باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - در دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، او جهان را با معکوس کردن سیاست‌ها و تصمیمات دوره قبلی خود شگفت‌زده کرده است. برای منطقه جنوب آسیا، این به معنای کمک به پاکستان برای نگهداری ناوگان جنگنده‌های F-۱۶ است، در حالی که رقیب دیرینه آن، هند، پیشنهاد غیرمنتظره‌ای برای خرید جنگنده‌های رادارگریز F-۳۵ دریافت کرده است.
کمی پس از آغاز به کار در ژانویه ۲۰۲۵، ترامپ دستور توقف ۹۰ روزه کمک‌های خارجی را صادر کرد و همه انواع کمک‌ها، از جمله کمک‌های بشردوستانه، را متوقف کرد تا منافع آمریکا را در اولویت قرار دهد. با این حال، تا پایان ژانویه، ترامپ مسیر خود را تغییر داد و به مصر و اسرائیل، نزدیک‌ترین متحدان آمریکا در خاورمیانه، کمک‌های نظامی اعطا کرد.
با این حال، ترامپ برخی استثنا‌های کمتر شناخته‌شده دیگر نیز ایجاد کرد که فهرستی از آنها توسط رویترز اوایل این ماه به دست آمد. در میان ۲۴۳ مورد این فهرست، یک مورد کمی تعجب‌برانگیز است: بودجه ۳۹۷ میلیون دلاری برای پاکستان به منظور نگهداری ناوگان جنگنده‌های F-۱۶.
بر اساس گزارش‌ها، آمریکا استفاده از این جنگنده‌های پیشرفته را تحت نظر خواهد گرفت تا اطمینان حاصل کند که تنها برای عملیات ضدتروریسم (CT) و ضدشورش (COIN) استفاده می‌شوند و علیه هند، رقیب مرزی پاکستان، به کار گرفته نمی‌شوند. این به این دلیل است که توافق فروش نظامی آمریکا با پاکستان محدودیت‌هایی در مورد نحوه استفاده این کشور از این جنگنده‌ها ایجاد می‌کند.
رفع محدودیت بودجه برای نگهداری F-۱۶ پاکستان توسط دونالد ترامپ در این مرحله جالب توجه است، زیرا این ترامپ بود که قبلاً در ژانویه ۲۰۱۸ همه کمک‌های دفاعی و امنیتی به پاکستان را متوقف کرده بود. در آن زمان، ترامپ ابراز انزجار کرد که پاکستان علیه برخی شبکه‌های تروریستی اقدام نکرده و ادعا کرد که اسلام‌آباد در مبارزه آمریکا با تروریسم شریک نیست.
ترامپ در آن زمان گفت: «ایالات متحده بیش از ۳۳ میلیارد دلار کمک به پاکستان در ۱۵ سال گذشته داده است، و آنها چیزی جز دروغ و فریب به ما نداده‌اند. آنها به تروریست‌هایی که ما در افغانستان تعقیب می‌کنیم پناه می‌دهند... دیگر کافی است!»
بعدها، دولت بایدن فروش تجهیزات و خدمات مرتبط با نگهداری ناوگان جنگنده‌های F-۱۶ به پاکستان را در معامله‌ای به ارزش ۴۵۰ میلیون دلار تأیید کرد. آژانس همکاری امنیت دفاعی (DSCA) در بیانیه‌ای اعلام کرد که این برنامه نگهداری به پاکستان در مبارزه با تروریسم کمک خواهد کرد، با این یادآوری که این اقدام وضعیت موجود در منطقه را تغییر نخواهد داد.
در آن زمان، هند به برنامه فروش نظامی خارجی (FMS) آمریکا به پاکستان «اعتراضات جدی» خود را اعلام کرد. با این حال، مقامات آمریکایی سعی کردند نگرانی‌های هند را با این استدلال که این یک فروش است و نه کمک دولت آمریکا، کاهش دهند.
در حالی که دولت هند هنوز به کمک اخیر F-۱۶ به پاکستان واکنشی نشان نداده است، پیش‌بینی می‌شود که این تصمیم را به شدت مورد انتقاد قرار دهد.
پیش از این، ادعا شد نیروی هوایی پاکستان که در سال ۲۰۱۹ پس از حملات هوایی هند به پناهگاه‌های تروریستی در بالاکوت پاکستان، از جنگنده‌های F-۱۶ علیه هند استفاده کرده است. این اقدام جنجال بزرگی به پا کرد، زیرا یک میگ-۲۱ نیروی هوایی هند در این درگیری سرنگون شد. از سوی دیگر، هند ادعا کرد که یک F-۱۶ پاکستانی را سرنگون کرده است، اما اسلام‌آباد این ادعا را رد کرد.
در حالی که پاکستان استفاده از F-۱۶ را انکار کرد، بعداً توسط آمریکا به دلیل سوء استفاده از این هواپیما علیه نیروی هوایی هند توبیخ شد.
در این زمینه و در حالی که روابط با هند در حال تقویت است، مشخص نیست که چرا دولت ترامپ بودجه نگهداری F-۱۶ را آزاد کرده است. با این حال، این تصمیم عمدتاً به اولویت‌های رئیس‌جمهور در مورد امنیت، مبارزه با تروریسم و مبارزه با مواد مخدر اشاره دارد، که شاید شامل دادن فرصت دوم به پاکستان، متحد سابق آمریکا در جنگ سرد، باشد.
