مردم متدین شهر مقدس قم به همراه زائران از سراسر کشور در این روز حزن‌انگیز در حرم مطهر کریمه اهل‌بیت (س) حضور یافته و سوگواری می‌کنند.
حرم کبریایی حضرت فاطمه معصومه (س) یکپارچه سیاه‌پوش و پرچم‌های مشکی در سراسر این مکان مقدس برافراشته شده و برنامه‌های سوگواری با حضور زائران و مجاوران برپاست.
مردم قم این روزها، با نصب بیرق‌های مشکی برای آن حضرت عزاداری و سوگواری می‌کنند؛ قم امروز به‌عنوان ام القرای جهان اسلام، مدیون کریمه اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) می‌باشد که در‌های آسمانی را به روی مردم این شهر و زائران و عاشقان خاندان عصمت (ع) گشود و این شهر را عظمتی سترک بخشید.
دسته‌های عزاداری نیز در حرم مطهر حضرت معصومه (س) اجتماع کرده و در سوگ رحلت آن بانوی گرامی اسلام بر سرو سینه می‌زنند و اشک ماتم می‌ریزند.
در این روز پر از غم و اندوه در جای‌جای قم مراسم عزاداری و سوگواری رحلت کریمه اهل‌بیت (س) ترتیب یافته و شیفتگان خاندان پیامبر اکرم (ص) ضمن عزاداری، زیارت‌نامه آن حضرت را با دلی شکسته و غمبار زمزمه می‌کنند.
آیین باشکوه سوگواری رحلت جانسوز حضرت فاطمه معصومه (س) در مسجد مقدس جمکران و بقاع متبرک امامزادگان نیز برپا شد و سخنرانان گوشه‌ای از زندگانی گهربار آن بانوی گرامی اسلام را بیان کردند.
حضرت فاطمه معصومه (ع) فرزند هفتمین منظومه ولایت، امام موسی بن جعفر (ع) و نجمه خاتون (س) است که به دلیل فضایل آسمانی‌اش از جمله ستارگان درخشان خاندان اهل‌بیت (ع) می‌باشد.
به گواه تاریخ، بعد از حضرت رضا (ع) در میان فرزندان امام کاظم (ع)، حضرت معصومه (س) از نظر علمی و اخلاقی، والامقام‌ترین آنان است و این حقیقت از اسامی، لقب‌ها، تعریف‌ها و توصیفاتی که ائمه اطهار (ع) از ایشان کرده‌اند، آشکار است.
حضرت فاطمه معصومه (س) بانویی بهشتی، غرق در عبادت و نیایش، پیراسته از زشتی‌ها و شبنم معطر آفرینش است.
شاید یکی از دلایل معصومه نامیدن این بانو، آن باشد که عصمت مادرش حضرت زهرا (س) در او تجلی یافته است؛ روایات اهل‌بیت (ع) فضیلت‌ها و مقامات بلندی را به آن حضرت نسبت می‌دهند از جمله امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: «آگاه باشید که برای خدا حرمی است و آن مکه است، و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است و برای امیرمومنان حرمی است و آن کوفه است.» «بدانید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است.» «آگاه باشید که قم، کوفه کوچک ماست.»
در جای دیگر نقل است هنگامی که یکی از محدثان برجسته قم، به نام سعد بن سعد به محضر مقدس امام رضا (ع) شرفیاب می‌شود، امام هشتم خطاب به ایشان می‌فرماید:ای سعد! از ما در نزد شما قبری است. سعد می‌گوید: فدایت شوم! آیا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر (ع) را می‌فرمایید؟ می‌فرماید: آری، هر کس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست.
حضرت معصومه (س) در روز اول ذی‌القعده سال ۱۷۳ هجری در شهر مدینه چشم به جهان گشود، این بانوی بزرگوار از همان آغاز در محیطی پرورش یافت که پدر و مادر و فرزندان، همه به فضایل اخلاقی آراسته بودند. عبادت و زهد، پارسایی و تقوا، راستگویی و بردباری، استقامت در برابر ناملایمات، بخشندگی و پاکدامنی و نیز یاد خدا، از صفات برجسته این خاندان پاک‌سیرت و نیکو سرشت به شمار می‌آید.
