به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران ، تهران يكي از معدود پایتخت‌هاي جهان است که شبکه‌ی ‌جمع‌آوري و دفع بهداشتی فاضلاب در آن بسیار دیرهنگام به اجرا درآمده است. نجات‌بخشی شهر تهران از وضعیت ناخوشایند دفع غیر بهداشتی وسنتی فاضلاب تنها در گرو اجرای طرح‌های عظیمی است که هم اکنون با عنوان طرح ايجاد شبكه فاضلاب شهر تهران در مناطق مختلف اين كلانشهر در دست اجراست .
 
با اجرای طرح جمع‌آوری و دفع بهداشتی فاضلاب تهران در واقع فاضلاب تولید شده در منازل مسکونی و مراکز تجاري که از گذشته‌های دور به سرعت در رودخانه‌ها، مسیل‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی جذب می‌شوند و منابع محدود آب‌های زیرزمینی را  به عنوان ارزشمند‌ترین منابع ذخيره آب به منابعی آلوده و پر خطر تبدیل می‌کنند، به سادگی ساماندهی شده و شهروندان را از ابتلای به انواع بیماریها و تهدیدهای پرخطر مربوط به آلاینده‌های ‌محیط زیستی مصون خواهدداشت.
 
اجرای تونل فاضلابروی شرق
 
در اين ميان با بهره برداري از تونل‌ فاضلابرو و خطوط اصلي انتقال، به مثابه‌ی شریان‌ اصلی عملیات ‌جمع‌آوري و انتقال فاضلاب‌های شهری به تصفیه‌خانه‌ جنوب شهر تهران، مي‌توان در مسیر ارتقای سطح بهداشت عمومی جامعه گام‌های بلندی برداشت، از هزینه‌های سنگین درمان بیماری‌ها کاست و علاوه بر جلوگیری از مصرف خام فاضلاب در آبیاری مزارع سبزی و صیفی‌جات ضمن تقویت سفره‌های آبی زیر زمینی، شرایط مناسبی برای توسعه‌ی فضای سبز و تلطیف هوای شهر نیز ایجاد کرد.
 
تونل فاضلابروی شرق تهران در 7 قطعه اجرايي مجموعا به طول 6/25 کیلومتر کار انتقال فاضلاب‌های خانگی ‌جمع‌آوري شده به وسیله‌ی انشعاب‌های فرعی از مناطق شمال و شمال شرق تا شرق و جنوب تهران را از مسير بزرگراه رسالت، خيابان‌هاي سبلان شمالی، دماوند، سی‌متری نیروی هوایی، پیروزی، نبرد، هاشم آباد، بعثت، بزرگراه آزادگان، پارک توسکا و خیابان شهید غیوری،  به تصفیه‌خانه‌های جنوب و جنوب غربی تهران، ميسر می‌سازد .
 
بی‌تردید، در این طرح عظیم در مراحل مختلف اجرا دشواري‌هايي همچون كار در معابر شلوغ و پرترافيك، حفاري در زمين ريزشي و سنگي و پايين‌تر از تراز آب در عمق زمين وجود داشته که در سایه‌ی همت و تلاش کارگران پر تلاش و مهندسان اين شركت همه‌ مشکلات  یکی بعد از دیگری بر طرف شد.
 
ساخت اين تونل از منطقه شهرري آغاز شد؛ جايي كه به دليل جنس خاك و بالابودن سطح آب‌هاي زيرزميني حفاري قطعات اوليه تقريبا در خاك‌هايي به مانند لجن انجام مي شد و حفر تونل‌ و خاكبرداري ريزش هاي پياپي و خطرناكي را درپي داشت. در مناطقي مانند چشمه علي شهرري به دليل برخورد با سفره هاي آب زيرزميني پمپاژ 24 ساعته در اين مناطق انجام مي شد. در نقاطي نيز اين تونل با قنات هاي تهران قديم همچون قنات زمان آباد و اشرف آباد نيز برخورد داشت كه با هماهنگي اداره قنوات و فرمانداري شهرري اين قنات‌ها به مسير ديگري هدايت شد.
 
در مراحل بعدي حفاري عبور تونل از خيابان هاي پرتردد، برخورد با تاسيسات زيرزميني شهري و يا برخورد خط در مسير با مراكز حساس نظامي حتي باعث تغيير مسير و طولاني‌تر شدن تونل شد.
 
در مناطقي همچون خيابان نيروي هوايي و دماوند عمق تونل به بيش از 35 متر مي رسد و تصور كنيد در چنين عمقي تلاشگران اجراي طرح فاضلاب تهران بايد با چه حساسيت و ظرافتي اين مار بتني خزنده را در اعماق شهر هدايت كرده‌اند تا مبادا چشمان منتظر خانواده كارگري زحمتكش در انتظار آمدن پدر نگران باشد.
 
برخورد با متروي تهران در سه نقطه واقع در خيابان پيروزي، چهارراه نظام آباد و ميدان سبلان  نيز از ديگر چالش‌هاي اجراي تونل شرق بود كه با هماهنگي مشاور فني متروي تهران، با ايزوله كردن كامل تونل در ناحيه برخورد ضمن افزايش قطر بتن، استفاده از آرماتورهاي قوي تر، ايجاد لايه محافظتي ضد آب و پوشش HTP ، تونل شرق از بالاي تونل مترو به مسير خود ادامه داد.      
 
با بهره‌برداری از این تونل فاضلابرو، حدود سه میلیون نفر از ساکنان شمال شرق، شرق و جنوب شرق تهران تحت پوشش خدمات فاضلاب قرار خواهند گرفت. با انتقال فاضلاب‌ اين مناطق به تصفیه‌خانه‌های بزرگ فاضلاب جنوب تهران، امکان ساماندهی فاضلاب‌های جمع‌آوری شده، تصفيه كامل و استفاده‌ مجدد از آن ميسر مي شود و اين پساب‌ها  پس از رسیدن به استاندارد مورد نیاز کشاورزی در تاسیسات آبیاری و زهکشی دشت ورامین و ری استفاده خواهد شد . با استفاده از پساب‌های تصفیه شده‌ اين تصفيه‌خانه واحد قادر به آبیاری 80 هزار هکتار از زمین های کشاورزی دشت‌های پایین دست ورامین و ری خواهیم بود .
 
در تونل فاضلابروی شرق تهران نیز ویژگی های خاصی قابل ذکر است که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به اجرای همزمان عملیات لاینینگ و بتن اصلی و اجراي پوشش داخلي با استفاده از ورق‌هاي پلي اتيلن در قطعات 3 و 4 اين تونل اشاره کرد که از جهت فنی و اجرایی، این طرح را در ردیف کم نظیر‌ترین تونل‌های فاضلابرو قرار داده است. در پوشش داخلي زوج لوله، و قطعات صفر، يك و دو نيز براي افزايش طول عمر و حفاظت هر چه بيشتر از سازه، پوشش ثانويه از جنس پلي اوره استفاده شده است.
 
از ويژگي هاي ديگر طراحي اين تونل حذف ايستگاه پمپاژ است كه علاوه بر هزينه اجرا هزينه نگهداري بالايي نيز داشت.
 
شايان ذكر است اين تونل به دست توانمند مهندسان ايراني طراحي و اجرا شده است. /عب