روان مانند عینکی است که ما به چشم می‌زنیم. چگونه می‌توان با عینک لکه‌دار و شکسته دنیا را ببینیم و از آن لذت ببریم؟ سلامت‌روان بخشی اساسی در زندگی همه ماست و رابطه تنگاتنگی با سلامت جسمانی و فیزیکی دارد و آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از بیماری‌هایی که ظاهرا جسمانی هستند، ریشه‌هایی در روان ما دارند و تحت تاثیر عملکرد ذهنی ما قرار می‌گیرند. امروز یعنی ۲۴ جولای روز جهانی مراقبت از خود است. به همین بهانه از تعریف خودمراقبتی و راه‌های محافظت از سلامت‌روان خواهیم گفت.
خودمراقبتی یعنی انجام رفتار‌های آگاهانه برای داشتن زندگی باکیفیت
سلامت‌روان شامل توانایی فرد در لذت‌بردن از زندگی و ایجاد تعادل بین فعالیت‌های زندگی و تلاش برای دستیابی به تاب‌آوری است. همچنین سلامت‌روان برخورداری از سلامت کامل در نحوه تفکر، تنظیم احساسات و کنترل رفتار در انسان‌هاست. خودمراقبتی می‌تواند در حفظ سلامت‌روان نقش برجسته‌ای داشته باشد. احتمالا این عبارت را زیاد شنیده‌اید که می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است. پیشگیری به ما کمک می‌کند که سبک‌زندگی درست را انتخاب کنیم و از ابتلا به بیماری‌های جسمی و روانی جلوگیری کنیم. خودمراقبتی یعنی انجام دادن و رعایت رفتار‌های آگاهانه و هدفمند که باعث می‌شود زندگی سالم‌تر و با کیفیت‌تری داشته باشیم. ما باید یاد بگیریم قبل از آن‌که با انواع صدمات و آسیب‌ها مواجه شویم، مراقب خودمان باشیم. خودمراقبتی باعث می‌شود زندگی شادتر، احساس خوشبختی و موفقیت بیشتری را در سطح زندگی و روابط‌مان تجربه کنیم. اما چگونه از سلامت‌روان خود مراقبت کنیم و چه اشتباهاتی باعث نابودی آن می‌شود؟
۱. کنترل‌نداشتن بر احساسات و هیجانات
اجازه‌ندهید احساسات و هیجانات‌تان بر شما غالب شوند بلکه این شما باشید که آن را مدیریت می‌کنید. کنترل هیجانات و احساسات باعث می‌شوند افراد از افراط و تفریط در فعالیت‌های روزمره مانند خوابیدن، تغذیه، بروز نابه‌جای احساسات و ... جلوگیری کنند و مدیریت زندگی خود را به دست بگیرند.
۲. حفظ‌نکردن آرامش و خونسردی
آرامش خود را در همه حال حفظ کنید و استرس و ترس را از زندگی خود دور کنید. در برخورد با مشکلات و سختی‌های زندگی سعی کنید خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید و از دیدگاهی منطقی به مسائل بنگرید. نفس عمیق بکشید، نفس عمیق الگوی افکار منفی را تغییر می‌دهد. در مواقع اضطراب و استرس نفس عمیق بکشید و مثبت‌نگری را در خود تقویت کنید و بهترین تصمیم‌ها را بگیرید. اگر نیاز به استراحت دارید این فرصت را به خود بدهید و اگر نیاز به کمک دارید از دیگران مشورت و راهنمایی بگیرید. در واقع باید یاد بگیریم مشکلات زندگی را بیش از حد بزرگ نکنیم بلکه آنها را چالش‌های قابل حلی بدانیم که با تامل و عزت نفس بالا و به کارگیری توانمندی‌های خود برطرف می‌شوند؛ بنابراین استرس و نگرانی نه تنها باعث پیشرفت و موفقیت انسان‌ها در زندگی نمی‌شوند بلکه بسیاری از فرصت‌های طلایی آنها را می‌کشد و توانمندی‌های آنها را تحریف می‌کنند.
۳. کشف‌نکردن استعداد‌های خود
سعی کنید استعداد و توانایی‌های خود را کشف کنید و با برنامه‌ریزی و هدف قرار دادن، آنها را مدیریت کنید و سپس پرورش دهید. بررسی‌ها گویای آن هستند که انجام فعالیت‌های مورد علاقه و آگاهانه که انسان در آن حس رضایت و خرسندی دارد، سبب می‌شوند درنهایت تدبیر و اشتیاق کافی به آنها مشغول شوند و در نتیجه سلامت‌روان آنها تقویت می‌شود.
۴. اهمیت ندادن به سلامت جسمانی
تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهند که سلامت جسم و روان تاثیر متقابل و دو طرفه‌ای بر یکدیگر دارند؛ بنابراین ما برای این که روان سالم‌تری داشته باشیم ابتدا باید از نظر جسمی بدنی سالم و سلامتی داشته باشیم. از این نظر افراد باید به‌طور روزمره فعالیت و ورزش مناسب داشته باشند. ورزش کردن به‌طور منظم می‌تواند مغز و سایر اندام‌های حیاتی شما را سالم نگه دارد. همچنین تغذیه و رژیم‌های غذایی مناسب به‌طور مستقیمی به سلامت جسمانی و روانی کمک می‌کنند؛ بنابراین با داشتن یک رژیم‌غذایی مغذی و سالم، نوشیدن آب، مصرف انواع میوه و سبزی، حذف مواد غذایی بی‌ارزش و پرهیز از مواد مخدر می‌توانیم بدنی سالم و توانمند و همچنین روح و روانی منسجم‌تر داشته باشیم.
۵. اختصاص‌ندادن زمانی به تفریح و طبیعت‌گردی
در بین تمام روزمرگی‌های زندگی نظیر کار و شغل، درس خواندن، فعالیت‌های اجتماعی و ... ساعاتی را برای تفریح به خود اختصاص دهید. هوای تازه یک محرک عالی برای مغز است و می‌تواند کمک کند ذهن آرام‌تری داشته باشیم؛ بنابراین به دل طبیعت بروید و فعالیت‌هایی نظیر کوهنوردی، دوچرخه سواری، شنا، سوارکاری و ... را که باعث استراحت ذهن و جسم و روان می‌شوند، امتحان کنید.
۶. تقویت نکردن خودآگاهی
فعالیت‌های هدفمند و موثری را که باعث خودآگاهی در زندگی روزمره می‌شوند، افزایش دهید. از این رو مطالعه و کتاب خوانی، تماشا و تحلیل فیلم‌های آموزنده، فعالیت و روابط اجتماعی با دیگران و ... را در زندگی روزمره خود جای دهید. خودآگاهی سبب می‌شود افراد سبک زندگی و راهکار‌های موثر و صحیح را در زندگی خود انتخاب کنند و از این رو سلامت روان بیشتری داشته باشند.
منبع: روزنامه خراسان