به گزارش خبرنگار بازار باشگاه خبرنگاران فرش در خانه اکثر ایرانی‌ها یکی از وسایل ضروری خانه به حساب می آید. اگر شما قصد خرید فرش برای منزلتان را دارید پیشنهاد می‌کنیم ابتدا این مطلب را بخوانید تا درنهایت با وجود تنوع بسیار طراحی و نقشه فرش در بازار دچار سردرگمی نشوید.

 پاک کردن لکّه از فرش

پیش از تمیز کردن فرش، حتماً خوب جارو بزنید تا گرد وغبار آن گرفته شود. با مقداری ماست لکه‌هایی را که تازه روی فرش به وجود آمده پاک کنید. برای این منظور ماست را روی سطح لکّه بریزید و با یک قاشق جمع کنید. سپس با دستمال تمیز خوب خشک کنید.

تمیز کردن لبه قالی

گرد وخاک لبه‌های قالی را با یک برس دستی نظافت پاک کنید و سپس جاروبرقی بکشید برای تمیز کردن این قسمت می‌توانید از مخلوط آب و پودر لباس‌شویی و یک فرچه نرم کمک بگیرید؛ اما مواظب باشید این مخلوط به فرش آسیب نرساند. سپس این قسمت را با دستمال خشک کنید و هنگام پهن کردن، زیر آن را کاغذ یا دستمال سفید قرار دهید تا نم فرش گرفته شود

مایع تمیز کننده ی فرش

صابون لباسشویی و شامپوی فرش که قلیای کمی دارند شوینده‌های خوبی برای فرش هستند. اگر شامپو فرش در دسترس ندارید یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیتر آب حل کنید. آن را خوب بزنید تا کف کند. کف را با یک گلوله تور که زیاد آب جذب نمی‌کند روی سطح فرش بمالید و با دستمال حوله‌ای خشک کنید.

از بین بردن جای وسایل سنگین از روی قالی

وسایل سنگین مثل پایه مبل معمولاً بر روی فرش جا می‌گذارند. توصیه می‌شود یک تکه یخ روی محل مورد نظر بگذارید و سپس با دستمال خشک روی رطوبت آن را بگیرید و پرزهای قالی را به حالت اول برگردانید.

پاک کردن سریع لکّه فرش

فراموش نکنید که اگر لکّه بر روی فرش بیش از یکی دو روز بماند ثابت می‌شود، پس توصیه می‌شود لکّه را هر چه زودتر با مواد پیشنهاد شده پاک کنید

پاک کردن لکّه ادویه کاری از فرش

برای پاک کردن لکّه ادویه کاری، از کمی آب‌لیمو و آب استفاده کنید و سپس با دستمال خشک روی آن بکشید.

شفاف کردن رنگ قالی

ابتدا روی قالی مخلوط برگ‌های مرطوب (تفاله چای و نمک بپاشید، سپس با جاروبرقی، جارو کنید تا رنگ قالی شفاف شود.

جلوگیری از جمع شدن قالی

فرش‌های ابریشم یا ماشینی خیس زود جمع  می‌شود برای جلوگیری از جمع شدن قالی‌ها دور تا دور قالی را از زیر نوارهای چرمی بدوزید. 

ضد عفونی و جلا دادن فرش

بعضی از میهمانان عادت دارند با کفش روی فرش‌های تمیز منزل شما بیایند. وای به روزی که شما فردی وسواسی باشید. چه می‌کنید؟ فرش را با شیلنگ آب می‌شویید؟ بهتر است بعد از جارو زدن فرش، دستمال بزرگ حوله‌ای را آغشته به آب و سرکه سفید کنید و آرام روی پرزهای قالی بکشید مقدار سرکه نباید زیاد باشد و گرنه به فرش آسیب می‌رساند.

شامپو فرش

اگر شامپو فرش در دسترس ندارید، وقت را تلف نکنید دو قاشق چایخوری نمک، یک قاشق چایخوری مایع ظرفشویی را در یک لیتر آب حل کنید. آن را خوب هم بزنید تا کف آن را برای تمیز کردن فرش استفاده کنید. این شامپو برای خشکشویی کردن پالتو نیز مناسب است

.لکه شمع بر روی فرش، موکت و سطوح بافت دار

ابتدا با جسمی نوک تیز مانند چاقو و یا حتی ناخن، پارافین سخت شده را بردارید، سپس کاغذ مومی (روغنی) و یا دستمال حوله‌ای بزرگی را تا کرده و بر روی لکّه حاصل از پارافین قرار دهید. حال اتو را در درجه گرم تنظیم کرده و بر روی سطح کاغذ چندین بار حرکت دهید. حرارت ناشی از اتو، پارافین‌های باقی مانده در میان بافت‌ها را آب کرده و جذب کاغذ می‌کند.

