به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران اراک  اگر بخواهيم گروه خاصي را از حق روزه گرفتن معاف کنيم، اين سه گروه از بقيه محق‌ترند:
سالمندان ديابتي بالاي ۶۵ سال
نوجواناني که از کودکي مبتلا به ديابت بوده‌اند و امسال اولين سالي است که واجد شرايط روزه گرفتن شده‌اند و به سن تکليف رسيده‌اند.
افرادي که انسولين تزريق مي‌کنند و در خانه تنها هستند يا داروهاي خواب‌آور يا کاهش‌دهنده سطح هوشياري مصرف مي‌کنند.
رژيم غذايي‌ بيماران ديابتي بايد مثل ماه‌هاي غير از رمضان باشد و از خوردن غذاهاي چرب و شيرين و پرنشاسته پرهيز کنند. مقدار داروهايشان را هم بايد تحت‌نظر پزشک تنظيم کنند و معمولا پزشک ميزان انسولين يا قرص خوراکي بيمار که معمولا گلي‌بنگلاميد است را کاهش مي‌دهد. بيمار بايد فعاليت‌هاي بدني‌اش را هم به ساعات اوليه صبح ارجاع دهد و به ۱۰ تا ۱۵ دقيقه نرمش سبک صبحگاهي اکتفا کند و دو يا سه ساعت قبل از افطار هم هيچ‌گونه فعاليت بدني شديدي انجام ندهد.
بيمار بايد هر روز وزنش را چک کند و اگر روزي دو کيلوگرم کاهش يا افزايش وزن داشت، حتما با پزشک‌اش مشورت نمايد. همچنين بايد قندخونش را هر روز در خانه با دستگاه گلوکومتر قبل و بعد از افطار و سحر چک کند و اگر در ساعات اوليه قندش زير ۷۰ و در طي روز زير ۶۰بود بايد روزه‌اش را افطار کند. به علاوه قندخون بين ۲۵۰ تا ۳۰۰ هنگام سحر هم خطرناک است و بيمار ممکن است به علت کم‌آبي و بالا رفتن قندخون سنکوب کند بنابراين روزه گرفتن در اين شرايط به هيچ عنوان توصيه نمي‌شود. ضمن اينکه قندخون نزديک افطار بايد بين ۱۴۰ تا ۱۸۰ باشد و روزه‌دار به هيچ وجه نبايد پرخوري کند و بهتر است که روزه‌اش را هم با يک سوپ ساده يا شير و خرما و چاي افطار کند و به اندازه کافي هم در هنگام افطار و سحر آب بنوشد زيرا گرماي هواي امسال ضريب بالا رفتن قندخونش را دو چندان خواهد کرد.
روزه و بيماران قلبي
بيماري‌هاي قلبي معمولا از آن دست بيماري‌هايي‌اند که با کسي شوخي ندارند و بيمار و اطرافيانش بايد کاملا مراقب اوضاع باشند. از آنجا که اين روزها بيماران زيادي به پزشک‌شان مراجعه و از او درباره روزه گرفتن يا نگرفتن سوال مي‌کنند و بيماران قلبي هم از اين گروه مستثنا نيستند، بايد چند توصيه پزشکي مهم به اين گروه از بيماران (افراد داراي ناراحتي قلبي) ارايه کرد:
۱) اين افراد به هيچ عنوان بدون مشورت با پزشک‌‌شان اقدام به کم و زياد کردن و تغيير ساعت مصرف داروهايشان نکنند که با اين کار نه تنها خود بلکه خانواده و تيم درماني‌شان را هم به دردسر مي‌اندازند.
۲) اين افراد مي‌توانند از اين چند روز باقي‌مانده تا ماه رمضان، يکي دو روزش را روزه بگيرند و اگر طاقت آوردند و افطار کردند و بعد از افطار دچار مشکل خاصي نشدند و پزشک‌شان هم صلاح‌ ديد، روزه‌شان را بگيرند.
۳) اگر روزه گرفتند و بعد از افطار دچار مشکلاتي مانند تپش يا درد قلب شدند، به هيچ عنوان نبايد روزه‌داري را در روزهاي بعد ادامه دهند.
