حمایت از بازگشت نخبگان به کشور تسهیل شد

غلامرضا سلیمی معاون ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی، یک انقلاب فرهنگی بود و تمامی تحولات اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ذیل این انقلاب قرار گرفته است گفت: عرصه فرهنگ و دانشگاه نقش کلیدی در این موضوع داشت و به‌عنوان مغز افزار اداره جامعه و طراحی نرم افزار اداره کشور نقش مهمی در این موضوع دارد. علاوه بر اینکه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی به‌عنوان سخت افزار در نظام اجتماعی کشور حضور داشتند.

وی ادامه داد: دانشگاه اگر چه یک محصول وارداتی که با توجه به نیاز‌ها و خاستگاه غرب مدرن شکل گرفته است، اما در یک فرایند تکاملی و براساس رویکرد تمدنی حضرت امام (ره)، که نه غربگرا و نه غرب ستیز، بلکه غرب گزین انتقادی بودند، دانشگاه یک پدیده بود که باید با نگاه تحولی مورد توجه قرار بگیرد. پانزده ماه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد و در ۱۹ آذر ۶۳، این ستاد ارتقاء یافت و در قالب شورای عالی انقلاب فرهنگی و با اضافه شدن روسای قوا و اعضای حقیقی و حقوقی و با اعلام اینکه مصوبات شورا در حکم قانون است، دوره جدید از فعالیت خود را آغاز کرد.

وی افزود: از این دوره از فعالیت شورا، که از سال ۶۳ تا دی ماه سال گذشته ادامه داشت به عنوان دوران تکامل شورا باید یاد کرد. ایجاد برخی از سازمان‌ها مانند سازمان فرهنگ و ارتباطات، سازمان سمت و دیگر مراکز و همچنین تدوین اسناد راهبردی مانند تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تصویب سند جامع علمی کشور و سند مهندسی فرهنگی کشور، از مهمترین فعالیت‌های شورا در این مقطع بود. در دوران فعالیت جدید شورا که از دی ماه ۱۴۰۱ شروع شد و باید آن را دوران تحول شورا نامید، بازمهندسی در ساختار درونی و ایجاد ارتباطات بیرونی همراه با واگذاری وظایف مرتبط با تصدی‌گری به سازمان‌های مرتبط از مهمترین برنامه‌های در دست اقدام دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی در دوره جدید بوده است.

سلیمی با تاکید بر اینکه در دهه‌های اول انقلاب اسناد راهبردی وجود نداشت، به همین دلیل حرکت‌های زیگزایی زیادی در حوزه علم و فرهنگ در کشور داشتیم، گفت: با تدوین اسناد راهبردی در سطوح بالای حاکمیتی، مسیر پایدار و بلند مدت برای توسعه علم و فرهنگ در جامعه مشخص شد که سند نقشه جامع علمی کشور یکی از اسناد بود که توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین و تصویب شد.

وی افزود: در اسناد ملی نیز سخت‌ترین بخش، در تدوین راهبری، نظارت و ارزیابی در مسیر اجرایی شدن آن است که مشکلاتی پدید می‌آید، خصوصاً که بسیاری از این مصوبات، فرابخشی، حاکمیتی و چند وزارتخانه‌ای است. در سند تحول شورا، پوشش دادن نقاط ضعف اسناد از طریق مکانیزم‌های بودجه‌ای و قانونی نیز در دستور کار قرار گرفته است.

معاون ستاد علمی و فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر نقش مرجعیت علمی در توسعه مرجعیت فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور گفت: از زمان تصویب سند نقشه جامع علمی کشور در سال ۸۹، که دارای ۱۳ راهبرد کلان ملی و ۲۲۴ اقدام ملی بود، ستاد راهبری این سند، ۱۸۸ جلسه تشکیل داده است تا نحوه اجرای این سند در دستگاه‌های مختلف دولتی و حاکمیتی بررسی و ارزیابی شود و اکنون می‌توان گفت که بیش از ۷۰ درصد مصوبات این سند، اجرایی شده است. علاوه بر اینکه اسنادی مانند سند جامع روابط بین الملل، سند توسعه علم و فناوری و سند دانش بنیان امنیت غذایی نیز در شورا‌ی عالی انقلاب فرهنگی تدوین و تصویب شده است.

