام غريبان آغاز مي‌گردد و مردم هر شهر يا محله در يك محل جمع مي‌شوند اما رسوم ويژه‌اي براي اين شب آنچنان كه در ايران معمول است وجود ندارد و تنها مرثيه خوانان به ذكر مصيبت بازماندگان عاشورا مي‌پردازند. در مراسم سينه زني و زنجير زني از بعضي سازها همچون طبل و تعدادي ادوات موسيقي محلي نيز هماهنگ با نواي مرثيه استفاده مي‌گردد.

از جمله آداب و رسوم ويژه ماه‌هاي محرم و صفر در بين شيعيان هند اين است كه هيچگونه مراسم ازدواجي دراين ماه انجام نمي‌گيرد و مردم ترجيح مي‌دهند لباس نو خريداري نكنند و از برگزاري مراسمي همچون جشن تولد نيز پرهيز مي كنند.

زنان نيز علاوه بر آنكه در مجالس عمومي كه در امامباره‌ها برگزار مي‌گردد شركت مي‌كنند مجالس ويژه‌اي را در منازل خود نيز به مورد اجرا مي‌گذارند كه در آن زناني كه به "حديث خوان" معروفند براي شركت‌كنندگان در مراسم سخنراني و مرثيه سرايي مي‌كنند.

تا پيش از سال1978 در هند حركت دستجات عزادار در خيابان‌ها ممنوع بود اما از اين سال به بعد شيعيان اجازه يافتند مراسم خود را در معابر عمومي نيز انجام دهنددر ماه‌ سوگواري سيد و سالار شهيدان، مردم پاکستان اعم از شيعه و سني در عزاي سالار شهيدان به سوگ مي‌نشينند.اکثر شيعيان با شروع ماه محرم جامه سياه بر تن مي‌کنند، چراغ‌هاي منازل خود را خاموش مي‌کنند و هنگام خواب از رخت‌خواب استفاده نمي‌کنند.پخت‌وپز غذا به ويژه در خانه سادات تعطيل مي‌شود و بيشتر مردم از صبح تا غروب در مجالس عزا شرکت مي‌کنند.

چپه کردن ظروف غذا خوري و خاموش کردن اجاق پخت‌وپز تا پايان ماه محرم از ديگر رسوم متداول مردم پاکستان به ويژه روستائيان در ماه محرم است.در اين ماه مردها از اصلاح کردن و پوشيدن لباس نو اجتناب مي‌کنند و خانم‌ها نيز از آرايش خودداري کرده و استفاده از زيور‌آلات از جمله گوشواره و النگو را کنار مي‌گذارند.

در بين مردم رسم است که کسي در اين ماه نمي‌خندند و چنانچه کسي با صداي بلند بخندد به وي تذکر داده مي‌شود که در ماه محرم از چنين خنده‌هايي پرهيز کند.مجالس سخنراني، روضه‌خواني، سينه‌زني، زنجيرزني، تاسوعا و عاشورا از جمله مراسم اين روزها در پاکستان است.تزئين علم حضرت عباس (ع)، ساختن ماکت حرم امام حسين (ع)، درست کردن تابوت شهداي کربلا و آراستن ذوالجناح اسب امام حسين (ع) براي هيئت‌هاي عزاداري از جمله رسوم مردم پاکستان در عزاداري سالار شهيدان است.

«نعره حيدري» شعار محبوب شيعيان پاکستان

در هيئت‌هاي عزاداري زماني که سينه زنان خسته مي‌شوند، يا مانعي براي عبور هيئت ايجاد مي‌شود يا خطري عزاداران را تهديد مي‌کند معمولا از اين شعار  استفاده مي‌شود.شعارهايي چون «حسيني‌ات زنده باد، يزدي‌ات مرده باد» نيز در بين عزاداران شيعه مرسوم است.

چند روز قبل از فرا رسيدن ماه محرم هيئت هاي عزاداري با نصب پوستر و پخش تبليغات از رسانه‌ها محل برگزاري مراسم عزاداري در ايام محرم را به اطلاع عموم مردم مي‌رسانند.بر افراشتن علم حضرت عباس (ع) يکي ديگر از مراسم اعتقادي مردم پاکستان در آغاز ماه محرم است.
اين در حالي است که جوانان عضو هيئت‌هاي سينه زني با گرداندن علم حضرت عباس (ع) در خيابان‌ها آغاز ماه محرم را به اطلاع همگان مي‌رسانند.کودکان نيز با زنجير کردن دست‌هاي خود ياد و خاطره اسراي کربلا را گرامي مي‌دارند که اين يکي از شيوه‌هاي مرسوم عزاداري در پاکستان است.

فروشگاه‌هاي فيلم و موسيقي نيز از پخش آهنگ بلند خودداري مي‌کنند و با اداي احترام به علم حضرت عباس (ع) مسائل مربوط به اين ماه را رعايت مي‌کنند. عزاداري‌هاي ماه محرم هر ساله با شورو شکوه خاصي و با حضور گسترده مسلمانان شيعه و سني و حتي مسيحيان در پاکستان برگزار شده و خيابان‌هاي اين کشور در ايام محرم مملو از جمعيت مي‌شود.همچنين روز اول ماه محرم در پاکستان هر يک به نام خاصي نامگذاري شده و نوحه‌خوانان هر شب بخشي از مصائب امام حسين (ع) را براي سوگواران بيان مي‌کنند.