باشگاه خبرنگاران جوان؛ عاطفه گنجعلی- شهر سوخته، یکی از اولین شهر‌های باستانی جهان، به عنوان یک مقصد گردشگری منحصر‌به‌فرد، داستانی شگفت‌انگیز از تاریخ و تمدن بشری را روایت می‌کند.
این شهر که در دل کویر سیستان و بلوچستان قرار دارد، به دلیل کشف آثار تاریخی و فرهنگی بی‌نظیر، به عنوان یک گنجینه باستانی شناخته می‌شود. در این مکان، باستان‌شناسان موفق به کشف مدارکی از عمل‌های جراحی پیچیده‌ای مانند عمل چشم و عمل جمجمه هم شده‌اند.
شهر سوخته گنجینه‌ای از هزاران اثر تاریخی است که کاوش و تحقیق پیرامون آنها همچنان ادامه دارد و می‌توان گفت، اکتشاف در آن هیچوقت تمامی ندارد.
این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو است که با برخورداری از قدمت ۵۰۰۰ ساله به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین شهر‌های باستانی دنیا شناخته می‌شود.
ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد شهر سوخته و کشف اولین نقش متحرک جهان
قدمت ساخت انیمیشن به چند سال پیش باز می‌گردد؟ قطعا به زمانیکه هنرمندی در شهر سوخته داستان درخت آسوری و بز را بر روی سفالینه‌ای رسم کرده که بز در حال حرکت است تا برگی را از درخت بچیند. با چرخاندان جام، حرکت بز مشخص می‌شود و بعد انیمیشن یا تصویر متحرکی ساخته می‌شود و این داستان جان می‌گیرد.
چشم مصنوعی در شهر سوخته
کهن‌ترین سابقه جراحی چشم، مربوط به زنی است که اهل شهر سوخته بوده و به طرز عجیبی از بقیه زنان شهر سوخته قد بلندتر است. زنی که احتمالا برای طبقه متوسط جامعه آن روز‌ها بوده، اما برایش چشم مصنوعی ساخته‌اند. این چشم درون جمجمه اش قرار می‌گرفته و جنسش از قیر بوده و مردمک و مویرگ‌های چشمش را هنرمندی زبردست با ظرافت و زیبایی ساخته است.
در کنار اسکلت این زن، کیسه کوچکی هم بوده که نشان می‌دهد او شب‌ها چشم مصنوعی‌اش را در کیسه‌ای می‌گذاشته و در طول روز این چشم را با بند‌هایی روی صورتش محکم می‌کرده است.
قدیمی‌ترین تخته نرد جهان
تخته نرد یک بازی جهانی و پرطرفدار است، احتمالا ابتدا توسط مردمان شهر سوخته طراحی و اختراع شده است. در این محوطه باستانی صفحات بازی به همراه تا‌س‌هایی پیدا شده که برای یک بازی شبیه به تخته نرد هستند و می‌توان آن‌را از نخستین بازی‌هایی هدفدار و فکر شده‌ای دانست که بشر به سراغ آن رفته است.
تخته نرد شهر سوخته از چوب آبنوس ساخته شده و دارای مهره‌هایی بوده که در یک ظرف سفالی نگهداری می‌شده‌اند. این بازی عجیب و زیبا نمونه‌های دیگر در بین‌النهرین نیز دارد، اما کاوش‌ها نشان می‌دهد که تخته نرد شهر سوخته احتمالا حدود ۲۰۰ سال از تخته نرد‌های بین‌النهرین قدیمی‌تر است.
خط کشی گرانبها از جنس آبنوس
ساکنان شهر سوخته با ساختن یک خط کش ۱۰ سانتی‌متری که دقتی در حد میلی‌متر داشته، به همگان نشان دادند که تا چه در ریاضیات پیشرفت کرده و از آن بهره می‌بردند. خط کش شهر سوخته مانند تخته نرد از جنس درخت آبنوس است. آبنوس که چوبی با چگالی بالاست و برای ساختن ساز از آن استفاده می‌شود، از جمله ارزشمندترین و گران‌ترین چوب‌های جهان است.