پاک کردن لکّه‌های قدیمی از فرش

برای رفع لکّه‌های قدیمی بر جای مانده روی فرش که احتمالاً هنگام لک شدن متوجه آن نشده‌اید، مقداری کف خمیرریش روی محل لک بریزید. سپس محل را با پارچه‌‌ای مرطوب بمالید و بعد آن را با دستمال خشک تمیز کنید. محل لک را با پارچه ی تمیزی بپوشانید و جسم سنگینی مثل کتاب روی آن قرار دهید. هر گاه پارچه مرطوب شد، آن را عوض کنید تا پس از گذشت مدتی، رطوبت فرش از بین برود.

پاک کردن لکّه ی کاکائو، چسب و بستنی از فرش

برای رفع لکّه کاکائو، چسب و بستنی، ابتدا به آرامی اطراف محل مورد نظر را جمع کنید تا لکّه بیشتر پخش نشود. سپس یک قاشق چایخوری مایع ظرفشویی را در یک فنجان آب حل کنید و این محلول را با پنبه یا دستمالی نرم و تمیز روی محل قرار دهید و بدون اینکه محل لکه را بمالید، به آرامی آن را تمیز کنید. چنانچه چند بار این عمل را تکرار کنید، اثر ماده ی ریخته شده به طور کامل از بین می‌رود. سپس محل مورد نظر را با دستمال مرطوب تمیز کنید.

پاک کردن لکّه‌های رنگی از فرش

برای پاک کردن لکّه‌های قهوه، چای و مواد رنگی نظیر آب انگور، ابتدا برای جلوگیری از نفوذ بیشتر ماده ریخته شده،  با حوله کاغذی یا دستمال کاغذی به آرامی رطوبت محل مورد نظر را بگیرید. سپس مقداری آب معدنی یا سودا روی آن بریزید و پس از چند دقیقه، محل را با دستمال پاک کنید. آن قدر این کار را تکرار کنید تا هیچ اثری از لکّه بر فرش بر جای نماند.

پاک کردن لکّه مواد چرب از فرش

برای رفع لکّه مواد چرب از جمله مداد شمعی و موادی همچون قیر ابتدا مقداری حلال غیر چرب که زود خشک نمی‌شود بر مقداری پنبه مرطوب بریزید و آن را آرام روی لکّه قرار دهید. به این ترتیب، مقداری از ذرات جذب پنبه وحلّال روی آن می‌شود. این کار را آن‌قدر تکرار کنید تا تمام لکّه از بین برود. سپس محل را با پارچه مرطوب و تمیز پاک کنید.

فرش‌های دستباف در ایران در سه قالب اصلی بافته می‌شوند: ترنج، خشتی و افشان. که در این میان لچک‌ترنج از طرفداران بیشتری برخوردار بوده است. در واقع می‌توان گفت فرش‌هایی که در اکثر خانه‌های ایرانیان دیده می‌شود با حاشیه‌ای پهن در اطراف و طرحی بیضی یا دایره در میان، طرح ترنج است که مورد استقبال زیادی قرار گرفته است. این نوع طرح از معماری ساختمان‌های سده آخر دوره اشکانیان الهام گرفته شده است و نمادی از حیاط ساختمان‌های آن دوره است. لچک‌های فرش باغچه‌های سبزی‌کاری خانه‌ها و بیضی وسط حوض حیاط است. در طرح افشان، لچک و ترنج حذف شده و با حفظ همان حاشیه کناری در وسط فرش طرح گل و ساقه و برگ دیده می‌شود.

 در طرح خشتی نیز تمام سطوح داخلی به مستطیل‌های مساوی تقسیم شده و در داخل هریک نقشه‌ای بافته شده است. هرچه طرح درون خشت‌ها تکراری نباشند نشانه مرغوبیت نقشه است. در کنار این فرش‌ها طرح‌های دیگری نیز وجود دارد که در شهرهای دیگر ایران بافته می‌شوند و از آن جمله می‌توان به گبه، فرش‌های ترکمن و … اشاره کرد.

چه فرشی برای چه جایی؟

پیش از آنکه برای خرید فرش اقدام کنید لازم است به برخی نکات نظیر نوع کفپوش خانه، وسعت محیط، میزان نورگیری، رنگ دیوارها و روکش مبلمان‌ها و پرده‌ها، میزان تردد در محیط و سبک فضای خانه دقت کنید. این نکات شما را در این زمینه راهنمایی می‌کند:

- اگر روی فرش لکه‌ای افتاد فورا آن را تمیز کنید. اگر لکه روی فرش باقی بماند پاک کردن آن سخت می‌شود و نمای فرش را تار و تیره می‌کند.

