چگونه شکاف ارزشی درون خانواده بین نسل‌ها اتفاق می افتد؟

امان الله قرایی مقدم جامعه شناس در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: شکاف ارزشی درون خانواده و بین نسل‌ها، زمانی اتفاق می‏ افتد که انتقال فرهنگی با مشکل روبه‏ رو شود. از آنجا که انتقال فرهنگی،  یعنی بدون هیچ تفاوتی میان والدین و فرزندان، و انتقال کاملاً ناقص، یعنی بدون هیچ‏گونه تشابه بین این دو نسل، قرار دارد،

وی گفت: نوعی آسیب برای جوامع به شمار می‏ آید.چرا که انتقال کامل، اجازه نوآوری و تغییر و واکنش به موقعیت‏های جدید را به تازه‏ وارد‌ها نمی‏ دهد و در این صورت، نسلی نو به مفهوم واقعی جامعه ‏شناختی پدید نمی ‏آید که دارای تفاوت‏ ها و نگرش ‏های خاص خود باشند.

وی افزود: شکاف نسل‌ها تعارضات ارزشی بین والدین و فرزندان است که اذهان برنامه‌ریزان، و حتی توده مردم را نگران کرده است. شواهد حاکی از آن است که در سال‌های اخیر به تدریج چالش بین والدین و فرزندان گسترش یافته است.  تحول اخلاقى و ارزشى و دینى در نوجوانى و جوانى بیش از هر دوره دیگرى است. رشد سریع‏ شناختى در نوجوانى و جوانى باعث مى‏ شود که فرد بهتر بتواند درباره مسائل اخلاقى و ارزشى و دینى قضاوت کند و در برخورد با این مسائل واکنش دقیق‏‌تر و پیچده ‏ترى نشان دهد.

قرایی مقدم افزود: تحولات وسیع عاطفى و اجتماعى و مواجهه نوجوانان و جوانان با مقتضیات زندگى و انتظارات والدین و دوستان و اطرافیان و تجارب تازه‏اى که در مناسبات اجتماعى و فرهنگى خود کسب مى‏ کنند درگیرى آنان را با مسائل اخلاقى و ارزشى بیشتر مى‏ کند. نوجوانان و جوانان با مجموعه وسیعى از تغییرات درونى و بیرونى و تعارض‏ هاى ناشى از ارزش ‏هاى گوناگون اجتماعى و فرهنگى و دینى روبه‏ رو مى‏ شوند و باید جایگاه مطمئنى براى دوام و رشد خود دست و پا کنند. وظیفه انتخاب ارزش‏ ها و هنجارهاى مناسب براى زندگى با مشکل پیچیدگى این امور نیز همراه است. 

وی گفت: نوجوانان و جوانان به ظرفیت ‏هاى تازه‏اى در فهم ارزش ‏هاى اخلاقى و دینى دست مى‏ یابند و از سوى دیگر از تجربه کافى براى برخورد صحیح با مسائل پیچیده اخلاقى و ارزشى و دینى که در زندگى روزمره آنان پیش مى ‏آید. برخوردار نیستند. با این حال آنان باید در هر روز و هر لحظه تصمیمى بگیرند و از بین راه حل‏ های مختلف اخلاقى و ارزشى راه مناسب‏ ترى را انتخاب کنند.شناخت و تعریف نوجوان و جوان از هویت خویش مستلزمِ اسناد ویژگى ‏هاى دینى و ارزشى و اخلاقى به خود نیز است. او باید به خود بگوید که خصوصیات اخلاقى و ارزشى و دینى وى کدام است تا احساس کند که از یک هویت محکم برخوردار است.

وی مطرح کرد: نوجوانان و جوانان با مجموعه وسیعى از تغییرات درونى و بیرونى و تعارض‏ هاى ناشى از ارزش‏ هاى گوناگون اجتماعى و فرهنگى و دینى روبه‏ رو مى‏ شوند و باید جایگاه مطمئنى براى دوام و رشد خود دست و پا کنند. وظیفه انتخاب ارزش‏ ها و هنجارهاى مناسب براى زندگى با مشکل پیچیدگى مواجه هست. 

وی افزود: از یک سو نوجوانان و جوانان به ظرفیت ‏هاى تازه‏ اى در فهم ارزش ‏هاى اخلاقى و دینى دست مى ‏یابند. و از سوى دیگر از تجربه کافى براى برخورد صحیح با مسائل پیچیده اخلاقى و ارزشى و دینى که در زندگى روزمره آنان پیش مى‏ آید برخوردار نیستند. با این حال آنان باید.هر لحظه تصمیمى بگیرند و از بین راه حل‏ هاى مختلف اخلاقى و ارزشى راه مناسب‏ ترى را انتخاب کنند.  او باید به خود بگوید که خصوصیات اخلاقى و ارزشى و دینى وى کدام است تا احساس کند که از یک هویت محکم برخوردار است.  آنان آرمان‏ ها را با واقعیت‏ ها مقایسه کنند، تاواقعیت را بفهمند، تفاوت‏ها و تضادهاى قوانین و معناى عدالت در جوامع گوناگون و در مقطع زمانی تاریخى مختلف را کشف کنند.