از یک سو، وضعیت امنیتی در پاکستان به سرعت در حال وخامت است، به ویژه با افزایش حملات تحریک‌الطالبان پاکستان (TTP) و ارتش آزادی‌بخش بلوچستان (BLA) علیه غیرنظامیان و نیرو‌های امنیتی پاکستان.
این تصمیم به نظر می‌رسد که کاربران هندی در شبکه اجتماعی X را خشمگین کرده است. برخی کاربران به حادثه حمله هوایی ۲۰۱۹ اشاره کردند و تأکید کردند که پاکستان قابل اعتماد نیست و احتمالاً با حمایت آمریکا، دوباره از ناوگان F-۱۶ خود علیه نیروی هوایی هند استفاده خواهد کرد.
با این حال، این تحول در زمان بسیار جالبی رخ داده است. علاوه بر ارائه حمایت F-۱۶ به پاکستان، دولت ترامپ همچنین با پیشنهاد فروش جنگنده‌های رادارگریز F-۳۵ Lightning II به هند، جهان را شگفت‌زده کرده است.
پیشنهاد رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ برای فروش جنگنده نسل پنجم F-۳۵ Lightning II به هند، تحول جالبی بوده است، زیرا نیرو‌های نظامی هند از سیستم دفاع هوایی S-۴۰۰ Triumf با منشأ روسیه استفاده می‌کنند.
آمریکا با ترکیه، عضو ناتو، که به دلیل خرید سیستم دفاع هوایی S-۴۰۰ از کنسرسیوم F-۳۵ اخراج شد، چنین رفتار بخشنده‌ای نداشت.
پیشنهاد ترامپ ناظران را شگفت‌زده کرد، زیرا با وجود اینکه نیروی هوایی هند (IAF) به دنبال پر کردن شکاف توانایی‌ها با نیروی هوایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین (PLAAF) بوده است، علاقه‌ای خاص به خرید جنگنده رادارگریز آمریکایی نداشته است.
چندین کارشناس نظامی که با یوراسیان تایمز صحبت کرده‌اند، استدلال کرده‌اند که خرید یک جنگنده رادارگریز آمریکایی احتمالاً با محدودیت‌های زیادی همراه خواهد بود که خودمختاری استراتژیک دیرینه هند را تضعیف می‌کند.
حتی شرکت لاکهید مارتین، سازنده این هواپیما، اعلام کرده است که هند هنوز برای چنین سیستم تسلیحاتی آماده نیست، زیرا این کشور به زمان نیاز دارد تا بتواند چنین هواپیمای پیشرفته‌ای را به کار گیرد.
هند باید هزینه زیادی برای خرید این هواپیما بپردازد. نسخه F-۳۵A هزینه پروازی حدود ۸۲.۵ میلیون دلار به ازای هر واحد دارد. با این حال، قیمت‌های صادراتی معمولاً شامل هزینه‌های اضافی می‌شود که هزینه مؤثر هر واحد را به حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ میلیون دلار می‌رساند. علاوه بر این، هزینه‌های عملیاتی، ارتقاء‌های بعدی و قطعات یدکی، هزینه‌های چرخه عمر استفاده از F-۳۵ را بیشتر افزایش خواهند داد.
همچنین، بسیار بعید است که آمریکا فناوری ساخت F-۳۵ را برای تولید محلی در هند منتقل کند. این در تضاد کامل با تأکید مارشال هوایی‌ای پی سینگ، فرمانده نیروی هوایی هند، بر اهمیت تولید هواپیما در داخل کشور است که به هند امکان می‌دهد ارتقاء‌ها و ادغام تسلیحات را به‌طور موردی انجام دهد.
علاوه بر این، آمریکا اغلب حق محدود کردن استفاده کشور دیگر از سکو‌های خود را حفظ می‌کند. بنابراین، بسیار شبیه به محدودیت‌های اعمال‌شده بر F-۱۶ پاکستان، آمریکا می‌تواند هند را از استفاده از F-۳۵ علیه اسلام‌آباد در صورت وقوع جنگ منع کند.
در همین حال، روسیه نیز جنگنده نسل پنجم خود، Su-۵۷ E، را به هند پیشنهاد داده است. مسکو همچنین انتقال فناوری، تولید محلی و همکاری در توسعه جنگنده نسل پنجم بومی هند را ارائه می‌دهد.
هواپیمای نسل پنجم بومی هند، Advanced Medium Combat Aircraft (AMCA)، انتظار می‌رود که تا اواسط دهه ۲۰۳۰ به تولید برسد. چندین کارشناس پیشنهاد کرده‌اند که هند تعداد محدودی از جنگنده‌های رادارگریز را از گزینه‌های موجود به عنوان یک راه‌حل موقت خریداری کند.
با این حال، باید توجه داشت که پیشنهاد ترامپ غیررسمی است، نه رسمی. با این وجود، می‌توان گفت که ترامپ با ارائه حمایت F-۱۶ به پاکستان و پیشنهاد F-۳۵ به هند، یک حرکت جالب و پیچیده انجام داده است.
منبع: یوراسیا