- برای فضاهایی با وسعت‌کم، فرشی با ترکیب روشن انتخاب کنید. در ضمن طرح افشان برای این نوع فضاها مناسب‌تر است ولی هرگز طرح خشتی انتخاب نکنید چون فضا را بیشتر کوچک نشان می‌دهد.

- اگر اتاق شما به اندازه کافی نورگیر نیست، فرش با ترکیب رنگی روشن انتخاب کنید. هر چه فرش روشن‌تر باشد فضا نورانی‌تر به نظر می‌رسد.

- به هنگام انتخاب رنگ فرش به پالت رنگی موجود در فضا شامل رنگ دیوارها، پارچه روکش مبلمان، پرده‌ها و حتی رنگ چوب لوازم و از همه مهم‌تر رنگ کفپوش توجه کنید. اگر در فضای مدنظر شما، دیوار، کفپوش یا مبلمان طرح‌دار وجود دارد، فرشی با طرح‌های خلوت انتخاب کنید تا تعادل طرح و نقش در کف محیط حفظ شود.گبه به لحاظ سبک طراحی بهترین انتخاب برای محیط‌های رنگی و شلوغ است.

- قبل از خرید فرش به سنتی یا مدرن بودن خانه خود نیز توجه کنید. مثلا اگر خانه شما کفپوش پارکت دارد، گبه روی آن زیباتر می‌شود اما برای فضاهای سنتی‌تر، طرح لچک‌ترنج مناسب‌تر است.

 ماشینی بخریم یا دستباف؟

اگر توجه کرده باشید اکثر پدرها و مادرهای ما در خانه‌هایشان فرش دستباف دارند و آن را بسیار با ارزش‌تر از فرش ماشینی قلمداد می‌کنند. گر چه هم‌اکنون فرش‌های ماشینی بسیار زیبایی وارد بازار شده است و به دلیل ارزانی آن نسبت به فرش دستباف بسیار مورد استقبال قرار گرفته اما باید به این نکته اشاره کنیم که فرش دستباف مزایای بسیاری در مقایسه با فرش ماشینی‌ دارد و بهای بیشتر پرداخت کردن برای آن از نظر بسیاری از افراد به صرفه‌تر است. در اینجا برخی مشخصات این دو نوع فرش را با هم مقایسه می‌کنیم:

- فرش‌های دستباف از دور و نزدیک جلوه بسیار خوبی دارند اما فرش‌های ماشینی تنها از دور جلوه دارند و از نزدیک چندان مرغوب به نظر نمی‌رسند.

- گذشت زمان رنگ‌های فرش دستباف را جلا می‌دهد اما از جلوه فرش ماشینی می‌کاهد.

- فرش دستباف در زمستان گرم و در تابستان سرد است اما فرش ماشینی به دلیل آنکه از مواد پلاستیکی تهیه شده است، این خاصیت را ندارد.

- برای فضاهای پر رفت‌وآمد مثل اتاق نشیمن یا ورودی خانه، فرش‌های روشن با بافت ظریف یا به اصطلاح رج بالا مناسب نیست. این گونه فرش‌ها در این مکان‌ها در معرض آسیب‌دیدگی بیشتری قرار می‌گیرند.

- فرش دستباف اگر تمیز نگه داشته شود هیچ‌گونه مشکلی برای سلامت فرد ایجاد نمی‌کند اما فرش‌ ماشینی دارای پرزهای پلاستیکی است که در پی عبور و مرور حالت کهربایی به خود گرفته و در هوا معلق می‌شود و در مواردی باعث بروز حساسیت‌های تنفسی می‌شود.

- فرش ماشینی به مرور زمان ارزش خود را از دست می‌دهد ولی فرش دستباف به مرور زمان ارزش پیدا می‌کند.

چگونه عمر فرش را افزایش دهیم؟

مانند هر شی دیگری فرش نیز نیاز به نگهداری دارد. با رعایت برخی نکات می‌توانید طول عمر فرش خود را افزایش داده و برای مدت بیشتری آن را نو نگاه دارید:

۱- اجازه ندهید نور مستقیم خورشید روی فرش بتابد.

۲- فرش را در نزدیکی منابع حرارتی و آتش‌زا قرار ندهید.

۳- برای جابه جا کردن فرش آن را رول کنید و هرگز اقدام به تا کردن فرش ننمایید چون سبب شکسته شدن آن می‌شود.