شواهد جراحی مغز در شهر سوخته
حدود ۴۸۰۰ سال پیش، دختری حدودا ۱۳ الی ۱۴ ساله به پزشکان شهر سوخته مراجعه می‌کند و آنها می‌فهمند که در اطراف مغز این دختر، مایع زیادی جمع شده است. بیماری که امروزه به آن هیدروسفالی می‌گویند.
پزشکان بخشی از جمجمه دختر را سوراخ می‌کنند و می‌توانند بخشی از مایعات را خارج کنند تا از فشاری که به مغز و سایر ارگان‌ها وارد می‌شود بکاهد. شواهدی که پس از بررسی اسکلت این دختر به‌دست آمده نشان می‌دهد که او حداقل یک سال پس از این عمل زنده مانده و حتی استخوان جمجمه توانسته تا حد زیادی خود را ترمیم کند.
پیشرفت‌های شگرف علمی شهر سوخته
محسن ابوالفتحی پژوهشگر آثار تاریخی در این خصوص می‌گوید:کشفیات باستانی در شهر سوخته، نمایانگر پیشرفت‌های شگرف فرهنگی، علمی و هنری مردم آن زمان است.
وی تصریح کرد: کشف قدیمی‌ترین تخته نرد جهان در شهر سوخته نشان‌دهنده علاقه و توانایی مردم آن زمان در طراحی و ساخت بازی‌های استراتژیک است. این بازی نه تنها به عنوان یک سرگرمی بلکه به عنوان ابزاری برای تقویت مهارت‌های اجتماعی و استراتژیک نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت، وجود این تخته نرد می‌تواند نشان‌دهنده تعاملات اجتماعی و فرهنگی در آن دوران باشد و به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از زندگی روزمره مردم آن زمان پیدا کنیم.
ابوالفتحی بیان کرد: خط کشی آبنوس، به عنوان یک ابزار اندازه‌گیری، نشان‌دهنده پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی مردم شهر سوخته است. این کشف می‌تواند نشان‌دهنده اهمیت دقت و اندازه‌گیری در فعالیت‌های مختلف، از جمله ساخت و ساز و تجارت باشد. همچنین، استفاده از مواد با کیفیت مانند آبنوس نشان‌دهنده ذوق هنری و توجه به جزئیات در طراحی ابزار‌ها است.
وی بیان کرد: شواهد جراحی مغز و چشم مصنوعی در شهر سوخته نمایانگر پیشرفت‌های پزشکی و علمی مردم آن زمان است. این کشف نشان می‌دهد که مردم با تکنیک‌های جراحی آشنا بوده و توانسته‌اند به درمان بیماری‌ها و آسیب‌های مغزی و چشمی بپردازند. این موضوع می‌تواند به ما بگوید که جامعه آن زمان به سلامت و بهداشت اهمیت می‌داده و در تلاش برای بهبود کیفیت زندگی خود بوده است.
وی ادامه داد: کشف اولین نقش متحرک جهان در شهر سوخته نشان‌دهنده خلاقیت و نوآوری هنری مردم آن زمان است و نشان می‌دهد چگونه هنر و فرهنگ در زندگی روزمره مردمان شهر سوخته نقش ایفا می‌کرده و آنها به دنبال بیان احساسات و داستان‌های خود از طریق هنر بوده‌اند. این نقش متحرک می‌تواند نشان‌دهنده تعاملات فرهنگی و هنری در آن دوران باشد و به ما کمک کند تا به درک بهتری از زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم آن زمان دست یابیم.
پروژه گردشگری شهر سوخته نه تنها به معرفی یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی جهان کمک می‌کند، بلکه فرصتی برای آشنایی با تاریخ، فرهنگ و زندگی مردم باستان فراهم می‌آورد.
با توجه به جاذبه‌های منحصر‌به‌فرد این شهر و آثار تاریخی آن، می‌توان انتظار داشت که شهر سوخته به یکی از مقاصد اصلی گردشگری در ایران و جهان تبدیل شود. این پروژه می‌تواند به توسعه اقتصادی منطقه و حفظ میراث فرهنگی کمک کند و گردشگران را به دنیای شگفت‌انگیز تاریخ و تمدن بشری دعوت کند.