آیت‌الله علیرضا اعرافی در چهاردهمین گردهمایی و مجمع عمومی اساتید علوم عقلی حوزه‌های علمیه که در سالن همایش‌های امام خامنه‌ای حرم مطهر حضرت معصومه (س) برگزار شد، در خصوص فعالیت‌های آموزشی فعال حوزه نوین قم گفت: سال گذشته حدود ۲ هزار استاد در سطوح عالی، خارج و آزاد فعالیت داشته اند و تعداد ۴۵۱ کلاس درس خارج فقه و اصول برگزار شده است. هم اکنون به صورت روزانه بین ۶ تا ۷ هزار درس در حوزه علمیه قم ارائه می‌شود و ۲۷۵ درس تفسیر آزاد در سطوح مختلف وجود دارد.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور در خصوص فعالیت‌های علوم عقلی افزود: ۲۲۷ درس فلسفه و ۶۶ درس کلامی، ۱۷ درس عرفان، در مراکز و مدارس حوزوی قم دایر است و طلاب سطوح مختلف از این دروس بهره مند می‌شوند.
آیت الله اعرافی به رشته‌ها و گرایش‌های مربوطه اشاره و عنوان کرد: در حال حاضر حوزه علمیه دارای رشته‌ها و گرایش‌های متعدد فلسفی، کلامی و عرفان است که در سطح ۳ چهار رشته، در سطح ۴، ۱۴ رشته، در رشته کلام سطح ۳ شش رشته و ۱۲ گرایش، سطح ۴، شش رشته و ۱۶ گرایش وجود دارد و در هر دو بخش بیش از ۱۰ مؤسسه فعال فلسفی، کلامی دوره آموزشی و پژوهشی دارند.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور با بیان اینکه حوزه قم محل بارور شدن افکار و اندیشه‌های علمای بزرگ است، بیان کرد: در یکصد سال اخیر قم پایگاه اصلی علوم اسلامی بوده، از این رو محل بارور شدن افکار و اندیشه‌های علمای بزرگی از تمامی مشارب بوده است.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به جایگاه و نقش علوم عقلی و حکمی در حوزه قم، افزود: حوزه متأخر و نوین قم یک حوزه پیشرو و ممتاز شده که پایه‌گذار آن آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری است که توانسته در قلمرو‌های عقلی و حکمی دستاورد‌های زیادی به ارمغان آورد.
عضو فقهای شورای نگهبان، فقه را پایه و اساس حوزه و تأمین کننده سبک زندگی جامعه عنوان کرد و ادامه داد: مراحل علوم عقلی در حوزه قم با پیشینه بالا از مکتب‌های فلسفی و عقلی متفاوتی استفاده کرده است و فلاسفه و حکمای زیادی را در خود جای داد و تربیت کرد.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به اینکه همزمان با رشد حوزه قم، علمای عقل گرای بسیاری از نجف به قم منتقل شدند، گفت: علامه طباطبایی جز بزرگترین علمای عقل گرا هستند که به قم نقل مکان کرد و در این شهر مقدس بارور شد.
آیت الله اعرافی، قم را در یکصد سال گذشته جایگاه فقاهت و کانون تشیع و پذیرای اندیشه‌های بلند فیلسوفان، حکیمان و علمای اخلاق عنوان کرد و ادامه داد: در طول ۱۰۰ سال اخیر حتی حکمای تهران هم به قم منتقل شدند و این انتقال انجام شد و بزرگانی این دانش‌ها را بارورتر کردند و اندیشه فلسفی، عقلی و حکمی در قم بارورتر شد و گسترش یافت.
عضو مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: حوزه قم در دوره رشد علوم عقلی محل آشنایی و ارتباط با فلسفه غربی شد و با روی باز وارد تعامل فعال با پایگاه‌ها و مراکز فلسفی در غرب و کشور شد.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور بیان کرد: تولید ادبیات گفتگو با جهت گیری درست و فعال که متناسب با زمان بود بر آمده از زحمات و تلاش‌های علامه طباطبایی است و ایشان توانست دریچه و پلی برای ارتباط و تولید ادبیات لازم برای ارتباط با دیگر مکاتب فکری ایجاد کند.
آیت الله اعرافی افزود: توسعه مرز‌های فلسفه‌های جدید و مضاف در قم متولد شده و توسعه مرز‌ها در رشته‌ها و قلمرو‌های جدید در قم اتفاق افتاده است.
مدیر حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: رویکرد فهم و نقد فعال و پاسخگویی به شبهات و مسائل روز جامعه یکی از رویکرد‌ها و جهت گیری‌هایی است که در قم متأخر ایجاد شده و امروز به روزتر در حال فعالیت است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور تاکید کرد: قم با تلاش علمای بزرگ باعث جریان سازی در محور‌های متفاوتی شد که اوج آن کار رهبری انقلاب اسلامی توسط امام خمینی (ره) است.