باشگاه خبرنگاران- هنرمندان تجسمي ايران در طول چند دهه اخير تلاش كرده‌اند تا با برگزاري نمايشگاه‌هاي گروهي و انفرادي آثار خود را به معرض نمايش و فر وش بگذارند.

اين روال يعني برگزاري نمايشگاه‌هاي تجسمي تا چند سال پيش ادامه داشت، در طول همين سال‌هاي اخير سروصداي مبني بر وقوع اتفاق جديدي در حوزه هنرهاي تجسمي با عنوان اكسپو به گوش رسيد.

اين اكسپو يا همان نمايشگاه بزرگ فروش آثار هنري گويا آمده بود تا گره از مشكلات اقتصادي هنرمندان باز كند و اقتصاد هنر را كه در خوابي زمستاني فرو رفته بود بيدار كند خلاصه اينكه اين روزنامه اميد در حوزه هنرهاي تجسمي برنامه‌هاي زيادي را به دنبال خود براي محقق شدن داشت.

هنرمندان تجسمي كشورمان هم كه هميشه به دنبال كورسويي از اميد هستند به اين حامي از راه سيد پيوستند با اين نيست كه قرار است مشكلات هنري در زمينه بازار بي‌رونق فروش آثار هنري برطرف شود.

اولين اكسپو در دهه 80 برگزار شد و در آن آثار هنرمندان رشته‌هاي مختلف به نمايش گذاشته شد آثار بسيار مطلوب و از سطح كيفي خوبي برخوردار بود اما اكسپو اين رفيق نيمه راه هنرمندان و آثارشان را تنها گذاشت و رفت از آن نبود.

هنرمندان تجسمي نا اميد بار ديگر برگشتند و آثار خود را در انباري‌ها و گذاشتند و برخي نگارخانه و گالري داران هم اين آثار را در همان انباري يا به عبارتي گنجينه نگهداري كردند.

به اين ترتيب اولين اكسپو كه عليرغم آنكه آمده بود در اختتاميه انقلابي بر پا كند، از بين رفت.

چند سالي گذشت و هنرمندان تجسمي هم اين رويداد خجالت‌زده را فراموش كردند و به كارهاي روزمره خود ادامه دادند، اما مثل اينكه اين كه رفيق نيمه راه باز هم مي‌خواست به سراغ هنرمندان بيايد البته اين بار وعده داد كه مجمعي تشكيل مي‌دهد و چنين و چنان مي‌كند و اين دفعه حتماً اثر مي‌فروشد.

اين بار گويا وعدهاي چشم‌گير مبني بر فروش بي‌قيد و شرط آثار را با توجه به اختصاص بودجه نيم درصدي دستگاه‌هاي دولتي خريد آثار هنري داده بود.

البته ناگفته نماند تعدادي از دستگاه‌هاي دولتي اثر هم خريدند و بردند و اما نكته اينجاست كه بعد از بردن آثار فهميدند كه اي بابا پول اين آثار خريده شده را از كجا بياريم ما كه پول نداريم بخاطر همين آثار را بعد از چند روز پس فرستادند و اعلام كردند ببخشيد بودجه نداريم.

خلاصه اينكه اين به اصطلاح اكسپو هنري براي هنرمندان خوشايند نبود و باز هم ناموفق ماند.

انگار هنرهاي تجسمي نمي‌خواست با اين واژه مانوس شود بخاطر همين مرتباً با شكست روبرو مي‌شد. البته شايد چون معادل فارس اكسپو به صورت دقيق و اصولي پيدا نشد نتوانستيم آن را دريابيم. بنابراين قسمت دوم اكسپو هنري هم نافرجام باقي ماند.

البته فراموش نكنيم كه در لابه‌لاي حضور دوم اكسپو هنري،‌يك اكسپو ازسوي  تعاوني نگارخانه‌داران كه تشكلي دولتي است نيز در چين با عنوان اكسپو هنري ايران در سال هاي 83 و 84 برگزار شد.

برگزاري اكسپو ايران در چين با وعده هايي مبني بر حمايت از اين رويداد هنري به تعاوني نگارخانه داران داده شده بود.

اين اكسپو اوضاع بهتري نسبت به دو اكسپو ناموفق داخلي داشت اما به تعاوني نگارخانه‌داران هيچ هزينه‌اي پرداخت نشد و اين موضوع تا امروز كه چندين سال از آن رويداد بين‌المللي مي‌گذرد ادامه دارد.

اكسپو‌هاي ناموفق هنري تمام شد و كم كم در زير لايه‌هاي زيرين رويدادهاي ديگري  مدفون شد و تنها گاهي اوقات به بدي از آن در محافل هنري ياد مي‌شد.

اما اين زخم كهنه هنري بار ديگر سربازكرد گويا قرار نبود دست از سر هنرمندان بيچاره تجسمي بردارد و آنها را در روياي اقتصاد رونق يافته هنررها كند.