آن حضرت از دریای دانش بیکران پدر بزرگوارش حضرت امام موسی کاظم (ع) و برادرش پیشوای هشتم شیعیان امام رضا (ع) بهره برد و به فضایل اخلاقی از جمله طاهره (پاکیزه)، حمیده (ستوده)، رشیده (حد یافته)، تقیه (پرهیزگار)، رضیه (خشنود از خدا)، مرضیه (مورد رضایت خدا)، سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)، سیده رضیه مرضیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)، سیده نساء العالمین (سرور زنان عالم)، محدثه و عابده لقب گرفت.
یکی از عالی‌ترین فضایل آن حضرت انتساب ایشان به بیت وحی و رسالت و امامت است و این امر خود سرچشمه سایر فـضایل و کمالات معنوی و روحانی آن بزرگوار می‌باشد که زندگی در جوار امامان معصومی همچون امام موسی کاظم (ع) و علی بن موسی‌الرضا (ع) و بهره‌مند بـودن از تعالیم عالیه آن رهبران راه نور و سعادت خود عامل اساسی در تعالی روح و تکامل درجات علمی و عملی آن حضرت بوده است. بنابراین، می‌توان آن حضرت را الگو و نموداری از فضایل اهل‌بیت (ع) دانست.
حضرت فاطمه معصومه (س) ماه تابانی بود که پرتو افشانی را از خورشید فروزان امامت آموخت و از دریای بیکران علوم رضوی کسب فیض می‌نمود. آن حضرت در سنین کودکی به مقامی رسید که به‌راحتی می‌توانست به پرسش‌های فقهی و عقیدتی، پاسخ مناسب بگوید و پاسخ‌هایش مورد پذیرش و شگفت پدر بزرگوارش قرار بگیرد.
آن حضرت در همان سنین کودکی با مصیبت شهادت پدر گرامی خود در حبس هارون در شهر بغداد مواجه شد؛ از آن پس تحت مراقبت و تربیت برادر بزرگوارشان حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا (ع) قرار گرفت.
در سال ٢٠٠ هجری قمری با اصرار و تهدید مامون عباسی، حضرت امام رضا (ع) به مرو تبعید شد و آن حضرت بدون آن‌که کسی از بستگان و اهل‌بیت (ع) خود را همراه ببرد راهی خراسان شد.
حضرت معصومه (س) یک سال بعد از هجرت هشتمین اختر تابناک امامت و ولایت در سال ۲۰۱ هجری قمری به شوق دیدار برادر با همراهی بستگانش راهی خراسان شد که در نزدیکی ساوه به علت اتفاق‌هایی که افتاد از ادامه مسیر بازماند و در خصوص شهر قم پرس‌وجو کرد.
خبر حضور فاطمه معصومه (س) در ساوه و بیماری ایشان به قم رسید، بزرگان شهر از جمله موسی بن خزرج اشعری صحابه امام رضا (ع) به پیشواز آن حضرت شتافتند و به قم دعوت کردند، حضرت فاطمه معصومه (س) باشکوه و احترام به قم و در منزل وی وارد شد و افتخار میزبانی آن حضرت نصیب او گشت.
خانه موسی بن خزرج محل آمدوشد و عیادت زنان و مردان دوستدار اهل‌بیت (ع) و محدثان و روایان حدیث و جویندگان حکمت و معنویت گردیده بود.
حضرت معصومه (س) سرانجام در روز دهم ربیع‌الثانی سال ٢٠١ هجری قمری دعوت حق را لبیک گفت و امروز مرقد مطهرش پناهگاه عاشقان و دلسوختگان مکتب اهل‌بیت (ع) است.