در روز‌های گذشته بود که احمد عربانی، یکی از هنرمندان پیشکسوت حوزه کارتون و کاریکاتور کشور در صفحه شخصی خود با انتشار متنی از انصراف خود از ترکیب داوران بخش کارتون و کاریکاتور شانزدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر خبر داد.
این هنرمند در متن منتشر شده خود نوشت:
درود بر دوستان عزیزم، لازم دیدم نکته‌ای را خدمتتان عرض کنم. این که چندی پیش، پیشنهاد داوری کاریکاتور جشنواره فجر به من داده شد، من در ابتدا به هر دلیلی رضایت دادم، ولی متأسفانه، پس از این که به صورت رسمی این خبر اعلام شد با تعجب دیدم نوعی نارفیقی شده و جای اسامی تغییر کرده است. بدین علت، من انصراف دادم و از این که تا همین جا نرمش به خرج دادم از همه‌ی دوستان عذرخواهی می‌کنم.
اگرچه این متن، توسط این هنرمند شناخته شده حوزه کارتون و کاریکاتور کشور منتشر شد. اما برخی از افراد سعی کردند که این موضوع را به مسائل مختلفی ارتباط دهند. از اینرو، احمد عربانی از طریق مصاحبه‌هایی تلاش کرد که سوء برداشت‌های متفاوت جریان‌های مختلف را برطرف کند.
احمد عربانی، هنرمند پیشکسوت کارتون و کاریکاتور در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص علت اصلی انصراف خود از ترکیب داوران بخش کارتون و کاریکاتور جشنواره شانزدهم هنرهای تجسمی بیان کرد: ماجرا این بود که یکی از دوستان از من درخواست کرد که در ترکیب داوران بخش کارتون و کاریکاتور این دوره از جشنواره هنرهای تجسمی فجر حضور داشته باشم و در میان صحبت هایمان از او پرسیدم هیئت داوران چه افرادی هستند؟ او هم افراد مشخصی را به عنوان داوران بخش کارتون و کاریکاتور به بنده معرفی کرد و به همین دلیل، بنده هم حضور در ترکیب داوران این بخش از جشنواره شانزدهم را پذیرفتم. اما بعد از این که فهرست اسامی و تصاویر داوران بخش کارتون و کاریکاتور شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی در رسانه‌ها منتشر شد، دیدم افراد دیگری در این فهرست حضور دارند و درواقع، ترکیب نام‌هایی نیست که به بنده گفته شده بود و این موضوع، برخلاف وعده‌های روز اول بود که داده شد. از اینرو، خیلی به بنده برخورد و ناراحت شدم. چون نقض غرض و همان طور که در صفحه شخصی ام نوشتم نارفیقی شد و به همین دلیل، بنده هم انصراف دادم.
جشنواره های هنری؛ بستر مناسبی برای رقابت هنرمندان
عربانی درمورد پیش بینی خود از استقبال از شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر و تأثیر برگزاری چنین رویداد‌های هنری تصریح کرد: با توجه به این که هنوز اتفاقی نیفتاده است، نمی‌توانم نظری بدهم. اما به طور کلی، نفْس جشنواره و این گردهمایی‌ها در همه زمینه‌ها به ویژه حوزه‌های هنری خوب است. زیرا به عنوان مسابقه، بستری را برای رقابت و هیجان هنرمندان به وجود می‌آورند تا آن‌ها شرکت کنند و در حال حاضر هم، که تقریباً کار‌ها با رکود روبرو هستند جشنواره‌های این چنینی باعث می‌شوند هنرمندان به خلق آثاری بپردازند و رقابتی به وجود بیاید. البته اگرچه برگزاری جشنواره‌های هنری فرصت خوبی است. اما این موضوع باید مشروط بر این باشد که حاشیه و باند بازی در آن‌ها وجود نداشته باشد و به شکل رفاقتانه برگزار شوند و خالصانه و برای خود هنر باشند.