۴) بيماراني که ناراحتي قلبي دارند بايد بدانند که کم شدن حجم آب بدن‌شان در اين روزهاي گرم تابستاني ممکن است باعث لخته شدن عروق چشم‌شان شود. بنابراين بايد حسابي حواس‌شان جمع باشد. بهتر است اين بيماران در روزهايي که روزه‌اند ترجيحا از منزل بيرون نيايند تا گرما اذيت‌شان نکند.
۵) و نکته آخر اينکه همه روزه‌داران، مخصوصا روزه‌داراني که مشکل قلبي دارند، افطار را به يکباره نخورند و آن را در طي چند وعده ميل کنند. ضمن اينکه مايعات ولرم مناسب‌ترين خوراکي براي شروع افطار اين گروه از بيماران است.
تغذيه و رژيم درماني - روزه‌داراني که ‌سردرد مي‌گيرند
شايع‌ترين مشکلي که در روزهاي اول روزه‌داري مردم را به مطب‌ها و درمانگاه‌ها مي‌کشاند، سردرد است. براي اينکه بتوانيد با اين نوع سردردها که عمدتا در نتيجه گرسنگي يا تشنگي پديد مي‌آيند مقابله کنيد، بايد تا زمان باقي است کمي الگوي خورد و خوراک‌تان را تغيير بدهيد؛ به اين صورت که از همين فردا به يک پيشواز نسبي برويد. پيشواز نسبي يعني اينکه حجم غذاي‌تان را مخصوصا در وعده ناهار کم کنيد و از ظهر به بعد کمتر هله‌هوله‌هاي پرکالري بخوريد و حتما سعي کنيد تعداد و غلظت چاي مصرفي روزانه‌تان را کاهش دهيد زيرا يکي از عمده دلايل سردرد روزه‌دار، کم شدن مصرف نوشيدني‌هاي کافئين‌دار است. مي‌توانيد با کم نوشيدن و رقيق نوشيدن چاي و قهوه قبل از ماه رمضان، بدن‌تان را براي شرايط پيش رو آماده کنيد. ضمن اينکه در ماه رمضان هم حتما وعده سحري را بخوريد و آن را پشت گوش نيندازيد. آنهايي که مي‌گويند: «ما ساعت ۱۱يا ۱۲ شب غذا مي‌خوريم تا مجبور نباشيم براي خوردن سحري بيدار شويم» بدانند که امتناع از خوردن و حذف اين وعده مهم غذايي در ماه رمضان باعث افت بازده کالري آنها و در نتيجه غيرمفيد بودن‌شان مي‌شود. اين افراد حتي در ساعات اوليه روز هم توان تمرکز و توجه فکري براي کار يا درس خواندن را ندارند. با اين حساب حذف سحري کار معقول و صحيحي نيست. از طرفي خوردن افطار و شام جدا از هم و با فاصله دو تا سه ساعت هم بيشتر توصيه مي‌شود، تا افراد به يک‌باره هر چه که دم دست‌شان است به سمت معده بيچاره‌شان روانه نکنند. جمله آخر هم اينکه اگر از همين حالا به فکر باشيد و يک برنامه‌غذايي منظم و سالم براي خود و خانواده‌تان ترتيب دهيد، بدون هيچ دغدغه‌اي مي‌توانيد به استقبال ماه مبارک رمضان برويد.
متخصص پوست و مو - حفظ شادابي پوست در ماه رمضان
به علت مصادف شدن ماه مبارک رمضان با فصل گرما، ممکن است امسال هم‌وطنان ما بيشتر دچار علايم گرمازدگي و خشکي پوست شوند. براي اينکه بتوانيد ماه رمضان را به خوبي سپري کرده و از برکات معنوي روزه گرفتن بدون هيچ‌گونه استرس و يا ناراحتي جسمي مانند ريزش مو، خشکي پوست يا پوسته پوسته شدن ناخن، بهره‌مند شويد، تنها لازم است که اين چهار نکته را خوب به خاطر بسپاريد:
۱) براي شاداب ماندن پوست و جلوگيري از خشکي آن در وعده‌هاي سحري و افطاري به اندازه کافي مايعات، مخصوصا‌ آب، بنوشيد و از نوشيدن مايعات مدر (مانند چاي غليظ) که باعث از دست رفتن آب بدن‌تان مي‌شود، به شدت پرهيز کنيد.
