استان گیلان با ۲۳۸ هزار هکتار شالیزار و تولید حدود ۷۵۰ هزار تن برنج سفید، بیش از ۳۵ درصد نیاز کشور به این محصول غذایی را تأمین می‌کند.
مشکلات بازار خرید و فروش برنج شالیکاران این استان شمالی شاید سابقه‌ای طولانی داشته باشد، اما واردات بی رویه برنج در چند سال گذشته، هزینه بالای تولید و قیمت پایین خرید محصول از کشاورزان، تنظیم این بازار را به هم زده و تداوم این وضعیت؛ شالیزار‌های گیلان را به سمت تغییر کاربری سوق داده است.
از سویی دیگر رکود سنگین بازار برنج، اجرای کند خرید توافقی برنج ایرانی با وجود اختصاص تسهیلات، مشکلات اقتصادی عدیده‌ای را برای شالیکاران شمالی به وجود آورده است. موضوعی که بار‌ها از سوی مردم، مسئولان استانی، نمایندگان گیلان در مجلس شورای اسلامی، رسانه‌ها و فعالان این حوزه مطرح شده است بی آنکه به نتیجه‌ای برسد.
طبق گزارش اقتصادی که امروز (چهارشنبه ۹ اسفند ماه) در خبرگزاری ایرنا منتشر شد: بر اساس آمار‌های معاونت زارعت وزارت جهاد کشاورزی، سال گذشته بالغ بر ۲.۲ میلیون تن برنج در داخل کشور تولید شد که برای تنظیم بازار این محصول و کاهش قیمت‌ها ۱.۸ میلیون تن برنج پاکستانی و هندی وارد کشور شد که همین میزان واردات باعث کاهش قیمت برنج داخلی شد.
قیمت برنج ایرانی درجه یک سال گذشته حتی به حدود ۱۸۰ هزار تومان هم رسید، اما امسال نرخ برنج در حدود ۹۰ تا ۱۱۰ هزار تومان است که کاهش بیش از ۳۰ درصدی را نشان می‌دهد.
هزینه تمام شده محصول برنج باید کاهش یابد
نرخ مطرح شده در این گزارش، قیمت‌های برنجی است که با واسطه به دست مصرف کننده ایرانی می‌رسد. مردمی که توانایی مالی برای خرید برنج داخلی به قیمت واقعی (بر اساس هزینه تمام شده این محصول کشاورزی) را ندارند.
این در حالی است که قاسم پیشه ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان؛ قیمت تمام شده هر کیلو برنج محلی را ۷۰ تا ۸۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: دولت با قیمت ۶۵ هزار تومان به دنبال خرید حمایتی از کشاورزان است برای همین آنها رغبتی به تحویل محصول خود ندارند.
به گفته او، کشاورز یک سال روی مزرعه کار می‌کند، از این رو انتظار دارد پس از تحویل محصول خود به مراکز خرید بهای محصول خود را دریافت کند تا بتواند بدهی خود را پرداخت کند.
رئیس اتاق اصناف کشاورزی همچنین تصریح کرد: با توجه به اهمیت خودکفایی محصولات اساسی و ارتقای ضریب امنیت غذایی در شرایط تحریم انتظار می‌رود که حمایت‌های لازم از بخش تولید صورت گیرد چرا که تحقق این امر نیازمند اعتبارات لازم برای اجرای قانون الگوی کشت، کشت قراردادی و خرید تضمینی محصولات کشاورزی و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت به کشاورزان است که در نهایت با ایجاد انگیزه در بین کشاورزان، این امر محقق خواهد شد.
تدبیر و اقدامات حمایتی دولت‌ها باید منافع هر دو گروه (تولیدکننده و مصرف کننده) را در نظر بگیرد؛ نه اینکه هر بار یک طرف را رها کرده تا مشکل طرف دیگر حل شود.
دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی جمعه ۱۱ اسفند ماه همزمان با سراسر کشور در گیلان برگزار می‌شود و ۳۵۰ نامزد انتخاباتی برای کسب رأی مردم و تصاحب ۱۳ صندلی نمایندگی این استان در مجلس با هم رقابت می‌کنند.
با نگاهی اجمالی به برنامه کاندیدا‌های انتخابات مجلس گیلان، وعده ها، نظرات و راهکار‌های آنها درباره محصول برنج استان پررنگ و بیشتر به چشم می‌آید. برای اینکه بدانیم چاره اندیشی آنها برای خروج بازار برنج از رکود و حل مشکل برنجکاران گیلانی چیست و چقدر کارساز است؟ بد نیست بر برخی از پیشنهاد‌ها و شعار‌های آنان در خصوص برنج مروری داشته باشیم.
یکی از کاندیدا‌های دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در یکی از حوزه‌های انتخابیه استان؛ علت توسعه نیافتگی گیلان را نداشتن صدای واحد برای پیگیری منافع استان و مردم دانست و گفت: نمایندگان ادوار گذشته و کنونی با وجود تلاش‌های بسیار نتوانستند صدای واحد گیلان باشند، این صدا حتی در حل مشکل خرید برنج کشاورزان هم شنیده نشد.