ماجراي اكسپوي هنري از آنجا شروع شد كه در سال 90 قانوني مبني بر اختصاص بودجه يك دهم درصدي دستگاه‌هاي دولتي براي خريد آثار هنريدر مجلس شوراي اسلامي تصويب شد.

اين بار ديگر دستگاه‌هاي دولتي نمي‌توانستند اثر بخرند بعد پس بفرستند و اعلام كنند كه بودجه نداريم چرا كه اين دفعه موظف به خريد آثار هنري شده بودند.

اين قانون تصويب شد و اجرا نشد تا اينكه در خرداد 91 زمزمه‌هاي مبني بربرگزاري اكسپو هنري يا نمايشگاه بزرگ فروش آثار هنري به گوش رسيد اما اين بار هنرمندان مرتباً‌ خودشان را به نشنيدن زده بودند.

وقتي هنرمندان اين عكس العمل را نشان دادند نشستي به جهت نشان دادن جديت در ماجراي برگزاري اكسپو 91 برگزار شد.

در اين نشست فوايد اين اكسپو و اينكه اين رويداد با دوره‌هاي قبلي فرق دارد و اين بار حتماً اثر فروخته مي‌شود، بيان شد.

برخي از هنرمندان كه خبر را شنيدند هيچ عكس العملي نشان ندادند و برخي ديگر هم گفتند متاسفانه سليقه مديران با هنرمندان كاملاً مغاير است و تا وقتي كه اين فاصله وجود داشته باشد نمي‌توانيم به اكسپو خوش بين باشيم.

برخي ديگر از هنرمندان چون رسول مرادي از خوشنويسان برجسته ايران به اكسپو 91 خوش بين بود و مدير نگارخانه فعالي چون نگارخانه شيرين هم برگزاري اين اكسپو را خرج كردن يك بودجه تعيين شده دانست.

تا قبل از برگزاري اكسپو 91 تعداد افرادي كه به اين اكسپو خوش‌بين نبودند زياد بود اما گفتيم بهتر است عينك بدبيني را برداريم و منتظر برگزاري اين اكسپو باشيم.

بالاخره اكسپو 91 با نمايش 571 اثر از 50 نگارخانه در تهران و 10 نگارخانه از استان‌هاي كشور در تالار وحدت با حضور تعداد نه چندان زياد هنرمندان و گالري دان و معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سرپرست مركز تجسمي و مشاور وزير ارشاد در تاريخ 28 خرداد همزمان با عيد مبعث برگزار شد.

در افتتاحيه اكسپو 91 توانستيم با تلاش زياد فقط تعدادي خريدار آثار هنري كه از طرف يكي از بانك هاي دولتي بود را پيدا كنيم بنابراين در روز اول اوضاع حضور خريدار و مجموعه دار از نوع دولتي و خصوصي اصلاً خوب نبود.

با خودمان گفتيم روز اول شلوغي افتتاحيه و ...

از روز اول به بهانه افتتاحيه گذشتيم و در روزهاي بعد منتظر اعلام نتايج خريد آثار هنري از اكسپو 91 بوديم اما در هفته اول هيچ خبري نشد و در هفته دوم تنها 17 اثر قطعي گويا فروخته شده بود از دستگاه‌هاي دولتي هم كه خبري نبود.

در طول ترافيك به بيست روز كه از برگزاري اكسپو 91 گذشت وزارت فرهنگ و ارشاداسلامي 600 ميليون اثر خريد با اين خريد تصورمان بر اين بود بود كه كم كم دستگاه‌هاي دولتي اثر خواهند خريد اما دريغ از اينكه از تمامي دستگاه‌هاي دولتي تنها چند وزارتخانه تا به امروز از اكسپو خريد كرده‌اند و اين به اين معني است كه متاسفانه دستگاه‌هاي دولتي اصلاً رويدادهاي تجسمي را جدي نمي‌گيرند و انگار خريد اثر هنري هنرمندان ايراني براي ارگاني دولتي در كشورمان چندان جذابيت ندارد.

اكسپو 91 پس از تركيب به يكماه برگزاري، هنوز فروش قابل توجه نداشته است و اين در حالي است كه مي‌بايست از برنامه هنري چون اكسپوها به جهت آنكه آثار هنرمندان برجسته ايراني در آن به نمايش گذاشته مي‌شود به خوبي به فروش رسد، هنرمنداني كه به جاي آنكه آثار خود را به آن سوي مرزها با قيمت‌هاي بسيار بالا بفروشند ترجيح داده‌اند كه آثارشان در داخل كشورشان به فروش برسد و سرمايه هنري ايران عزيزمان باشد.

اكسپو 91 ، 25 تير ماه 91 به كار خود پايان داد ولي دستگاه‌هاي دولتي تا 31 تير ماه مي‌توانند اثر هنري از اين اكسپو بخرند تا حداقل اين اكسپو اين بار بين هنرمندان ايران رو سفيد باشد و چرا كه اگر اين بار همه موفق نباشد شايد هنرمندان ديگر از آن حمايت نكنند./ي2
يادداشت از فاطمه اصلاني.