۲) به علت محدوديت غذايي و اينکه نظم و حجم غذاي دريافتي‌تان در ماه رمضان تغيير مي‌کند، بايد به منظور جلوگيري از کم شدن آهن، روي و ساير ويتامين‌ها و موادمعدني که سبب رشد مناسب مو و ناخن‌هايتان مي‌شود، در وعده‌هاي غذايي سحر و افطار غذايي کامل که همه گروه‌هاي غذايي را در خود بگنجاند، مصرف کنيد. مثلا مي‌توانيد از همين حالا برنامه‌ريزي کنيد و غذاهاي پرکالري‌تر و کربوهيدرات‌ها و پروتئين‌ها و سبزيجات را در وعده سحر و غذاهاي سبک‌تر مانند لبنيات در کنار سبزيجات و انواع سالاد را در وعده افطارتان بگنجانيد. در ضمن جاي ميوه هم بايد در سفره سحري و افطاري هميشه محفوظ بماند.
۳) چون خانم‌ها بيشتر با مشکل کمبود روي، آهن و ... دست به گريبان‌اند، پس به آنها توصيه مي‌کنيم که با نظر يک پزشک متخصص از همين روزها خوردن مکمل‌هاي گروهB يا ساير مکمل‌هاي مورد نياز را شروع کنند تا پس از ماه رمضان دچار مشکل ريزش مو يا شکنندگي ناخن‌هايشان نشوند.
۴) نکته آخر اينکه اگر مشکلي پوستي يا ريزش مو داريد و در حال مصرف داروهاي خوراکي در فواصل زماني منظم هستيد، توصيه ما به شما اين است که براي تغيير ساعات خوردن داروهايتان، حتما به پزشک‌تان مراجعه کنيد و هرگز خودسرانه ميزان و ساعت مصرف داروي‌تان را جابه‌جا نکنيد زيرا تغيير ميزان داروي دريافتي ممکن است عوارض جبران‌ناپذيري را براي پوست و موي شما به همراه داشته باشد.
بيماري‌هاي گوارش و کبد - آداب روزه‌داري در بيماران گوارشي
مشکلات گوارشي، از مشکلات نسبتا شايعي است که برخي بيماران را در ماه رمضان به مطب پزشکان مي‌کشاند و اغلب افراد مبتلا به بيماري‌هاي گوارشي در آستانه اين ماه، سوالاتي درباره روزه‌داري و نحوه تغذيه‌شان در اين ماه دارند. به همين دليل با دکتر ناصر ابراهيمي‌درياني، فوق تخصص بيماري‌هاي گوارش و کبد و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران گفتگويي در همين زمينه کرده‌ايم که پيش روي شماست.
▪ آقاي دکتر! بيماري‌هاي گوارشي بسيار متنوع و شايع‌اند. براي اينکه بيماران مبتلا به بيماري‌هاي گوارشي بدانند که روزه از نظر طبي براي‌شان چه حکمي دارد، بهتر است يکي‌يکي پيش برويم و اگر موافق باشيد با مشکل ريفلاکس شروع کنيم.
ـ بله، موافقم. ريفلاکس يا برگشت اسيد از معده به مري و در نتيجه، سوزش پشت جناغ يا به اصطلاح ترش کردن را شايد بتوان شايع‌ترين مشکل در بين مردم برشمرد. افرادي که اين مشکل را دارند، منعي براي روزه گرفتن‌شان وجود ندارد. فقط بايد چند نکته را از همين حالا رعايت کنند تا بعد از خوردن سحري يا افطار اين مشکل به سراغ‌شان نرود. اينکه پرخوري نکنند و بين ساعت غذا خوردن تا دراز کشيدن يا خوابيدن‌شان دو تا سه ساعت فاصله بيندازند. از نوشيدن نوشيدني‌هاي چرب يا گازدار پرهيز کنند و هرگز بعد از غذا به بهانه هضم شدن آن سيگار نکشند زيرا سيگار کشيدن باعث گشادي دريچه معده و دوچندان شدن مشکل‌شان مي‌شود.
