عرضه دارو‌های ترکیبی بی‌نام و نشان در برخی عطاری‌ها

بنابر اعلام روابط عمومی دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، پزشک و متخصص طب ایرانی با هشدار نسبت به آنچه که ارائه دارو‌های ترکیبی بی‌نام و نشان در برخی عطاری‌ها خواند، تاکید کرد: متاسفانه اکنون بسیاری از عطاری‌ها از اساس حتی زیر نظر صنف مربوط یعنی عطار و سقط فروش نیستند؛ در واقع یا بدون پروانه کسب فعالیت می‌کنند یا پس از دریافت پروانه کسب از صنفی دیگر به فعالیت عطاری می‌پردازند.

دکتر علیرضا عباسیان با بیان این که عطاری‌های با تجربه، سهم بزرگی در برافراشته نگاه داشتن پرچم طب سنتی در کشور دارند، گفت: متأسفانه در سال‌های اخیر بسیاری از عطاری‌ها که سابقه کار در چنین مکان‌هایی را نداشته و شاید خیلی از مفردات و گیاهان دارویی را نمی‌شناسند اقدام به تجویز گیاهان دارویی برای بیماران کرده و یا حتی دارو‌های ترکیبی بی‌نام و نشان تحت عنوان دارو‌های ضد چاقی، ضد لاغری، ضد سرطان، ضد دیابت و موارد دیگر را به فروش می‌رسانند.

وی افزود: با وجود این که فعالیت عطاران به صورت مستقیم با سلامت شهروندان سر و کار دارد، این صنف به شکل رسمی رابطه خاصی با سازمان‌های مسئول سلامت کشور ندارد و در حال حاضر برای اشتغال به عطاری، داشتن شرایط خاصی به جز آنچه در تأسیس هر مغازه یا واحد تجاری دیگر مورد نیاز است، ضروری نیست که این باعث پیچیدگی بیشتر اوضاع می‌شود.

این پزشک و متخصص طب ایرانی، توضیح داد: باید توجه داشت آنچه رسیدگی به وضعیت عطاری‌ها را دشوارتر هم می‌کند، آن است که بسیاری از عطاری‌ها از اساس حتی زیر نظر صنف مربوط یعنی عطار و سقط فروش نیستند؛ درواقع یا بدون پروانه کسب فعالیت می‌کنند یا پس از دریافت پروانه کسب از صنفی دیگر به فعالیت عطاری می‌پردازند.

او به برخی از پژوهش‌های پراکنده ارزشمندی که به وجوه مختلف فعالیت عطاران پرداخته‌اند، اشاره کرد و گفت: یک پژوهش نشان داده است که برخی عطاران در شهر تهران آگاهی کافی در زمینه گیاهان دارویی ندارند و پژوهش دیگری نشان می‌دهد که کمترین امتیاز را عطاران در حیطه ریخت‌شناسی گیاهان دارویی آورده‌اند و البته امتیاز کلی در افرادی که دارای پایه تحصیلات بالاتری بودند و همچنین افرادی که شیوه یادگیری خود را شرکت در دوره‌های آموزشی ذکر کرده بودند در مقایسه با دیگران به نحو معنی داری بالاتر بوده است.

عباسیان تصریح کرد: هرگاه ضوابط فعالیت عطاری‌ها مدون شوند و افرادی که به کسوت این صنف می‌پیوندند با آگاهی به مسئولیت سنگینشان، داوطلبانه ضوابط را رعایت کنند می‌توان امید داشت که نه تنها از مداخلات درمانی و عوارض جانبی موجود جلوگیری شود، بلکه کاربرد‌های مثبت فعالیت عطاران به صورت نظام‌مند در دسترس تمام شهروندان قرار داده شود.

این پزشک و متخصص طب ایرانی در ادامه توضیح داد: می‌توان در هماهنگی با نهاد‌های مسئول سلامت در کشور، دوره‌هایی آموزشی برای عطاران طراحی کرد. آن‌ها باید با موارد ارجاع به پزشک، ملاحظات زیست محیطی، چینش و بهداشت، مکاسب و انبار و قوانین مربوط به فعالیت عطاران آشنا شوند و همچنین باید از آن‌ها خواست مفردات را به صورت بسته‌بندی شده با ذکر نام علمی، نام متداول، تاریخ مجاز مصرف، وزن، بها، توصیه‌ها، هشدار‌ها و موارد منع مصرف ارائه کنند.

وی تاکید کرد: برای بهینه کردن فعالیت صنف عطاران به صورت جامع، نیاز به همکاری‌های گسترده بین بخشی و هم فکری میان متخصصان متنوعی از عطاران، متخصصان داروسازی و طب سنتی و متخصصان فارماکوگنوزی تا صاحب‌نظران حوزه محیط زیست است. با توجه به پیچیدگی مسأله عطاری‌ها و اهمیت این صنف لازم است از تجربیات دیگر کشور‌ها و سازمان‌های بین‌المللی نیز استفاده کرد.

عباسیان تصریح کرد: ارتباط تنگاتنگ عطاران با بخش‌های آموزش و پژوهش طب‌ایرانی به نفع هر دو بخش است و مدون شدن ضوابط فعالیت عطاری‌ها با استقبال بسیاری از عطاران با سابقه و مجرب نیز همراه خواهد بود که هم اکنون بسیاری ضوابط را به حکم خرد و اخلاق رعایت می‌کنند؛ زیرا فعالیت غیر اصولی عطاران بدون مجوز و عطاران دارای مجوزی که پایبند به مبانی اخلاق حرفه‌ای نیستند را محدود خواهد کرد و به این ترتیب از آسیب دیدن وجهه حرفه عطاری جلوگیری خواهد شد.

وی در پایان گفت: شاید دور از انتظار نباشد که شاهد باشیم خیرخواهان و معتمدان حرفه عطاری خود با توجه به واقعیت‌ها و شرایط زمان و مکان برای تدوین منشور اخلاقی و رفتاری این حرفه پیش دستی کنند به ویژه آن که عطاری خویشاوند حکمت است و حکمت دانش تأیید یافته از خرد و شرع.