۴- فرش را در مکان‌های مرطوب قرار ندهید زیرا رطوبت باعث پوسیدگی فرش می‌شود.

۵- وسایل سنگین نظیر مبلمان و کمد را روی فرش قرار ندهید زیرا سبب فشردگی الیاف در یک نقطه می‌شود و در صورت اجبار به این کار، هر چند وقت یکبار نیز جای وسایلی که روی فرش گذاشته‌اید را تغییر دهید.

۶- هفته‌ای یکبار فرش را با جاروبرقی تمیز کنید.

۷- هر چند وقت یک‌بار فرش را سر و ته کنید تا در معرض سایش قرار نگیرد.

۸- فرش را در زیر درها به گونه‌ای پهن کنید که در تماس مداوم با آن نباشد.

۹- شستن فرش را به شرکت‌های معتبر قالیشویی بسپارید و از شستن آن در خانه حذر کنید.

۱۰- اگر فرش را روی سرامیک یا موزاییک پهن کرده‌اید و این امر سبب حرکت فرش می‌شود می‌توانید از چسب‌های مخصوص فرش یا همان ترمز فرش یا آسترهای اسفنج مانند استفاده کنید.

همه می‌دانند که فرش برحسب تصادف توجه مصرف کننده را به خود جلب نکرده است. فرش‌ها و قالیچه‌هایی که در ساختمان‌های تجاری و مسکونی پهن شده‌اند، سرمایه قابل توجهی را تشکیل می‌دهند و بنابراین نگاهداری صحیح آنها منطقی به نظر می‌رسد.

تمیز کردن منظم با جارو برقی یا خارج ساختن ذرات غباری که ممکن است به الیاف فرش آسیب برساند جزء اصلی نگهداری فرش تلقی می‌شود. جارو برقی نمای ظاهری فرش را دلچسب می‌کند و میزان غبار موجود در تار و پود فرش را کاهش می‌دهد و حداقل باید هر دو هفته یک‌بار انجام شود. برای زیباتر جلوه دادن ظاهر فرش باید از روش‌های نظافت مرطوب، برای برداشتن لکه‌های چربی و هرگونه لکه دیگر، استفاده کرد. روش نظافت مرطوب، بیشتر توسط موسسات حرفه‌ای و افراد با تجربه صورت می‌گیرد ولی روش‌های ساده‌تری هم برای اجرا توسط مصرف کننده وجود دارد. واضح است که نظافت فرش در منزل، جایگزین کار حرفه‌ای نمی‌شود؛ فقط در بهترین حالت، نیاز به کار حرفه‌ای را به تاخیر می‌اندازد.

نظافت فرش توسط خود شما به روش خشکشویی(با شامپو فرش)، مشکلاتی مانند خیس شدن فرش، رنگ پس دادن و غیره را ندارد ولی این روش به نوبه خود مسایلی را به همراه دارد. اگر جارو کشیدن نهایی، کامل انجام نشود، بخشی از پودر جاذب غبار، در تار و پود فرش باقی می‌ماند و با تکرار این نوع نظافت، تجمع این ذرات باعث تغییر رنگ فرش می‌شود.درصورتی که گلدان را بر روی فرش قرار می‌دهید، حتما از زیرگلدانی استفاده کنید تا با نشت آب به فرش، پوسیدگی حادث نشود.

سرمایه خود را حفظ کنید

فرش، قالیچه، روکش مبل و پرده‌ها، احتمالا بخشی از سرمایه‌های اصلی زندگی شما هستند و برای تهیه آنها وقت و پول کافی صرف کرده‌اید؛ بنابراین باید در حفاظت آنها بکوشید. به این منظور از موسسات دارای تجربه برای نظافت آنها استفاده کنید، زیرا در غیر این‌صورت دچار مشکلات زیادی در نگهداری آنها خواهید شد.

چند نکته

به هنگام قرار دادن وسایل سنگین مانند پایه مبل یا کمد، حتما از زیرپایه‌ای استفاده کنید تا فرش دچار شکستگی نشود.

اگر پنجره‌های بزرگ در خانه دارید و ساعات زیادی از روز بر روی فرش‌ها آفتاب می‌افتد، حتما از پشت پنجره‌ای‌های حصیری یا پارچه‌ای استفاده کنید.

ریشه‌های فرش را به وسیله چسب‌های پهن بی رنگ (چسب کارتن) یا شیشه‌مات‌کن‌های بی‌رنگ بپوشانید تا همیشه سفید و تمیز بمانند.