▪ آنهايي که زخم معده يا اثني‌عشر دارند، چه‌طور؟ مي‌توانند روزه بگيرند؟
ـ اين بيماران بايد قبل از ماه رمضان به پزشک مراجعه کنند و آندوسکوپي انجام دهند. اگر عامل به وجود آورنده زخم‌شان ميکروب هليکوباکتر باشد، مي‌توانند با مصرف آنتي‌بيوتيک و غيرفعال کردن زخم‌شان روزه بگيرند، به شرط اينکه قبل از خوردن سحري و براي جلوگيري از ناراحتي حتما کپسول امپرازول مصرف نمايند ولي اگر سابقه بيماري‌شان طولاني بوده و در طول مدت بيماري خون‌ريزي از زخم را هم تجربه کرده باشند، روزه گرفتن برايشان ضرر دارد.
▪ براي بيماران کبدي هم توصيه‌هاي خاصي داريد؟
ـ بله، حتما. آنهايي که مشکل کبد چرب دارند (۳۰ درصد نوجوانان و ۷۰ درصد افراد چاق)، اگر به بيماري‌شان توجه نکنند، به مرور زمان دچار التهاب کبد و حتي هپاتيت مي‌شوند، پس ماه رمضان بهترين فرصت براي تمرين کم خوردن در اين‌گونه افراد است. ما حتما روزه گرفتن را به آنها توصيه مي‌کنيم. گروهي هم سيروز کبد دارند که به علت بالا رفتن آنزيم کبد و چروکيده شدن آن، تحمل کمبود قند را ندارند و روزه گرفتن برايشان ضرر دارد. اما افرادي که هپاتيت نوعB ياC دارند، بسته به شدت آسيب‌ديدگي و مزمن بودن بيماري‌شان مي‌توانند روزه بگيرند يا نگيرند که يک معاينه کامل توسط پزشک متخصص قبل از ماه رمضان بسيار مي‌تواند به تصميم‌گيري بهترشان کمک کند.
▪ افرادي که روده‌ تحريک‌پذير دارند، آيا محدوديتي در بحث روزه‌گرفتن دارند يا نه؟
ـ بيماري روده تحريک‌پذير(IBS) در بين ۲۵ درصد از مردم، مخصوصا خانم‌ها، شايع است. اين بيماري که بيشتر به صورت درد شکم همراه با اسهال، درد شکم همراه با يبوست يا نفخ شديد است، هنگامي عود مي‌کند که فرد دچار استرس، عصبانيت يا تنش‌هاي رواني شديد شود و بنابراين ماه رمضان به خاطر القاي آرامش و کاهش فشار رواني مي‌تواند در تعديل بيماري اين بيماران بسيار کمک‌کننده باشد. تنها رعايت چند نکته از جمله پرهيز از خوردن حبوبات، تخمه و نوشيدني‌هاي گازدار براي اين بيماران ضروري است. ضمن اينکه خوردن لبنيات به جز ماست به افرادي که نسبت به لاکتوز حساسيت دارند، توصيه نمي‌شود. افرادي هم که کوليت اولسروز دارند، يعني علاوه بر درد شکم و اسهال، خون و بلغم هم دفع مي‌کنند، بايد براي روزه گرفتن يا نگرفتن حتما قبل از ماه رمضان با پزشک‌شان مشورت کنند زيرا پزشک بايد زمان داروهاي ۸ ساعت يک‌بار بيمار را در صورت روزه گرفتن تغيير دهد.
▪ و حرف آخر؟
ـ بيماران گوارشي و ساير افراد براي جلوگيري از ابتلا به يبوست در اين فصل گرم سال که ماه رمضان در آن واقع شده است، بايد از افطار تا سحر به ميزان لازم مايعات مخصوصا آب بنوشند. همراه افطاري و سحري حتما سبزيجات، ميوه و سالاد ميل کنند و سعي‌شان بر استفاده بيشتر از نان‌هاي سبوس‌دار مثل نان سنگک و روغن زيتون باشد. هنگام سحري و افطاري، غذاهاي چرب نخورند و دور تنقلاتي مانند زولبيا و باميه را خط بکشند.