یکی از داوطلبان نمایندگی دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در دیگر حوزه انتخابیه گیلان هم ایجاد یک رقابت سالم در خصوص تولید هرچه بهتر محصولات بین آنان، تشویق آنان برای صادرات محصول از طریق بسته بندی، تبلیغات و ایجاد بازار برای خرید محصولاتشان با مصوب دولت و حمایت از شالیکاران در پرداخت وام‌های کم بهره جهت خرید تجهیزات کشاورزی را راهکار حل مشکل برنج داخلی می‌داند.
دیگر کاندیدای دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در گیلان اما برنامه خود برای برندسازی محصول استراتژیک برنج را به این شرح اعلام کرد: ایجاد بسته بندی جذاب و متمایز؛ طراحی بسته بندی با کیفیت و جذاب برای این محصولات می‌تواند به جلب توجه مشتریان و افزایش شناخت برند کمک کند. ترویج خصوصیات منحصر به فرد محصولات؛ تبلیغات و اطلاع‌رسانی درباره خصوصیات منحصر به فرد برنج گیلان مانند کیفیت بالا، طعم خوب و روش‌های کشت ارگانیک می‌تواند به تشویق مشتریان به خرید این محصولات کمک کند. حضور در نمایشگاه‌ها و رویداد‌های محلی و بین‌المللی؛ شرکت در نمایشگاه‌ها و رویداد‌های محلی و بین‌المللی به عنوان یک فرصت برای ارتقاء شناخت برند و جلب مشتریان جدید می‌تواند مفید باشد. همکاری با رستوران‌ها و فروشگاه‌های معتبر؛ برقراری همکاری با رستوران‌ها و فروشگاه‌های معتبر برای عرضه محصول برنج می‌تواند به افزایش فروش و شناخت برند کمک کند. استفاده از رسانه‌های اجتماعی؛ تبلیغات و ترویج برند از طریق رسانه‌های اجتماعی به عنوان یک راهکار اقتصادی و مؤثر برای افزایش شناخت برند می‌تواند مفید باشد.
همچنین دیگر داوطلب نمایندگی دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در یکی از حوزه‌های انتخابیه استان معتقد است برای برندسازی برنج گیلان باید با استفاده از ظرفیت مرز‌های آبی خصوصاً کشور‌های روسیه و آسیای مرکزی با تولید و صادرات به ارزآوری درست رسید. کاندیدایی دیگر هم در این خصوص می‌گوید: در صورت وجود محصولات کافی و مازاد بر نیاز مصرف داخل، برندسازی برنج گیلان در بازار‌های خارجی، امکان صادرات و ارزآوری مناسب وجود دارد.
شناسایی رقبای بین المللی و هویت بخشی بومی به برنج، استفاده از ظرفیت‌های مناطق آزاد برای تسهیل صادرات و شناساندن محصولات به مناطق همسایه، استفاده از ظرفیت معرفی محصول بر مبنای توان بومی، شکل گیری بازار شبکه‌ای و ایجاد نظام پایین به بالا در مورد این محصول، تخصیص بودجه جهت خرید تضمینی برنج و صادرات آن با بسته بندی اصولی از جمله پیشنهاد‌های مشترک بین اکثر داوطلبان نمایندگی مجلس به عنوان راه حل خروج بازار برنج از رکود بوده است.
اینکه با کمک بسته بندی‌های به روز و همچنین مدیریت تولید گونه‌های برتر این محصولات، در کنار صادرات ابتدا به کشور‌های آفریقایی و کشور‌هایی مثل یونان که دروازه اروپا محسوب می‌شوند می‌توان برند را به سطح یک بین المللی رساند.
همچنین جلوگیری از واردات بی رویه و سرسام آور محصول برنج و تنظیم قیمت بازار و توجه به کشاورز، بیمه، خرید تضمینی این محصول کشاورزی یک سال قبل از برداشت و کمک به کشاورزان در زمینه خرید تجهیزات کشاورزی و کمک به ارائه تسهیلات کم بهره به کشاورزان از طریق بانک‌های عامل از موارد پیشنهادی است که در برنامه کاندیدا‌های انتخابات مجلس گیلان دیده می‌شود.
همین طور ساخت کارخانه و سرمایه گذاری جهت جلوگیری از خام فروشی و صادرات، ممانعت از واردات، ایجاد تمهیدات برای خرید محصول با قیمت مناسب از کشاورزان، کنترل واردات برنج، فرآوری با تجهیزات مدرن جهت بالا بردن کیفیت برنج و برگزاری نمایشگا‌های تخصصی محصولات کشاورزی شمال کشور از دیگر مواردی است داوطلبان نمایندگی دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی برای حل مشکل برنجکاران برشمردند.
بسیاری از این نظرات، شعار‌ها و به قولی وعده‌های انتخاباتی حتی اگر مورد قبول هم واقع شود، شاید در درازمدت به داد کشاورزان برسد. حال آنکه خرید حمایتی با نرخ منطقی می‌تواند کشاورزان را در آستانه فصل کشت جدید، به امر تولید تشویق و ترغیب کند؛ ضمن آنکه هزینه تمام شده تولید برای شالیکار باید کاهش یابد تا قیمت تمام شده برنج ایرانی برای تولیدکننده و مصرف کننده به صرفه شود.