اگر قسمتی از فرش شما به هر دلیل دچار پارگی شد، بلافاصله نسبت به رفو کردن آن اقدام کنید تا پارگی بیشتر نشود.

سعی کنید فرش‌هایی کاملا هم‌اندازه با ابعاد اتاق‌ها بخرید تا مجبور نشوید بخشی از فرش را تا کنید، این کار آسیب جدی به فرش وارد می‌کند.

اگر فرش‌ها را در خانه می‌شویید، پس از استفاده از پودرهای شستشو از پاک شدن همه ذرات پودر مطمئن شوید.

اگر در بافت فرش شما از ابریشم مصنوعی استفاده شده است، هرچند وقت یک‌بار با کشیدن پارچه‌ای نخی یا کتانی بر روی فرش، براقیت بافت ابریشمین را افزایش دهید.

اگر غذای چربی دار و رنگین مانند آب مرغ بر روی فرش ریخت، بلافاصله یک کاسه ماست بر روی آن بریزید، بگذارید چند دقیقه بماند و سپس همزمان با برداشتن ماست، لکه‌برداری را انجام دهید.

راستی چرا فرش نائین از فرش همدان گران‌تر است؟ چرا فرش تبریز را بیشتر از فرش اراک می‌پسندند؟ فرق قالی با قالی چیست که گاهی صدها هزار تومان تفاوت قیمت دارند؟اسم قالی ایرانی، هم دل می‌برد، هم زهره؛ دل می‌برد چون ما را یاد هنر ماندگار مردم سرزمینمان، زیبایی، ظرافت و اصالت می‌اندازد و زهره می‌برد آن ‌وقتی که یاد قیمتش می‌افتیم.

 اما این‌طورها هم نیست که همه قالی‌های دستباف فوق‌العاده گران باشد و دیدن قیمت آن و تعداد صفرهایش هوش از سرمان ببرد. بخشی از قالی‌های دستباف پشمی، تقریبا قیمتی معادل یک قالی ماشینی با کیفیت معمولی دارد؛ البته شاید سنگین‌تر و زمخت‌تر به‌نظر بیاید ولی دوام بیشتری نسبت به قالی ماشینی دارد و با خرید آن نه تنها قدردان هنر و هنرمند تولیدکننده این صنعت بوده‌ایم، بلکه به سلامت خود هم کمک کرده‌ایم. چون فرش دستباف انرژی‌دهنده و ضدآلرژی است.

فرق فرش و قالی قدمت فرش بافی ایرانیان به حدود ۲ تا ۳ هزار سال قبل از میلاد می‌رسد. در حفاری‌های شهر سوخته و محوطه‌های باستانی بین‌النهرین، وسایل و ابزارآلات قالی‌بافی یافت شده که نشان از قدمت ۴ تا ۵ هزار ساله رواج این هنر کاربردی در ایران زمین دارد.

اما سؤال اساسی اینکه، آیا فرش و قالی و قالیچه باهم فرق دارند؟ بله! دارند. به هرگونه گستردنی بافتنی «فرش» می‌گویند که شامل قالی ، گلیم ، جاجیم ، زیلو ، پلاس و… می‌شود اما به فرش پرزدار «قالی» گفته می‌شود و البته آن چیزی که باعث می‌شود قالی از قالیچه متفاوت شود، متراژ آن است. فرش‌های پرزداری که مساحت آنها ۶ متر به بالا باشد، قالی نامیده می‌شود و به فرش‌های پرزداری که مساحت آنها ۶ متر یا کمتر از آن باشد «قالیچه» می‌گویند. خوب است بدانید که کوچک‌ترین قالیچه‌ها را هم با مساحت یک تا یک و نیم متر، برای پشتی می‌بافند.

 چرا یک قالی گران‌تر است، یک قالی ارزان‌تر؟

کارشناسان قالی معتقدند ارزش هنری یک قالی یا قالیچه به نقشه ، میزان استفاده از رنگ‌های طبیعی و هماهنگی قرارگرفتن این رنگ‌ها در کنار هم بستگی دارد، اما قیمت یک قالی یا قالیچه بیشتر به نقشه و رنگ ، جنس نخ ، تار و پود و پرز آن و ریزبافی و درشت‌بافی آن ربط دارد.

انواع قالی را براساس جنس به چند دسته تقسیم می‌کنند:

 قالی تمام پشم: فرشی که تار، پود و پرز آن از پشم باشد. این نوع قالی‌ها به  دلیل جنس پرزها درشت بافت هستند. قالی خرسک که  از کلفت‌ترین پشم‌ها بافته می‌شود جزء این دسته است. قالی تمام پشم مزیت‌هایی همچون بادوام و مقاوم‌بودن ، قدرت برگشت‌پذیری پرزها پس از پاخوردن ، قدرت بالای جذب رطوبت و… را داراست. این نوع قالی سنگین و ارزان‌قیمت است و کمتر می‌توان نوع هنری آن را پیدا کرد.