وی گفت: در موضوع علمی و فناوری، نظام مسائل مشترک علمی و فناوری با تشکیل میز‌های تخصصی در دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی تشکیل شده است، همچنین هیات‌های اندیشه ورز استانی با مدیریت دانشگاه مادر مرکز استان نیز با هدف تمرکز زدایی و استفاده از ظرفیت‌های استانی برای تدوین اسناد ملی تشکیل شده است تا نظرات اساتید، نخبگان، صاحبنظران و شرکت‌های دانش بنیان را در تدوین پیش نویس اسناد، دریافت، تجمیع و برای بررسی به دبیرخانه شورای انقلاب فرهنگی ارسال کند.

معاون ستاد علم و فناوری افزود: به روز رسانی و روز آمد نقشه جامع علمی کشور با هدف حضور بین المللی در تولید علم نیز از موضوعات دیگری است که در ستاد علمی و فرهنگی دبیرخانه شورا در دست انجام است.

سلیمی با اشاره به "علم نافعِ مرجعیت ساز" گفت: نقشه جامع علمی کشور، توانسته است علاوه بر رفع عقب ماندگی‌های علمی که در طول حکومت‌های گذشته بر ایران تحمیل شده بود، شتاب علمی لازم را در توسعه علم در کشور ایجاد کند و هم اکنون می‌توانیم بگوییم که ایران در برخی از رشته‌های علمی مانند هسته‌ای، نانو، پزشکی و دیگر موضوعات، دارای توان علمی در سطح تراز‌های بین‌المللی است.

وی در پاسخ به موضوع مهاجرت نخبگان گفت: موضوع مهاجرت نه فقط مختص ایران و نه فقط ویژه نخبگان است، اما با تدوین و تصویب سند راهبردی در امور نخبگان در سال ۹۱، عضویت نخبگان به عنوان اعضای هیات علمی و همچنین حمایت از بازگشت نخبگان به کشور تسهیل شد، درضمن با ایجاد رصد ملی مهاجرت و تدوین اتاق وضعیت برای اجرایی شدن این سند، این موضوع در دستورکار راهبری شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفته است.

تغییرات مرتبط با آیین نامه ارتقای اساتید نیز محور دیگر این گفت‌وگوی خبری بود که سلیمی با تاکید بر اینکه در ارتباط میان صنعت و دانشگاه رتبه خوبی در جهان نداریم، گفت: آیین نامه ارتقای اساتید، سند راهبردی حکمرانی است و سیاست‌های کلی علم و فناوری و رفتار اعضای هیات علمی توسط این سند راهبری می‌شود بر همین اساس هم با توجه به تاکید مقام معظم رهبری، بازنگری این سند که قبلاً در دبیرخانه شورا آغاز شده بود، سرعت بیشتری گرفت. این سند خط مشی گذاری در مدیریت دانشگاهی و نخبگانی است.

وی ادامه داد: روشن است که نحوه ارتقای اساتید در رشته‌های علوم پایه، پزشکی، فنی و مهندسی و هنر متفاوت است و بر همین اساس نیز سیاست‌ها و اهداف کلی مورد بررسی قرار گرفت تا تنوع بخشی در ارتقای اساتید در سه محور پژوهش‌های استنادی، مرجعیت ساز و اقتدارآفرین، پژوهش‌های مسئله محور، تقاضا محور و نیاز محور و پژوهش‌های تحول آفرین در حوزه ملی و بین المللی و همچنین تنوع بخشی در ارتقای اساتید بر اساس ماموریت دانشگاه‌ها نیز در سند جدید مورد توجه قرار بگیرد.