صنایع دستی زنجان در کنار دیگر جاذبه های تاریخی و طبیعی این استان، تجلی مهارت، ذوق و اندیشه هنرمندان و صنعتگرانی است که از گذشته های دور با آفرینش های خود روح و هویت فرهنگی این دیار را در آثار خود به نمایش گذاشته اند. از آنجا که بیشترین بخش تولید صنایع دستی زنجان در رشته هایی همچون مسگری، چاقوسازی و ملیله دوزی است، این استان رتبه نخست تولید صنایع دستی فلزی را در کشور دارد.
در زمان حاضر حجم قابل توجهی از تولیدات صنایع دستی در زنجان را ظروف مسی تشکیل می‌دهد، در این دیار از گذشته بسیار دور، هنرمندان به تولید انواع ظروف مسی ساده مصرفی، تزئینی، نقش دار و قلم خورده در انواع و اقسام آن می‌پرداخته‌اند، که همه این تولیدات به وسیله دست و با ابزارهای ساده انجام می شد و از نظر کیفیت هم نمونه‌های بسیار زیبایی از گذشته موجود است.
تولیدات مس و ظروف مسی در زنجان از جایگاه بسیار بالایی برخوردار بوده و به جرات می توان گفت زنجان مرکز مسگری سنتی کشور است.
ظروف مسی درزمان حاضر با استفاده از ورق مس و روش چکش کاری گرم و سرد ساخته می شود که فرم دهی ورق مس به روش چکش کاری، دندانه دار کردن لبه هایی که به هم متصل می شوند، باز کردن دندانه ها به روی هم، چفت کردن و چکش کاری آنها، اضافه کردن با " رتنه کار و برنج " و گرم کردن و چکش‌کاری مجدد آن مهمترین مراحل کار مسگری است.
هم اکنون پنج هزار نفر به صورت مستقیم و سه هزار نفر به صورت غیرمستقیم در مسگری زنجان فعالیت می کنند و به طور میانگین روزانه ۱۵ تن ظروف مسی در زنجان تولید و گردش مالی این صنعت ماهانه چهار هزار و ۳۹۰ میلیارد ریال برآورد می شود.
رفع چالش عملکرد سلیقه ای در تعیین مصداق تولیدات سنتی و صنعتی مس
رییس اتحادیه مسگران زنجان گفت: یکی از مسائل و مشکلات پیش روی فعالان صنف مسگران، مالیات بود، چراکه فرآورده های این رشته در موارد متعددی جزو صنایع دستی محسوب نمی شد و در موضوع عملکرد واحدها و محصولات آنها سلیقه ای عمل می شد ولی با پیگیری ها انجام شده و مذاکره با امور مالیاتی، مشکل سلیقه ای عمل کردن در تعریف سنتی یا صنعتی بودن صنایع دستی مسی رفع شد.
محسن سلیمی ادامه داد: همچنین با پیگیری های انجام شده، در رشته های مختلف دیگر مثل دوات گری سنتی، خم کاری فلزات، مس چکشی، قلم زنی، نقره کوبی و فیرزوه کوبی مساله ارزش افزوده حل شده است.
رییس اتحادیه مسگران زنجان یکی از مشکلات کنونی هنرمندان این صنف را بیمه صنایع دستی عنوان کرد و گفت: طبق مصوبه هیات وزیران هر کارگاه زیر پنج نفر می‌توانند برای پوشش بیمه‌ای پنج نفر از کمک دولتی استفاده کنند و این موضوع به نوعی یک قانون است.
وی افزود: متاسفانه در این زمینه حمایت لازم از سوی تامین اجتماعی انجام نمی شود هر چند در این خصوص نامه نگاری ها و پیگیرها در حال انجام است، هم اکنون از مجموع ۱۵ هزار فعال صنایع دستی در استان فقط ۹۵۸ نفر بیمه صنایع دستی دارند که یک هشتم بیمه شدگان را شامل می شود.
سلیمی با بیان اینکه در سال ۱۳۹۸، سهمیه استان در بیمه فعالان صنایع دستی ۲۹۰ نفر بود، گفت: امسال سهمیه استان زنجان در بیمه فعالان صنایع دستی به ۴۵۷ نفر افزایش یافته است که ۱۲۱ نفر یعنی یک چهارم آن به فعالان مسگری اختصاص دارد ولی برای توسعه صنایع دستی مسی در استان این روند صعودی باید شتاب بیشتری به خود بگیرد.