سهم کودکان از ماه رمضان چيست؟
اگر شما به فرزندتان بگوييد که خدا گفته يک ماه ناهار نخورد، در دل بچه رعب و وحشت از خدا ايجاد کرده‌ايد و غولي از روزه برايش ساخته‌ايد. بچه‌ها تنوع را دوست دارند، پس بهتر است به آنها بگوييد که به خاطر اطاعت از فرمان آفريدگارتان، يک ماه به جاي سه وعده، دو وعده غذا مي‌خوريد. به طور کلي خيلي نياز نيست که از قبل آنها را آماده کنيد. وقتي که وقت‌اش رسيد، خودشان مي‌بينند و مي‌فهمند. فقط حتما در چيدن سفره افطار از آنها کمک بخواهيد تا با فرهنگ و مقوله ماه رمضان و روزه‌داري آشنا شوند. بد نيست که محل خواب فرزندتان را هم دورتر از آشپزخانه در نظر بگيريد تا سر و صداي وقت سحر شما اذيت‌اش نکند. در ضمن چون بچه‌ها عاشق هيجان هستند، هر از گاهي وقت سحر بيدارشان کنيد تا سحري خوردن و عبادت کردن شما را ببينند و مطمئن باشيد که مشکلي برايشان به وجود نمي‌آيد چون بعد از سحر وقت کافي براي خوابيدن و استراحت دارند.
تأثير روزه بر سلامت روان
روان‌شناسان معتقدند که روزه براي سلامت روان مفيد است و موجب افزايش خودباوري و اعتماد به نفس مي‏شود و توان و مقاومت افراد را در برابر مشکلات و ناملايمات زندگي بيشتر مي‏کند. اما پيش از آغاز ماه رمضان، در کنار کسب آمادگي‌هاي جسمي لازم، بايد براي آمادگي‌هاي رواني هم برنامه‌ريزي کنيم. از دکتر محمدرضا خدايي، روان پزشک و عضو هيات علمي دانشکده علوم بهزيستي و توانبخشي، راهنمايي‌هايي در همين زمينه خواسته‌ايم.
چگونه مي‌توانيم از نظر رواني، آمادگي ورود به ماه مبارک رمضان را پيدا کنيم؟
ـ ببينيد؛ ما اول بايد اين نکته را بررسي کنيم که چگونه يک نيت، انگيزه و در نتيجه، يک عمل متناسب با آن شکل مي‌گيرد. براي انجام گرفتن هر عملي لازم است که فرد انگيزه لازم براي آن را داشته باشد. دارا بودن انگيزه هم به ديدگاه هر فرد و روشن شدن علت انجام دادن عمل توسط او بستگي دارد، پس بايد انگيزه و علت مشخص باشند تا اراده و پذيرش عمل صورت گيرد. براي عملي مثل روزه هم اين موضوع صدق مي‌کند؛ يعني شما اول بايد ديدگاه خود نسبت به روزه گرفتن و علت انجام دادن اين عمل را به خوبي شناخته و بعد آن را به راحتي بپذيريد. شما ممکن است تصميم داشته باشيد که روزه بگيريد تا به سلامت جسم خود کمک کنيد؛ يا اين که روزه را تسکين‌دهنده روح و روان خود بدانيد و احساس کنيد با پيروي کردن از فرمان آفريدگارتان و کسب رضايت او به آرامش وصف‌ناپذيري مي‌رسيد چون خيلي وقت‌ها بعضي از کارها فقط نتيجه مادي و جسماني ندارند. بعد از اينکه شما انگيزه و علت درستي را براي انجام دادن عمل روزه پيدا کرديد، آن‌گاه مي‌توانيد با ميل و اشتياق به سمت اين عمل الهي پيش برويد. اما نکته مهم اين‌جاست که اگر شما در همين چند روز مانده به ماه رمضان نتوانيد انگيزه و علت خوبي براي انجام اين فريضه الهي پيدا کنيد، آن وقت است که روزه گرفتن براي شما تبديل به امري اجباري و از سر ناچاري و همراه با زجر مي‌شود، پس جستجوي علت‌ها را فراموش نکنيد.
از نتايج رواني روزه گرفتن برايمان بگوييد. آيا ممکن است دانستن اين نتايج به تقويت انگيزه‌هاي روزه‌داران منجر شود؟