قالی چله پشم: نوعی قالی که چله آن از پشم است ولی پرزهایش تنها از پشم نیست.

 قالی تمام ابریشم: فرشی که تار و پود و پرز آن همگی از ابریشم است. این نوع قالی معمولا بسیار ریزبافت است و ارزش هنری زیاد و البته قیمت زیادی دارد. چنین قالی یا قالیچه‌ای برخلاف ظاهر نرم و نازک و ظریفش، در مقابل لکه‌ها بسیار مقاوم است؛ یعنی اگر آب، چای، نوشابه یا هر نوع مایع دیگری را رویش ریختید، لازم نیست ضربان قلبتان را اندازه بگیرید؛ کافی است آن را با یک دستمال مرطوب و کمی شامپو فرش بشویید؛ عین اولش خواهد شد.

قالی کف ابریشم: فرشی که چله آن پشم است ولی تمام زمینه آن از ابریشم بافته شده است.

قالی گل ابریشم: چله این قالی‌ از پشم است ولی گل‌ها و احیانا برگ‌های موجود در نقشه از نخ ابریشم و بقیه پرزها از پشم بافته می‌شود. این نوع قالی‌ها ممکن است قیمت کمتری نسبت به قالی تمام ابریشم داشته باشند اما ارزش هنری زیادی دارند.

 قالی عیب‌دار نخر

عیب و ایراد قالی را بهتر است موقع خرید تشخیص دهید، چون به احتمال زیاد پس از پرداخت پول آن و آوردنش به خانه، دیگر تعویض یا پس گرفته نمی‌شود. اما عیب و ایرادهای یک قالی چه چیزهایی می‌تواند باشد؟

دورگه ‌بودن زمینه:خوب خوب نگاه کنید. گاهی رنگ قسمت بالای زمینه قالی از رنگ قسمت پایینی آن کم‌رنگ‌تر یا پررنگ‌تر است. چشم دقیق و ریزبینی داشته باشید و در نور، خوب قالی را نگاه کنید؛ اگر ۲ رنگ باشد قیمت آن گاهی تا نصف کاهش پیدا می‌کند!

اندازه قالی: اگر اندازه فاصله لبه حاشیه بالایی قالی تا وسط ترنج، بیشتر یا کمتر از ۳ سانتی‌متر با اندازه فاصله آنجا تا لبه حاشیه پائینی تفاوت داشته باشد، از قیمت قالی بسیار کم می‌شود؛ پس توی جیبتان خط‌کش داشته باشید.

کم‌بافی: حتما موقع خرید قالی به پشت آن نگاه کنید؛ اگر گره‌ها منظم، پشت‌سر هم و یک‌اندازه بود که هیچ، ولی اگر اندازه گره‌ها متفاوت، نامنظم و گاهی با فاصله بود یعنی بافنده یا شلخته بوده یا خدای نکرده متقلب! مثلا در یک فرش ۵۰ رج که باید در هر ۷ سانتی‌متر ۵۰ گره داشته باشد، گره‌ها کمتر است، یا گره‌ها خوب شانه نخورده و پرزها کشیده نشده است؛ به‌هرحال یک جای کار می‌لنگد.

شکستگی گل قالی: این مورد خیلی تخصصی است زیرا گل‌های قالی اعم از شاه‌عباسی، آویزان، ستاره‌ای و… اندازه استانداردی دارند که تنها بافنده‌ها، کارشناسان و فروشندگان قالی از آن اطلاع دارند. اگر در بافت این گل‌ها شکل و اندازه استاندارد رعایت نشود، از ارزش قالی کم می‌شود. این دیگر کار شما نیست؛ از یک خبره کمک بگیرید یا از روی گل‌های قرینه، اندازه‌های ناموزون را حدس بزنید.