وی به موضوع قیمت بالای مواد اولیه اشاره کرد و اظهار داشت: این مساله تمامی صنوف را به خود درگیر کرده است و صنف صنایع دستی نیز از این قضیه مستثنا نیست چون گردش مالی بالایی دارد.
رییس اتحادیه مسگران زنجان ادامه داد: ۸۰ درصد گردش مالی این رشته به مواد اولیه مس و دستمزدها اختصاص دارد و فقط ۲۰ درصد سود دارد و در برخی مواقع سازمان امور مالیاتی کل گردش مالی رخ داده را به عنوان درآمد برای پرداخت مالیات محاسبه می کند.
وی تصریح کرد: هرچند با پیگیری انجام گرفته معافیت مالیاتی کارگاه های صنایع دستی استان طبق ماده ۱۴۲ در سال گذشته و امسال اجرا شد، افزود: اداره امور مالیاتی استان، انعطاف پذیری لازم را نسبت به صنایع دستی داشت به طوری که با پیگیری های صورت گرفته در سال جاری بیشتر کارگاه های صنایع این رشته از مالیات معاف شدند.
سلیمی با بیان اینکه این رشته از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده صنایع دستی نیز معاف است، افزود: کم کاری هایی که در سال های گذشته صورت گرفت، اسم صنعت مسگری از لیست وزارت میراث فرهنگی و سازمان امور مالیاتی حذف شده بود و با پیگیری ها و برگزاری جلسات این مشکل حل شد و هم اکنون منتظر ابلاغ آن هستیم.
اضافه شدن شدن صنایع دستی مسی به جدول کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده
نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس بر ضرورت رفع موانع در حوزه صادرات صنایع دستی تاکید کرد و گفت: بدون صادرات، امکان رشد و توسعه واحدهای تولیدی این حوزه وجود ندارد.
مصطفی طاهری افزود: پیگیری های مربوط به رونق تولید در حوزه صنایع دستی فلزی به صورت ویژه انجام می شود چرا که این محصولات نشان و هویت زنجان است.
وی با بیان اینکه عمده مشکل صنعت مس شامل مسائل مالیات، بیمه کارگران، مشکلات مربوط به صادرات و دریافت تسهیلات است، اظهار داشت: در خصوص مالیات جلسات متعددی با مسوولان برگزار و یک سری مشکلات استانی تا حدودی حل شده است.
طاهری به موضوع معافیت صنایع دستی از مالیات بر ارزش افزوده اشاره کرد و گفت: با این وجود در جداول این محصولات، صنایع دستی مس آورده نشده بود ولی با پیگیری های انجام شده از طریق وزارت اقتصاد و میراث فرهنگی، اردیبهشت ماه امسال محصولات صنایع دستی مسی هم در این جدول اضافه شد.
سهم بالای اشتغال در صنایع دستی فلزی زنجان
معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان با بیان اینکه اکنون بالغ بر ۱۶ هزار نفر در استان در حوزه صنایع دستی فعالیت دارند، گفت: بیشترین هنرمندان این حوزه در زمینه مسگری، چاقوسازی، ملیله فعال هستند.
سید میکائیل موسوی با بیان اینکه صنایع‌دستی ظرفیت بالایی در اشتغال‌زایی و جذب نیرو دارد، خاطرنشان کرد: با کم‌ترین سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌توان به اشتغال پایدار دست پیدا کرد.
وی به نقش بسته بندی در توسعه فروش و بازاریابی محصولات صنایع دستی اشاره کرد و گفت: با اقدامات انجام گرفته، کیفیت بسته بندی صنایع دستی استان در حال رشد و ارتقاست و تلاش می‌کنیم اعطای مجوز برای واحدهای بسته بندی آثار صنایع دستی در استان توسعه یابد.
موسوی خاطرنشان کرد: برای حمایت و رونق روزافزون این هنر، باید شناسایی و ورود به بازارهای بین المللی، ایجاد تنوع در تولیدات منطبق با استانداردهای بین المللی و هماهنگ با سلایق و کاربردهای مورد نیاز بازارهای هدف، رفع مشکلات موجود در نحوه تولید نظیر از بین رفتن روکش ظروف مسی و نیاز به سفیدگری، ایجاد اتحادیه توزیع مواد اولیه و ایجاد هلدینگ برای عرضه محصولات را مد نظر قرار داد.
منبع: ایرنا