حضور پیشکسوتان هنر گرمابخش هر محفلی است
این هنرمند پیشکسوت درمورد خروجی‌های جشنواره‌های هنری و تأثیر حضور پیشکسوتان عرصه‌های هنری در جشنواره هنرهای تجسمی گفت: طبیعتاً وجود هر فرد با تجربه‌ای خصوصاً پیشکسوتان در مسائل هنری گرمابخش هر محفلی است. زیرا انتقال تجربه این اساتید هنری به آسانی بدست نیامده و سال‌ها رنج و مرارت به همراه داشته است تا بتوانند به عنوان یک استاد هنرمند به چنین جایگاهی دست پیدا کنند. به همین دلیل، در هر زمینه‌ای به ویژه عرصه‌های هنری باید قدردان چنین استادان بزرگی بود. زیرا مثلاً در حوزه هنرهای تجسمی، هر خط و اثری که این استادان می‌کِشند و خلق می‌کنند حکایت و داستان‌های متعددی را به همراه دارند. به همین دلیل، وجود هر یک از این بزرگان برای هر گردهمایی و جشنواره هنری لازم است.
او مطرح کرد: وجود جوانان هم ضرورت دارد و آن‌ها هم خیلی خوب هستند، ولی برگزاری جشنواره ها فقط صِرف جوان گرایی، چنین رویداد‌های هنری را دچار نقصان خواهد کرد. چون اگرچه جوانان امروز دوست داشتنی هستند. اما تجربه‌ای به همراه ندارند و در این میان، تجربه ثابت کرده است چنین مسائلی را نمی‌توان صرفاً به دست جوانان سپرد و باید استادان با تجربه و بزرگ‌تر در کنار آن‌ها باشند.
عربانی عنوان کرد: در زمینه حوزه کاری و زندگی بنده که انیمیشن و کاریکاتور است، می‌بینیم کار‌های مختلفی خلق می‌شوند و با وجود این که ۷۰-۶۰ سال است که انیمیشن وارد ایران شده است و در کشور، کاریکاتور قدمت بیشتری در مقایسه با انیمیشن دارد. اما باز هم شاهد نوعی شکاف در بسیاری از آثار هستیم؛ به طوری که انسجام لازم را ندارند. زیرا به آن صورت، مرشدی در این زمینه‌ها وجود ندارد که به هنرمندان جوان راهنمایی کند و آن‌ها هم، تبعیت کنند و این موضوع تا جایی پیش می‌رود که یکدفعه، یکی از کاریکاتوریست‌های جوان به صورت ناخودآگاه اثری را خلق می‌کند و همان کار دردسرساز می‌شود.
این هنرمند پیشکسوت تصریح کرد: بنده این شانس را داشتم که زمان قبل از انقلاب از محضر اساتید و بزرگان کاریکاتور کشور بهره‌مند شدم و این هنر را یاد گرفتم و ما بعد از انقلاب نیز، در مجله گل آقا بودیم و همه این‌ها نشان می‌دهد که از اساتید و پیشکسوتان این هنر بهره مند می‌شدیم و آن‌ها هم، اجازه نمی‌دادند که مسیر نادرست را در پیش بگیریم و بدنبال آن، به ما درس می‌دادند و آگاهمان می‌کردند. هرچند ما نسلی بودیم که شنونده‌ی صحبت‌ها و راهنمایی‌های اساتید خود بودیم. اما الان با اغلب جوان‌هایی روبرو هستیم که اگرچه احترام می‌گذارند، ولی براحتی حرف استاد را نمی‌پذیرند و اطاعت نمی‌کنند؛ به طوری که گاهی چالش درست می‌کنند. در نتیجه، حتماً باید راهبر و پیشکسوت در این حوزه‌ها وجود داشته باشد تا راهی که خودش تجربه کرده است را به هنرمندان جوان نشان دهد و خطا‌ها را به آن‌ها بگوید.
دلیل حضور پیدا نکردن برخی از استادان پیشکسوت هنر در جشنواره ها
عربانی افزود: متأسفانه، در یکی دو سال اخیر، شرایط به گونه‌ای است که برخی از اساتید هنری به منظور حضور در چنین جشنواره‌هایی همکاری نمی‌کنند و یکی از دلایل مهمش این است که هنرمند روحیه حساسی دارد و با افراد عادی تفاوت دارد و احساساتش برای او در اولویت است. در نتیجه، وقتی احساسات هنرمند بلرزد و خدشه دار شود و شرایط آن طور که می‌خواهد، نباشد. در نتیجه، در چنین رویداد‌های هنری حضور نخواهد داشت.