هزار نکته باریک‌تر از مو راستی چرا فرش نائین از فرش همدان گران‌تر است؟ چرا فرش تبریز را بیشتر از فرش اراک می‌پسندند؟ فرق قالی با قالی چیست که گاهی صدها هزار تومان تفاوت قیمت دارند؟ چرا بعضی قالی‌ها مثل مخمل ظریف‌اند، سال‌های سال زیر پا لگد می‌خورند و آخرش تاجران فرش به ۱۰برابر قیمت اولیه روی دست می‌برندش؟

گره ترکی:ظرافت فرش جز نوع پرز که چه جور پشمی باشد و چند درصد ابریشم، به نوع گره آن نیز بستگی دارد. بافت دو گره یا گره ترکی که از ابتدا مخصوص بافندگان تبریزی بوده و امروز در مناطق دیگر نیز رایج است، روشی است که در آن هر دو سر پرز از لای تار رد می‌شود و گره می‌خورد. این روش وقت زیادی می‌خواهد و مخصوص قالی‌های ریزبافت و نقشه‌های ظریف با رنگ‌های متنوع و خطوط نازک است. در این روش، امکان بی‌گره بافی یا جفت‌بافی (که نوعی شلختگی در بافت یا تقلب است) وجود ندارد.

به همین دلیل، این قالی‌ها جز ظرافت بی‌اندازه، بسیار محکمند و به این سادگی‌ها نخ‌نما نمی‌شوند. از طرفی این گره آن‌قدر محکم است که می‌شود پرزهای فرش را چنان قیچی زد که به کوتاهی مخمل شوند و با پا خوردن بیشتر، نقش‌ها و ظرافت گره‌ها بیشتر نمایان ‌شود. به همین دلیل مشهور است که فرش کرمان هر چه پا بخورد مرغوب‌تر است و هیچ اتفاقی هم برای فرش نمی‌افتد. فرش‌های قم، تبریز، اصفهان و کرمان ترکی بافند؛ یعنی هم ظریف‌اند، هم بسیار زیبا و محکم و البته گران.  

گره فارسی:فرش‌های پشمی درشت‌بافت که اغلب سنگین هستند و نقش‌های درشتی هم دارند، فارسی‌بافند. در گره فارسی یا یک گره فقط یک طرف پرز گره می‌خورد و طرف دیگر آن آزاد است. در این روش، چله شل‌تر است و برای سفت‌کردن آن، شانه‌های سنگین را محکم‌تر روی پرزها می‌کوبند تا پرزهای پشمی در هم فرو بروند و چله محکم شود. همین درهم رفتگی پشم‌ها، امکان بی‌گره‌بافی یا جفت‌‌بافی را بیشتر می‌کند.

بافنده‌های فرش‌های فارسی‌باف به خاطر درشتی پرزهای پشم، نمی‌توانند نقشه‌های ظریف و مینیاتوری ببافند. از طرفی، گره فارسی با پا خوردن در طول سال‌ها (که البته اصلا کم نیست) کم‌کم پرزها شل شده و نخ‌نما می‌شوند. به خاطر همه این دلایل، این نوع فرش ارزان‌تر است. قالی‌های فارسی‌بافِ بختیاری، مشهد، اراک، همدان و… مشهورترند. اما به هر حال، این قالی‌ها و رنگ‌های زنده و گرم‌شان، انرژی خاصی به محیط زندگی می‌دهند و قطعا چشم‌نوازتر از هر بافته مصنوعی دیگر هستند.

 کدام طرح را انتخاب کنم؟

بیشتر ما وقتی به قالی دستباف فکر می‌کنیم، فورا یاد یک قالی با زمینه لاکی – قرمز می‌افتیم که یک گل بزرگ در وسط دارد که نامش «ترنج» است و ۴ لچک (۳ گوش) در چهارگوشه قالی و اطراف آن ترنج هم پر از گل و برگ و اسلیمی است. خیلی‌ها این طرح را تکراری می‌دانند (البته همین طرح لچک و ترنج که برای ما تکراری است یکی از اصیل‌ترین طرح‌های قالی ایران است که در بازارهای جهانی کلی طرفدار دارد) ولی خب طرح قالی ایرانی فقط لچک ترنج – آن‌هم با زمینه لاکی – نیست؛ طرح‌های زیاد دیگری هم داریم که بعضی‌هایشان درحال فراموش‌شدن هستند. نکات زیر راهنمایی‌تان می‌کند:

اگر یک قالی ریزبافت و هنری می‌خواهید که کف خانه‌تان را مثل یک باغ گل در فصل اردیبهشت تزئین کند، می‌توانید قالی لچک و ترنج یا «شکارگاه» تبریز، قم و اصفهان را بخرید یا «ریزماهی» خوی و «هزاره هریس» مرند. البته این نوع فرش‌ها گران است. اگردنبال قالی‌هایی با نقوش روستایی و ایلیاتی هستید، می‌توانید طرح‌های «انسان و حیوان»، «گل و مرغ»، «درختی» «درخت و انسان» و «پای شتر» استان‌های فارس، خراسان شمالی، کردستان و گلستان را بخرید. بعضی از این نوع طرح‌ها به دلیل درشت‌بافی، ارزان هم هستند.

