افزایش ظرفیت پزشکی در ایران می‌تواند در توسعه گردشگری سلامت و بهره‌برداری از این صنعت ارزآور مفید باشد. با وجود پتانسیل بالای پزشکی و جغرافیایی کشور، ایران همچنان از فرصت‌های گردشگری سلامت غافل مانده است. توزیع نامناسب پزشکان و کمبود زیرساخت‌های لازم از جمله موانعی است که به رغم افزایش ظرفیت آموزش پزشکی، بر سر راه رقابت با کشور‌های دیگر قرار دارد.
در دنیای امروز، گردشگری سلامت به یکی از پویاترین و درآمدزا‌ترین صنایع جهانی تبدیل شده است. کشور‌هایی که زیرساخت‌های لازم در حوزه پزشکی و خدمات درمانی را دارند، از این فرصت طلایی برای جذب گردشگران سلامت بهره‌برداری می‌کنند. ایران، با داشتن پزشکان متخصص و هزینه‌های درمانی مقرون به صرفه، یکی از کشور‌هایی است که پتانسیل بسیار بالایی در این حوزه دارد. اما علی‌رغم این ظرفیت، به نظر می‌رسد که ایران در استفاده از این پتانسیل ارزشمند غفلت کرده است.
آمار و ارقام گردشگری سلامت در جهان
بر اساس پیش‌بینی‌ها، انتظار می‌رود که اندازه بازار جهانی گردشگری سلامت تا سال ۲۰۳۲ به حدود ۳۵.۹ میلیارد دلار برسد. این در حالی است که این صنعت در سال ۲۰۲۲ تنها ۱۱.۷ میلیارد دلار ارزش داشت. با رشدی سالانه معادل ۱۲.۲ درصد در دوره ۲۰۲۲ تا ۲۰۳۲، گردشگری سلامت به یکی از سریع‌ترین صنایع در حال رشد جهان تبدیل شده است. جالب است که منطقه آسیا و اقیانوسیه با سهم ۷۵ درصدی از بازار جهانی در سال ۲۰۲۱، بزرگترین بازیگر در این عرصه بوده است.
غفلت ایران از فرصت‌های گردشگری سلامت
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و نزدیکی به کشور‌های نیازمند خدمات پزشکی از جمله عراق، افغانستان، و کشور‌های آسیای مرکزی، پتانسیل بی‌نظیری در حوزه گردشگری سلامت دارد. با این حال، عدم توجه کافی به زیرساخت‌های گردشگری، نبود برنامه‌ریزی منسجم و عدم توسعه مناسب این صنعت، موجب شده که ایران نتواند از این بازار بزرگ جهانی سهمی قابل توجه کسب کند.
در راستای توجه به کشور‌های همسایه داود خوش‌شکن، مدیر گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تأکید می‌کند که با وجود عدم معرفی مناسب ظرفیت‌های درمانی ایران، به دلیل داشتن پزشکان مجرب و تعرفه‌های پایین، جذابیت خدمات درمانی ایران از سایر کشور‌های اطراف بیشتر است.
یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه، عدم هماهنگی میان بخش‌های مختلف درمانی و گردشگری در کشور است. این موضوع باعث شده که بسیاری از گردشگران سلامت که به دنبال خدمات باکیفیت و مقرون به صرفه هستند، ایران را به عنوان یک مقصد درمانی انتخاب نکنند. علاوه بر این، رقابت شدید از سوی کشور‌های همسایه، مانند ترکیه و هند که به طور جدی در این صنعت سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ایران را از بازار جهانی عقب نگه داشته است.
با توجه به ظرفیت‌های فراوانی که ایران در حوزه توریسم سلامت دارد، علی دباغ، عضو شورای عالی نظام پزشکی، به این نکته اشاره می‌کند که درآمد خالص گردشگران سلامت را تنها با استفاده از ظرفیت‌های خالی موجود نظام سلامت، می‌توان به معادل روزی حدود ۵۰۰ هزار بشکه نفت خام افزایش داد. این آمار چشمگیر نشان‌دهنده پتانسیل اقتصادی بالای این صنعت است.
دسترسی به پزشک، لازمه توریسم سلامت
یکی از الزامات اساسی در گردشگری سلامت، دسترسی آسان و گسترده به پزشکان و متخصصان است. ایران، با چالش کمبود پزشک و توزیع نامتناسب آن ها در برخی مناطق مواجه است، و این موضوع تأثیر مستقیمی بر توانایی کشور در جذب گردشگران سلامت دارد. افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی و تربیت نیروی متخصص بیشتر، نه تنها به تأمین نیاز‌های داخلی کمک می‌کند، بلکه زیرساخت‌های لازم برای جذب بیماران خارجی را نیز فراهم می‌سازد. در ارتباط با موضوع دسترسی به پزشکان، محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی گفت: ما کمبود متخصص داریم، اما بیش از آن مشکل در توزیع نامناسب پزشکان است. ۴۵ درصد از آن ها در پنج کلانشهر ساکن هستند.
این اظهار نظر نشان‌دهنده لزوم تربیت پزشکان و متخصصان بیشتر، برای توسعه صنعت گردشگری سلامت و بهره‌برداری از فرصت‌های اقتصادی این حوزه است. گردشگری سلامت یکی از بخش‌های حیاتی و درآمدزا برای بسیاری از کشورهاست. ایران با داشتن پتانسیل‌های بالای پزشکی و موقعیت جغرافیایی مناسب، می‌تواند به یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت در منطقه و جهان تبدیل شود. اما برای دستیابی به این هدف، نیاز به هماهنگی بیشتر میان بخش‌های درمانی و گردشگری، بهبود زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت پزشکی وجود دارد. با توجه به رشد سریع این صنعت در سطح جهانی، ایران نباید بیش از این از فرصت‌های ارزآور گردشگری سلامت غافل بماند.