بدنبال اعلام انصراف احمد عربانی از ترکیب داوران بخش کارتون و کاریکاتور جشنواره شانزدهم هنرهای تجسمی فجر، امیر عبدالحسینی، دبیرکل فجر شانزدهم در گفت و گویی به ارائه توضیحاتی در این خصوص پرداخت و بیان کرد: با توجه به احترامی که همواره برای استادان هنر قائل هستیم، در مشورت با جناب استاد عبدی، دبیر رشته کارتون و کاریکاتور تصمیم بر آن شد داور دیگری را به عنوان جایگزین انتخاب نکنیم. بر این اساس، دو داور این بخش به همراه دبیر بخش کارتون و کاریکاتور، آثار هنرمندان این رشته را داوری خواهند کرد.
عبدالحسینی تصریح کرد: شایسته است شأن هر دو استاد گرامی مدنظر قرار گیرد و با توجه به جایگاه پیشکسوتی، زیبنده نیست هنرمند دیگری جاگزین شود. به همین دلیل، من هم ترجیح داده‌ام تا داور دیگری در بخش کارتون و کاریکاتور حضور نداشته باشد. ضمن این‌که داوران این بخش، سیدمسعود شجاعی‌طباطبایی و بهرام عظیمی و همین‌طور، استاد بهمن عبدی به عنوان دبیر و داور، ترکیب شایسته‌ای برای داوری خواهند بود. از همین رو، پس از استاد عربانی از هنرمند دیگری برای حضور در داوری دعوت نخواهیم کرد. ضمن این که هر ۳ استاد عزیز، تجربه‌های قابل توجهی در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی داشته‌اند و حضورشان در این رشته ارزشمند است.
دبیرکل شانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر افزود: آن‌چه اهمیت دارد و از دبیران تمامی رشته‌ها و بخش‌ها نیز، درخواست داشته‌ام، مبنی بر این بوده است که در مجموع ترکیب هیئت داوران، تنوع قابل توجهی مورد نظر باشد و از استادان پیشکسوت، چهره‌های دانشگاهی، بانوان هنرمند، چهره‌های جوان و برگزیدگان رویداد‌های معتبر هنرهای تجسمی دعوت و با نگاهی فراگیر و همه‌جانبه از ظرفیت جامعه هنرمندان در ترکیب هیئت داوران بهره گرفته شود.
این مسئله به‌عنوان کلیات راهبردی جشنواره درنظر گرفته شده است. با این حال، تصمیم‌گیری درباره انتخاب داوران هر رشته در صلاحیت و با تصمیم دبیران تخصصی است.
گفتنی است که احمد عربانی در سال ۱۳۲۶ متولد شد و در رشته نقاشی ادامه تحصیل داد و توانست مدرک درجه یک هنری را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کسب کند.
احمد عربانی به عنوان کارتونیست، انیمیشن‌ساز و مدرس نامدار رشته کاریکاتور از سال ۱۳۴۷ فعالیت حرفه‌ای خود را در این عرصه آغاز کرد و در طول سال‌ها تلاش مستمر هنری، کارتون‌ها و کاریکاتور‌های مختلفی را در نشریات و روزنامه‌های معتبری چون؛ توفیق، کاریکاتور، گل آقا، کیهان، فکاهیون، اطلاعات، بامداد، ابرار، شهروند امروز، جهان فوتبال و... منتشر کرد.
عربانی در همه سال‌ها فعالیت هنری خود نمایشگاه‌های مختلف هنری را برگزار کرده و همچنین، به عنوان دبیر و داور بخش کارتون، کاریکاتور و انیمیشن در رویداد‌ها و جشنواره‌های گوناگونی حضور داشته است و ازجمله آن‌ها می‌توان به جشنواره هنرهای تجسمی فجر، فیلم رشد، فیلم شهر، پویانمایی تهران، طنزپهلو، کارا، تهران کارتون، سیمرغ، جشن تصویر سال و... اشاره کرد.
از جمله افتخارات این هنرمند می‌توان به دریافت دیپلم افتخار و مدال ویژه جشنواره جهانی کاریکاتور (اسکوپیه)، کسب دیپلم افتخار جشنواره بین‌المللی پرتغال، برنده تندیس طوبای زرین از نهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر، عضویت در هیئت مدیره انجمن آسیفا، سردبیر نشریه آسیفا ایران و... اشاره کرد.