 اگر می‌خواهید خانه‌تان با فرش‌های ساده تزئین شود و فضای آرامش‌بخشی را در خانه به‌وجود بیاورید بروید سراغ قالی‌های کویری کرمان و اردکان. زمینه این قالی‌ها مثل طبیعت کویر به رنگ‌های شتری، خاکستری و کرم است. طرح‌های «کف ساده» قالی‌ای که زمینه اطراف لچک و ترنج آن خالی از هر نوع نقشی است)، «محرمات»، «راه راه» و «قاب قرآنی» از همین نوع هستند.

 اگر دنبال طرح‌های مدرنی هستید که به مبل اسپرت‌تان بیاید، یکی از طرح‌های هندسی «خشتی»، «قاب‌قابی»، «میناخانی»، «بته جقه» اصفهان، کاشان یا اراک را بخرید. اگر دنبال قالی‌های خیلی ارزان هستید می‌توانید طرح‌های ریزماهی، محرابی و لچک ترنج استان‌های همدان، کاشان و زنجان را بخرید که از پشم کلفت بافته می‌شود و همان فرش خرسک است.

پراکسید هیدروژن تمیزکننده فوق‌العاده‌ای به خصوص برای لکه‌های پروتئین است. با ریختن این ماده روی فرش، شاهد از بین رفتن لکه خواهید بود. با استفاده از مواد پیشنهادی زیر دیگر نگران تمیز کردن لکه‌ها یا مواد ریخته شده روی فرش نباشید.

۱- پودر ذرت چه باور کنید یا نه پودر ذرت هم به تمیز کردن فرش شما کمک می‌کند. ۱ پیمانه از آن را با یک پیمانه بوره و ½ پیمانه جوش‌شیرین مخلوط کنید و روی فرش بپاشید. با کشیدن یک پارچه مرطوب یا زمین شور اسفنجی روی فرش آن را تمیز کنید. بعد از خشک شدن جاروبرقی بزنید.

۲- نمک مخلوط سرکه و نمک نیز از بین‌برنده لکه فرش است. این دو ماده را به صورت خمیر درآورید و روی لکه بریزید، بگذارید تا جذب شوند. دستمال مرطوب را روی محل مورد نظر بمالید. بعد از خشک شدن جاروبرقی بزنید.

۳- بخار آب را داخل دستگاه بخارشور بریزید. کاتالوگ دستگاه را با دقت بخوانید. در صورت اجازه استفاده از مواد شیمیایی، بهتر است به جای آب از مخلوط آب و سرکه استفاده کنید.

4- پراکسید هیدروژن پراکسید هیدروژن تمیزکننده فوق‌العاده‌ای به خصوص برای لکه‌های پروتئین و خون است. با ریختن این ماده روی فرش، شاهد از بین رفتن لکه خواهید بود. روی محل مورد نظر آب یا سرکه سفید بمالید.

۵- استفاده از زمین شور بله با استفاده از زمین شور هم می‌توانید فرش را تمیز کنید. ۲ پیمانه جوش‌شیرین را با ¼ پیمانه بوره یا تکه‌های صابون مخلوط کنید. به این مواد ۲۰-۱۰ قطره اسانس معطر دلخواه اضافه کنید. معمولا از اسطوخودوس یا لیمو استفاده می‌شود. مواد را خوب به هم بزنید و با اسپری روی فرش بپاشید. در مرحله بعد ¼ پیمانه آب گرم را با ۱ پیمانه سرکه سفید مخلوط کنید. زمین‌شور اسفنجی را داخل آن کنید و روی مواد ریخته شده قبلی بکشید. بگذارید فرش حداقل ۱ ساعت خشک شود سپس جاروبرقی بکشید.

۶- کمتر چیزیست که نتوان با جوش‌شیرین و سرکه تمیز کرد خوشبختانه لکه‌های فرش هم از این امر مستثنی نیستند. فقط کافیست پودر جوش‌شیرین را روی لکه فرش بریزید و سرکه سفید را اضافه کنید. بعد از تمام شدن کف حاصل، یک دستمال را که قدرت جذب بالایی دارد، روی فرش بکشید تا سرکه را جذب کند، بگذارید این قسمت خشک شود. با جاروبرقی باقی‌مانده جوش‌شیرین را جمع کنید. برای لکه‌های بزرگ‌تر از جوش‌شیرین به تنهایی استفاده کنید. آن را روی فرش بپاشید و حداقل بعد از نیم ساعت جاروبرقی بزنید.